Güneş Sistemi’nin gaz devlerinden Satürn’ü gözlemleyen Cassini uzay aracı, gezegenin en büyük uydusu Titan’da 400 km uzunlukta nehir keşfetti.
Dünya, Ay, Mars ve Merkür gibi Güneş Sistemi’nde su bulunduran gök cisimlerinden biri olan Titan’da, heyecan verici bir keşif yapıldı. Gök bilimciler, bir su kaynağından büyük bir deniz açılan jeolojik yapının, Dünya dışında bugüne kadar keşfedilen en uzun nehri temsil ettiğini ifade etti.
Cassini uzay aracının radar görüntüleme cihazlarını kullanan gök bilimciler, tespit edilen uzun yapının karanlık ve düzgün yüzeye sahip olan bir nehir olduğunu ortaya çıkardı. Nehrin, kıvrık kolları ve kanalları, bu oluşumların içinde sıvı olabileceği düşüncesini doğurdu. Nehir, 6.550 km uzunluğundaki Nil Nehri’nin minyatürü olarak ifade edildi.
Jüpiter’in uydusu Ganymede’in ardından Güneş Sistemi’ndeki en büyük ikinci uydu olan Titan, aynı zamanda Dünya benzeri atmosfere sahip. Gök cisminin birdiğer önemli özelliği, Dünya’nın ardından Güneş Sistemi’nde ‘sıvı halde’ su bulunduran ikinci yer olması.
Yien Düny’daki gibi büyük göllere sahip olan Titan, buna rağmen ağırlığı nitrojenden oluşan ‘donuk’ atmosferi nedeniyle sıvı akışına neredeyse izin vermiyor. Oldukça yoğun atmosfere sahip gök cismindeki sıvılar da dolayısıyla ağırlıklı olarak metan veetan gibi hidrokarbonlar içeriyor.
Bilinmeyenlere yol gösterebilir
Her ne kadar kalın atmosferinin sıvıların akışını engellidiği düşünülse de, en son keşif Titan’da akan nehirler olabileceğini, hatta bu nehirlerin gök cismindeki fay hatlarını da ortaya çıkarabileceğini gösterdi.
Nehrin, Titan’ın ana kayasındaki kırılmaları gösterebileceğine dikkat çeken ABD’nin Brigham Young Üniversitesi’nden Jani Radebaugh, “Nehrin uzun yapısı, yapının en azınan bir fay hattını izliyor olabileceğini gösteriyor... Bu durum, Titan denizine akan diğer nehirlere benzerlik gösteriyor” dedi.
Discovery News’e konuşan Radebaugh, “Titan’ın ana kayasındaki çatlakları temsil eden bu fay hatları, Dünya’daki gibi plaka tektoniklerine neden olmuyor... Bunun tersine havzaların oluşumuna ve hatta büyük denizlerin oluşumuna neden oluyorlar” ifadesini kullandı.
Bol su bulunduruyor
Cassini uzay aracı, geçmişteki gözlemlerinde Titan’ın güney yarımküresinde bulunan ve sıvı etan içeren Ontario Lacus gölünde çok büyük miktarda sıvı bulunduğunu tespit etmişti. Yağışların da yaşandığı gök cisminde su getiren yağmur, nehir ve okyanuslar oluşturan hidrolojik bir döngü yok. Tersine, yarı yarıya buzul ve kayalıktan oluşan Titan’da bir metan döngüsü mevcut.
Karmaşık kimyasal yapısı ve yaşama olanak verebileceği düşünülen iklim ve jeolojik özellikler barındıran Titan, gök bilimcilerin çok ilgisini çeken gök cisimlerinden biri. Ancak 2005 yılında Satürn’ün uydusuna inen Huygens keşif aracından bu yana Titan’ın yüzeyinde analiz yapılabilmiş değil.
Yüksek basınçlı atmosferi ve düşük sıcaklık nedeniyle (-117 ile -180 arasında değişiyor), Titan’da bir uzay aracının hayatta kalması çok kolay değil. Yine de, Titan bir çok gizemiyle keşfedilmeyi bekliyor. (ntvmsnbc)
