Eski ABD Başkanı Donald Trump, Iowa eyaletinin ön seçimlerindeki ezici zaferinin ardından 2024 başkanlık seçimi için Cumhuriyetçilerin açık ara önde giden başkan adayı olma konumunu güçlendirdi.
İster sevin ister sevmeyin Trump geri döndü.
Zaferi kendisine diğer tüm adayların kazandığının toplamından daha fazla oy kazandırdı.
Bunun ardından ilk TV tartışmalarında heyecan yaratan ancak ilgi çekmeyi başaramayan biyoteknoloji girişimcisi Vivek Ramaswamy yarıştan çekildi ve Trump'a destek verdi.
Eğer Trump adaylığı garantiler ve 5 Kasım'da yapılması planlanan seçimi kazanırsa, modern tarihte ülkeyi yönettikten sonra seçimi kaybeden ve sonra tekrar iktidara dönen ilk ABD başkanı olacak.
Grover Cleveland 1892'de bunu gerçekleştiren son ABD başkanı olmuştu.
ABD'nin 60'ıncı başkanı olma yarışının henüz ilk günleri olmasına rağmen Trump'ın zaferi, Cumhuriyetçiler arasındaki hala popüler olduğunun bir işareti.
Bunun başlıca nedenleri şu şekilde sıralanıyor:
Ekonomi
Iowa'da bir Trump destekçisi, eski başkanın neden yeniden göreve gelmesini istediği sorusuna, "Ekonomiyi tekrar ayağa kaldıracak ve benzin fiyatlarını düşürecek" diye yanıt vermişti.
Ve düşüncesinde yalnız değil. Trump'ın seçim kampanyasında ekonomi kilit mesajlardan biri.
Trump'ın oğlu Eric Trump, BBC'ye verdiği demeçte babasının döneminde ABD ekonomisinin tarihin en iyi büyüme, işsizlik ve enflasyon seviyelerine sahip olduğunu söylemişti.
Trump, pandemi öncesinde iktidardayken ABD ekonomisinin iyi durumda olduğu doğru.
Ancak eski başkan Obama'nın Demokrat yönetiminde olduğu gibi ekonominin çok daha güçlü olduğu ve bu trendi sürdürdüğü dönemler de yaşanmıştı.
ABD ekonomisi elbette Covid-19 salgınından olumsuz etkilendi.
Başkan Biden'ın görev süresi boyunca Ukrayna'daki savaş enerji maliyetlerinin yükselmesine neden oldu ve enflasyon 40 yılın en yüksek seviyesine ulaştı; ancak artık önemli ölçüde düştü ve ekonomi geçen yıl beklenenden daha güçlü performans gösterdi.
'Dinamik' Trump karşısında 'Uykulu Joe'
Trump destekçisi Billi Blathras, Trump'ı "dinamik bir lider" olarak görüyor:
"İlk döneminde neler yapabildiğini gördük ve bunu geri getirmek istiyoruz. Başkan Biden ile ülkemizin geriye gidişine tanık olduk.
"Trump'ın Beyaz Saray'dayken getirdiği Amerikalıların coşkulu desteğini gerçekten istiyoruz."
Iowa'daki bir destekçisine göre Trump'ın siyasetçiden çok iş insanı ve ünlü biri olarak tanınması da hala kilit bir faktör:
"Bu ülkenin bir başka siyasetçi tarafından yönetilmeye ihtiyacı yok. Bence en iyi aday bir işi nasıl yöneteceğini bilen biridir".
Trump'ın karakter özellikleri, pek çok Cumhuriyetçi tarafından, COP26 İklim Zirvesi sırasında kameralar karşısında uyuklarken yakalanan ve kendisini eleştirenlerin ona "Uykulu Joe" adını verdiği Başkan Biden'ınkiyle tam bir tezat olarak görülüyor.
Ancak geçen yarışta iki kişilik karşı karşıya geldiğinde Biden kazanmıştı.
Göç ve Trump'ın 'kanını zehirleme' yorumu
Trump geçen Ekim'de sağcı bir yayına verdiği bir röportajda göçmenler için "ülkemizin kanınını zehirliyor" ifadelerini kullanmıştı. Başkan Biden da onu Nazi Almanyası'nı andıran bir reteorik kullanmakla eleştirmişti.
Nazi Almanyası propagandaları alanında çalışan tarihçiler ve uzmanlar BBC'ye Başkan Biden'ın kıyaslamasının gerçekle tam örtüştüğünü söyledi.
Pensylvania Üniversitesi'nden tarihçi Anne Berg, Nazi Almayası'nda bu söylemlerin kullanılmakla kalmayıp eyleme dönüştüğünü belirtiyor.
Ancak CBS kanalı tarafından yapılan bir anket Cumhuriyetçi seçmenlerin Trump'ın yorumlarının arkasında olduğunu buldu.
Ankete katılan Cumhuriyetçi seçmenlerin yüzde 72'si Trump'ın söylediğini bilmeden bu sözlere katıldığını ifade etti. Trump'a atfedildiğinde oran yüzde 82'ye çıktı.
Genç Amerikalılar'dan güçlü destek
Trump'ın son dönemde genç seçmenler arasında Biden'ın önünde olabileceğine dair işaretler gelmesi kampanyası için sürpriz bir itiş gücü oldu.
Aralık ortasında yayımlanan bir ankete göre 18-29 yaşları arasındaki seçmenler arasında Trump 6 puan ilerdeydi.
2020 seçimlerinde Trump aynı yaş grubundaki seçmenler arasında Biden'ın 24 puan gerisindeydi.
Değişim, Trump'ın popülerliği kadar Biden'ın genç seçmenlerle bağ kurmakta zorlanması ve İsrail-Hamas savaşını ele alış biçiminin kafa karışıklığına neden olmasıyla açıklanabilir.
Ancak, Iowa Cumhuriyetçiler grubunun başındaki Mary Weston BBC'ye, Cumhuriyetçilerin Trump'ın sahnedeki gücünden etkilendiğini söyledi.
23 yaşındaki Weston, lisedeyken Trump'a destek verdiği için insanların kendisiyle dalga geçtiğini ancak, "inandığı şeyin arkasında duran" biri olduğunu düşündüğünü ve bunun genç seçmenleri cezbettiğini söyledi.
Davalar 'zulüm' olarak görülüyor
Trump bugüne kadar dört kez suçlu bulundu ve 2024'te de bir dizi duruşmaya katılması gerekecek.
New York'ta hakkında dava açılırken Georgia, Florida, Manhattan ve Washington'da suçlu bulundu.
Hakkında açılan davaların bazılarında, Trump'ın 2021'deki Kongre Binası Baskını sırasında "başkaldırı ve isyan" suçunu işlediği iddiasıyla, başkanlık yarışından diskalifiye edilmesi isteniyor.
Kıdemli anketör Frank Lance, BBC'ye hakkında süren davaların Trump'ın davasına katkıda bulunduğunu söylüyor:
"Soruşturuluyor değil de zulmediliyor; bir cadı avına kurban olduğu algısını oluşturmasını sağladı."
Lance her suçlu bulunduğunda Trump'ın oy oranlarını artırdığını söyledi.
Trump'ın Iowa'daki başarısına rağmen, eyalette çok farklı düşüncelere sahip olanlar da var. Örneğin Judy, "Korkunç biri kesinlikle iğrenç. İnsanların ona neden oy vermek istediğini anlamıyorum" diyor.
Trump'ın Cumhuriyetçi başkan adayı olması için yapması gereken daha çok şey var.
Önümüzdeki hafta New Hampshire ön seçimlerinde eski BM elçisi Nikki Haley'nin meydan okumasıyla karşılaşacak. Anketler bir dönemler domine ettiği bölgede oylarının neredeyse tek haneli seviyelere indiğini gösteriyor.
Ancak Iowa'daki ilk sınavında Cumhuriyetçi adayların desteğini aldıktan sonra yarışın favorisi olarak öne çıkıyor.
