Türkiye ekonomisindeki büyümenin rakamlar yoluyla şişirildiği iddiaları uzmanlar tarafından tartışılmaya devam ediliyor. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (Betam) tarafından hazırlanan araştırma notunda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan revizyonların çoğu zaman "ölçülü olmaktan çıktığı", "zaman zaman zıt yönlü revizyonların birbirini takip ettiği" ve "art arda yapılan revizyonlarda beklenen sönümlenmenin gerçekleşmediği" ifade edildi.
"Tahmin yürütmek güçleşecek"
Birgün'de yer alan habere göre Betam tarafından yapılan çalışmada, GSYH değişim rakamları açıklandıktan sonra her yeni açıklamada geçmiş rakamların ölçülü miktarda revizyona tabi tutulmalarının olağan bir uygulama olduğu, geçmiş büyüme rakamlarının bu çapta ve değişkenlikte revizyonlara tabi olmalarının Türkiye ekonomisinde büyüme dinamiklerinin anlaşılmasında ve geleceğe yönelik tahminlerde ilave güçlükler yarattığı belirtildi.
"Önceleri anlayamamıştık..."
TÜİK’in yeni serilerle ilgili bilgilendirme çalışmaları yaparken yeni serilerde daha büyük ve daha sık revizyonların olacağını belirttiğine işaret eden Betam tarafından, şöyle dendi:
“O dönem bunun ne anlama geldiğini açıkçası pek idrak edememiştik. Yeni yöntemde Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) hesaplamaları doğrudan yıllık veriler kullanılarak yapılacaktı. Yıllık veriler ile çeyreklik verilerin dönem sonunda uyumlu hale getirilmesi beklenen bir durumdu. Beklenmeyen ve bir o kadar da şaşırtıcı olan ise, revizyonların tekrar tekrar ve büyük çapta, hatta zaman zaman zıt yönlerde yapılmasıdır. Bu revizyonların ne kadarının bilgi güncellemesi ne kadarının metodolojik çerçeveden kaynaklandığını bilemiyoruz. Bu konuda TÜİK’in kamuoyunu yeterince bilgilendirmediğini düşünüyoruz."
"TÜİK bir türlü karar veremedi"
TÜİK'in 12 Aralık 2016 tarihlinde açıklanan Türkiye ekonomisinin üçüncü çeyrek büyümesine ilişkin sunduğu raporundaki dikkati çeken bölümleri değerlendirenBetam’ın bu konuda verdiği bilgi şöyle:
"12 Aralık 2016 tarihinde GSYH büyümesi bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde -0,2 olarak açıklandı. Fakat takip eden 31 Mart 2017 tarihli bültende aynı büyüme değeri 0,9 puan yukarı revize edilerek yıllık büyüme oranı yüzde 0,7’ye revize edildi. 12 Haziran 2017 tarihli bültende bu kez de bu oran 0,4 puanlık aşağı revizyonla yüzde 0,3’e düşürüldü. 11 Eylül 2017 tarihli bültende ise ilginç bir şekilde tekrar yukarı yönlü 0,5 puanlık bir revizyon yapılarak büyüme değeri yüzde 0,8’e çıkarıldı. En son açıklanan 11 Aralık 2017 tarihli bültende ise çok sert bir negatif yönlü revizyonla, 2015 yılı 3. çeyrek yıllık büyümesi, bir sene önceki değerine çok yakın bir değere revize edilerek yüzde -0,1 olarak açıklandı.
Almanya ve Fransa örneği
TÜİK’in revizyonlarının eski serideki hesaplamalarda oldukça sınırlı olduğuna işaret edilen çalışmada Almanya ve Fransa örneklerine de yer verildi. 2016 yılı üçüncü çeyrek ve 2017 yılı üçüncü çeyrek arasındaki beş dönem için Almanya ve Fransa resmi istatistik enstitülerinin büyüme rakamlarında yapılan revizyonlara bakıldığında en büyük revizyon yüzde 0,3 olarak göze çarptı. Bunun yanında ardışık iki dönem için zıt yönlü hiçbir revizyon da yapılmadığına yine araştırmada yer verildi."
"İnandırıcılığı kalmaz"
Raporun sonuç bölümünde ise, “Büyüme revizyonlarının sıklığı ve çapı bu şekilde devam ederse ‘gelecek dönemler aşağı veya yukarı (belki de her ikisi) revize edilecek’, algısı yerleşmeye başlar. Bir istatistik kurumu için bu algının yerleşmesi herhalde hiç arzulanmayan bir durumdur. TÜİK’in büyüme rakamlarında yaptığı yüksek hacimli ve bir öncekini geçersiz kılan revizyonlar bu hesaplara bağlı analizleri ve tahminleri de güçleştirmektedir. Hem büyüme rakamlarına olan inandırıcılığı korumak hem de büyüme analizlerine istikrarlı bir çerçeve kazandırmak için TÜİK, en azından, yaptığı her önemli revizyon için kamuoyuna bir açıklama yapmalıdır” ifadesine yer verildi.
