Çoruh Vadisi'nde bulunan Selçuklu ile Saltuklulara ait tarihi eserlerin restore edilmesinin ardından HES kapsamında inşa edilen barajın sularına gömüldüğü açıklandı. Selçuklular dönemindenn kalan Ferhatlı Köprüsü'nün temmuz ayında restore edildiği, eylül ayında ise baraj sularının altında kaldığı bildirildi.
Artvin Çoruh Vadisi’nde yapılan, Deriner Barajı’yla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescillenmiş Selçuklu ve Saltuklu dönemlerine ait tarihi eserler, Devlet Su İşleri (DSİ) Bölge Müdürlüğü’nce restore edilmesinin ardından baraj sularına gömüldüğü duyuruldu.
İdris Emen'in radikal.com.tr'de yer alan haberine göre, Saltuklu dönemine ait sular altında kalacak olan tarihi kümbetlerden birinin hâlâ restore edildiği açıklandı. Fakat restorasyonun, tarihi eseri çimentoyla sıvama yöntemiyle yapıldığı belirtildi. Artvinli aktivistler tarafından suçlu görülen devlet yetkililerinin adlarının yer aldığı bir mektubu kümbetin bahçesine gömdükleri söylendi.
Bölgede yapılacak olan HES projesi çerçevesinde 1996’da Deriner Barajı’nın temeli atıldığı ve Çoruh Vadisi’nde bulunan Saltuklu dönemine ait iki kümbetin, Selçuklulara ait Ferhatlı Köprüsü ile Berta Köprüsü’nün varlığını tehlikeye soktuğu bildirildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından su altında kalan eserlerin kurtarılması için eşitli üniversitelerde görev alan uzmanlardan oluşan ‘Bilim Komisyonu’ oluşturulduğu açıklandı.
Kaderine terk edildi
Su altında kalacak olan Berta ve Ferhatlı Köprüsü ile kümbetlerin başka yere taşınması kararı beklenirken, komisyonun, 10 Aralık 2010’da eserlerin belgesellerinin ve 1/20 ölçekli maketlerinin yapılması kararını aldığı açıklandı.
Belgeselleri ve maketleri yapılan tarihi eserlerin, 249 metre yüksekliğine sahip Deriner Barajı’nın sularına gömülmek için kaderine terk edildiği kaydedildi.
Baraj yapımı esnasında hasara uğrayan tarihi Berta ve Ferhatlı Köprüsü'nün, 26. DSİ Bölge Müdürlüğü tarafından Temmuz 2012 yılında restore edildiği ifade edildi. Bundan iki ay sonra ise köprülerin, dünyanın 3. büyük barajı olan Deriner Barajı’yla sularının yükselmesi sonucu baraj suyunun altında kaldığı belirtildi.
'Madem imkanlar vardı neden köprüyü taşımadılar'
Bölge halkının restorasyona harcanan parayla köprünün başka yere taşınabileceğini, sular altında kalacak köprü için onarma parası harcanmasına tepki gösterdiği belirtildi.
Artvinli aktivist Sami Özçelik şöyle dedi:
"Baraja karşı değiliz. Ama tarihi eserlerin yok olmasını istemiyoruz. Eserlerin başka yerlere taşınması taleplerimizi ilettik. Onlar tarihi eserlerin yerinde korunmasını kararını aldı. Daha sonra Berta köprüsü onarılınca biz tarihi eserlerin kurtulacağını zannettik. Ancak eylülde baraj sularının yükselmesiyle köprü tamamen suyun altında kaldı. Restorasyona harcadıkları para da boşuna gitti. Madem imkanlar vardı neden köprüyü taşımadılar."
Geleceğe mektup! Aşağıda ismi olanlardan şikâyetçiyiz
Sular altında kalan tarihi eserlerin kurtarılması için mücadale eden aktivistlerin ilginç bir eyleme imza attığı duyuruldu. Aktivistler tarafından öncelikli olarak, tarihi eserlerin nasıl sular altında kaldığını ve eserlerin başka yere taşınması için verdikleri mücadeleyi anlatan bir şikâyet mektubu yazdığı belirtildi.
‘Sevgili Türbe, sevgili gelecek’ sözleriyle başlayan mektupta, ‘‘Seni suların altında bırakan ve boğulmana neden olan makamlar ve bu makamları işgal edenlerin isimlerini aşağıya yazıyorum. Bu makamlar ve kişiler, senin boğulmandan 1.dereceden sorumludurlar. Bu kişileri ve makamları sana ve geleceğe şikâyet ediyorum’’ şeklinde devam eden ifadeler kullanıldı.
Sular altında kalan tarihi eserlerin kurtarılması için gerekli özeni göstermeyen 27 kişi ve kurumun adının yer aldığı mektupta, birinci sırasında Başbakan Recep Tayip Erdoğan yer alırken listenin ikinci sırasında ise Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ’ın isimlerinin konulduğu belirtildi.
Mektup sular altında kalan ‘Aşağı zeytinlik kümbeti’nin bahçesine gömüldü. Doğa fotoğrafçısı Tekin Üstündağ mektubu ‘gelecekte’ tarihi eserleri gün yüzüne çıkartacak insanlar tarafından okunması için yazdıklarını ve bahçeye gömdüklerini anlattı.
Tarihi kümbete çimentolu koruma!
Saltuklulara ait bin yıllık geçmişe sahip ‘Aşağı Zeytinlik Kümbeti’ hiçbir koruma önlemi alınmadan sular altında kalırken, ‘Yukarı Zeytinlik kümbeti’nde de restorasyon rezaleti yaşandığı dile getirildi. Bir usta ve iki işçi tarafından çimentoyla sıvanan tarihi kümbetin bir ay içinde sular altında kalcağı öne sürülüyor. Valilik ve DSİ'nin ise restorasyon ihalesinin kaç liraya hangi firmaya verildiği hakkında herhangi bir açıklama yapılmadığı belirtildi.
