Mililitrede bulunan 120 milyon sperm sayısı yarı yarıya düşerken, yorumlar önümüzdeki 50 yıl içinde sperm hücresinin tamamen ortadan kalkacağı yönünde.
Çiftlerin çocuk sahibi olmalarının önünde birçok engel bulunuyor. Ancak bu engeller konusunda ne kadın ne de erkek suçlu.
Tüp bebekte hem erkekten, hem kadından kaynaklanan tıbbi nedenler olabildiği gibi, nedeni bilinmeyen durumlar da sözkonusu.
Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Üroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Hakan Özveri, “Erkeklerdeki sperm oranı son 50 yılda yarı yarıya azaldı. Eskiden mililitrede 120 milyon sperm varken, bu sayı yarı yarıya düştü. Üstelik önümüzdeki 50 yıl içinde sperm hücresinin tamamen ortadan kalkacağına ilişkin yorumlar ve bunu destekleyen bilimsel çalışmalar var” dedi.
Erkek ve kadın ayrı ayrı değerlendiriliyor
Bir çiftin çocuğu olmadığı zaman hem kadın hem erkek ayrı ayrı değerlendiriliyor. Tüp bebek tedavisi için başvuran çiftlerin üçte birinde sorunun erkekten kaynaklandığı görülüyor. Yüzde 20-30'unda sorun hem erkekte hem kadında oluyor. Dolayısıyla çiftlerin her ikisinin de değerlendirilmesi gerekiyor.
Bilindiği gibi sperm üretimi Y kromozomu sayesinde oluyor. Ancak Y kromozomunun zamanla kaybolacağına ilişkin iddilar var. Bazı genetik hastalıklar az da olsa buna neden oluyor. Y kromozomu bazı erkeklerde olmayabiliyor, üremeyi sağlayan genler siliniyor. Bu genler olmayınca da erkekte sperm üretim düzeneği bozuluyor. Bu durum tetkiklerle saptanabiliyor.
Bu duruma “Kromozomal Delesyon” (silinme) diyoruz. Yani, sperm üzerinde üremeyi kontrol eden genler kayboluyor, sperm üretilmiyor. Durum böyleyken dahi bunların bazı tiplerinde; testisten hücre aranarak özel bazı biyopsi yöntemleriyle kenarda, köşede kalmış 3-5 spermi bularak çiftleri çocuk sahibi yapmak mümkün. 20 yıl önce genetik hastalıkları nedeniyle evlat edinmeleri önerilen ve çocuk sahibi olamayacakları söylenen çiftlerin önemli kısmında, gelişmiş uygun teknolojik yöntemlerle sperm bulunarak çocuk sahibi olmaları sağlanıyor.
Sperm üretimini bozan nedenler
İnmemiş Testis Üremeyi Etkiler
Erkeğin testisinin inmemiş olması, testisin kasıkta, karın, batın içinde kalması kalıcı hasarlara neden oluyor. Erkekte üreme fonksiyonunu bozan sorunlardan biri de bu. İnmemiş testis sorununun bir yaşına kadar çözülmesi gerekiyor. Zamanında çözümlenmezse, kalıcı hasar oluşturabiliyor, erkek üreme fonksiyonunu bozabiliyor.
Hormonal Yetersizlikler
Hipofizden salgılanan üreme hormonlarının yetersizliği de buna neden olabilir. Erkekte sperm üretimini bozduğu için üremede zorluk, hücre azalması oluşabilir. Erkekte üremeyi bozan önemli nedenler içinde varikosel denilen bir hastalık da yer alıyor. Erkek testisindeki toplardamarların varisleşmesi, üreme fonksiyonunu olumsuz yönde etkiliyor.
Erkek yumurtasında ısı artışı, testis için zararlı olarak tanımlanıyor; kullanılmış atık maddelerin uzaklaştırılamaması testiste ısı ve basınç hareketine neden olarak sperm hareketliliğinin azalmasına yol açar. Her varikoseli olanın çocuğu olmaz yaklaşımı doğru değildir. Varikosel cerrahi olarak tedavi edilebiliyor. Mikro cerrahi yöntemlerle tedavi edilmesi ameliyatın başarısını artırıyor.
Belli merkezlerde yapılması gerekiyor. Bu ameliyat, varikoseli olan, sperm sayısı azalan, hareket bozukluğu olan çiftlerde yüzde 50-60 oranında iyileşme sağlayabiliyor. Varikoselin, muayenesi çok önemli ama oldukça da basit; anlaşılması kolay, zahmetsiz bir rahatsızlık. Tedavisi de günübirlik bir cerrahi işlem. Hastalar sabah ameliyat olup akşam evine gidebiliyor.
Kanal Tıkanıklıkları
Testiste üretim bozukluğu yok, ama kanallarda tıkanıklık olabilir, spermleri bu kanallar taşıdığından kanalların açılması gerekiyor. Kanal tıkanıklıklarının tedavisi daha kolay. Çünkü ana fabrikada üretim devam ediyor, kanalları açarak hücre aldıktan sonra tüp bebek tedavisi kolaylaşıyor.
Sigara Spermi Azaltıyor
Sigara içmek sperm sayısını belirgin olarak düşürüyor. Kişi üç ay sigarayı bırakınca inanılmaz artışlar olabiliyor. Sadece sigara bırakarak çocuk sahibi olan çiftler var. Uyuşturucu kullanımı, yoğun alkol alımı da spermi ciddi derecede bozuyor. Sperm hücresi 2,5-3 ay yaşayabildiği için, sigara bırakıldıktan sonra sperm üzerindeki etkileri de 3 ayda ortadan kalkıyor.
Kronik İlaç Kullanımı
Mide ülseri ve gastrit tedavisinde uzun süre kullanılan ilaçlar da üremeyi bozuyor. Miktarın azaltılması, alternatif ilaçlarla değiştirilmesi üreme fonksiyonunu düzeltebilecek müdahalelerdir.
Şüpheli Doğal Ürünler
Üreme sorunu yaşayan çiftler sık sık “doğal ürünlerle çocuk sahibi olabilir miyiz?” diye soruyorlar. Piyasada ve internet üzerinden satılan içeriği belli olmayan maddelerin kullanılması oldukça yanlış. Hastaların önce hekime danışmasında yarar var. Aksi takdirde bu ürünler zarar verebilir.
