Transdinyester ve Ukrayna gerginliği: Savaş yayılıyor mu?

Moldova'daki Rusya destekli ayrılıkçı bölge Transdinyester'deki gizemli patlamalar, Ukrayna savaşının yayılmasıyla ilgili korkuları artırdı.

Yerel yetkililer saldırıların ajanlar tarafından yapıldığını söylerken Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Rus özel kuvvetlerini suçladı.

Transdinyester'de bin 500 kadar askeri bulunan Rusya'dan bir yetkili, Moldova'daki Rusça konuşan nüfusun baskı altında yaşadığını ve endişeli olduklarını söyledi.

Ukrayna'nın işgalini haklı çıkarmak için de aynı sebep gösterilmişti.

Transdinyester yetkilileri, saldırıların son iki günde hedef aldığı yerleri şöyle açıkladı:

• Ana şehir Tiraspol'de bulunan, devlet güvenlik güçlerinin genel müdürlüğü
• Rusya haberlerinin yayınlandığı Sovyet dönemi radyo kuleleri
• Tiraspol dışında konumlanan Parcani kasabasındaki askeri birlik

Patlamalardan kaynaklı bir ölüm ya da yaralanma bildirilmedi ancak terörizme karşı kırmızı alarm verildi. Bu, bağımsızlığını ilan etmesinin ve üzerine 1992 yılında yapılan kısa savaşın ardından Moldova'dan ayrılan Transdinyester'deki güvenlik önlemlerinin artırılması anlamına geliyor.

Transdinyester'in resmi bir yetkilisi Ukrayna'dan kimliği belirlenememiş üç ajanın bomba atarlarla güvenlik güçlerinin genel merkezine saldırdığını söyledi. İddia doğrulanamadı.

Kremlin durumu yakından takip ettiklerini ve bunun "endişe verici" olduğunu söyledi.

Zelenskiy ise bunun arkasında Rusya'nın olduğu konusunda net konuştu. "Amaç son derece açık: Bölgeyi istikrarsızlaştırmak, Moldova'yı tehdit etmek. Eğer Moldova Ukrayna'yı desteklerse, bazı adımların atılacağını gösterdiler" dedi.

"Ancak onların neler yapabileceğini anladık. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri buna hazır ve onlardan korkmuyor" sözlerini ekledi.

Savaş yayılıyor mu?

Transdinyester'daki patlama Moldova'daki istikrarı bozabilir ve Ukrayna savaşında yeni bir cephe açabilir. Ukrayna'nın kilit liman şehri Odessa, Transdinyester'ın hemen doğusunda yer alıyor.

Eğer Rusya Transdinyester'de güçlenirse batıdan Odessa'ya doğru hareket edebilir. Rusya'nın şehre doğudan uyguladığı baskı, Ukrayna kuvvetleri tarafından durdurulmuştu. Ancak Transdinyester'den gelen bir güç halihazırda gergin olan Ukrayna güçlerini bölebilir.

• Odessa, Rusya için neden önemli?

Cuma günü Rus General Rustam Minnekayev, Ukrayna'nın güneyinde kontrol sağlamanın Transdinyester'de baskı gören Rusça konuşan nüfus için bir çıkış yolu olduğunu söylemişti.

Devlet Başkanı Putin eski Sovyet cumhuriyetlerinde yaşayan etnik Rusların korunmasını taahhüt etmişti. Bu onun Ukrayna'yı işgalinin bir gerekçesiydi. Moldova da eski bir Sovyet cumhuriyeti.

Bugün Moldova'nın en yakın müttefiki Romanya, fakat onun aksine Moldova ne NATO ne de Avrupa Birliği üyesi.

Pek çok Moldovalı, Romanya pasaportu taşıyor ve Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde çalışıyor.

Moldova Avrupa'nın en fakir ülkelerinden biri. Ayrıca pek çok etnik Ukraynalının da yaşadığı bir yer.

Moldova Devlet Başkanı Maia Sandu, güçlü bir AB savunucusu ancak yerine geçtiği Igor Dodon Rus yanlısıydı ve hala pek çok destekçisi var.

Moldova'da, kamuya açık alanda Rus askeri sembolü Aziz Yorgi kurdelesi ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgaliyle özdeşleşen Z işareti yasak.

• Rusların Z işareti ne anlama geliyor?
• 'Z' harfi ne anlama geliyor ve nasıl işgale desteğin sembolü oldu?

Transdinyester nerede?

Dinyester Nehri ve Ukrayna sınırı arasındaki ayrılıkçı bölge Transdinyester, 1990 yılında Moldova'dan bağımsızlığını ilan etmekle birlikte uluslararası sahnede resmi olarak tanınmadı.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Moskova, daha çok Rusça konuşanların yaşadığı Dinyester bölgesinde Moldova'nın selefi olan Moldova Sosyalist Cumhuriyeti'ni kurdu. Ülke Ukrayna'nın otonom bir parçasıydı ve 1918-1940 arasında Romanya'nın parçası olan Besarabya bölgesine komşuydu.

Ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla birlikte Moldova milliyetçiliği yükselince ve Moldova ile Romanya'nın birleşmesi ihtimali ortaya çıkınca Dinyester bölgesinde dengeler bozuldu.

700 kadar kişinin öldürüldüğü Moldova ve Transdinyester arasındaki kısa süreli savaşın ardından 1992'de ateşkes imzalandı. Transdinyester'e Rusya askerleri konuşlandırıldı.