Yayın konusunda kısır olan sivil toplum kuruluşları, deneyimlerini ve uygulama modellerini yayınlayarak sivil toplum alanının gelişmesine önemli bir katkı sunmaya başladılar. 1999 Marmara depremi sonrası kurulan Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği-SKYGD yaptığı çalışmaları, kullandığı yöntemleri anlatan, tartışan ve güçlendirerek diğer sivil toplum kuruluşlarının kullanıma bir modül olarak sunan “Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Deneyimi” kitabını Mayıs 2008 tarihinde yayınlayarak okuyuculara ücretsiz olarak sunmuştur. Kitap İstanbul Hollanda Konsolosluğu Matra Kap programı tarafından desteklenmiş ve kısa bir süre sonra elektronik formu http://www.sosyalkulturelyasam.org/ adresinde ücretsiz olarak paylaşılacaktır.
Beş bölüm olarak hazırlanan kitap, bir sivil toplum kuruluşunun gelişimini yaptığı çalışmalarla vermesi açısından sivil toplum alanında çalışan araştırmacılar için kaynak kitap olma özelliğindedir. Kuruluş amacı; savaş, terör, doğal afet ve benzerî herhangi bir nedenle eğer bir bölgede, şehirde, köyde ve benzeri yerleşimlerde insanların sosyal ve kültürel hayatlarında bir bozulma yaşanmışsa, bunlar yapılamaz hâle gelmişse, tekrar yapabilir/yapılabilir kılmak olan SKYGD özellikle İzmit, Afyon ve Diyarbakır illerinde önemli çalışmalar yapmış ve “zor ortamlarda” ve “dezavantajlı guruplarla” çalışma, program oluşturma ve uygulama konusundaki deneyimlerini kitapta paylaşmıştır.
Sosyal kültürel yaşamı geliştirme deneyimi, anlatımı çok ortaklı çalışmalardaki zorlukları ve her ortaklığın getirdiği değer ve katkıyı göstermektedir. Birlikte iş yapma deneyimi konusunda örneklerle dolu olan kitap, bu alanda yaşanan zorlukları da göstererek deneyim zenginleşmesi ve güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Kitabın birinci bölümü, farklı sosyal ve ekonomik özellikleri olan illerde yapılan değişik uygulamalarla zengin bir deneyim paylaşımını sunarak benzer çalışmalara örnekler sunmaktadır. Göç nedeni ile değişen ve yeni gelenlerle zor yaşamların yaşandığı 2000’li yılların başındaki Diyarbakır ilinde risk altındaki çocuklarla başlatılan kültür sanat atölyeleri ve bugün Türkiye’deki önemli çocuk festivallerinden birinin düzenlenmesi anlatılmıştır. Diyarbakır Sur belediyesi çocuk festivali, bugün uluslararası düzeydeki önemli çocuk festivallereden birine dönüşmüştür. Afyon deneyimi ise, bir yetiştirme yurdunda sivil toplum kuruluşlarının yaratıcı katkısının nasıl olabileceğine güzel bir örnek olmuştur. Afyon Fevzi Çakmak Yetiştirme Yurdu iyileştirme projesi mimari yaklaşımın özgünlüğü, sosyal ve kültürel alanların görünür kılınması ve yerel kurumların sürecin aslî aktörleri olarak uygulamada yer almaları açısından önemli bir çalışmadır. İzmit ilinde yapılan çalışmalar Romanlar ve sosyal dışlanma konusunda bir fark yaratırken kentte sokakta çalışan çocuklara yönelik örnek bir işbirliği ile kentteki tüm aktörleri bir araya getirebilmiştir. İzmit çalışması yapılan çalışmaların etkisinin kalıcı olabilmesi için “toplumsal tutum değişikliği” amacı ile yola çıkmış ve ihtiyaç analizi sonucu ortaya çıkan gezici mahalle atölyeleri ile zenginleşmiştir.
SKYGD yaptığı çalışmalar ile bir fark oluşturmaya başlamış “hak temelli yaklaşım” ile “toplum temelli yaklaşımın” basit örneklerinin uygulamasına katkıda bulunmuştur. Hak temelli yaklaşım, sosyal kültürel hakların gelişmesi ve uygulamaların hayırseverlik yaklaşımı çerçevesinden uzaklaşarak vatandaşlık hakları eksenide uygulanması için gündeme gelmiştir. İkinci ve üçüncü bölümlerde tartışılan hak temellilik ve çocuk yoksulluğu risk altında çalışan çocuklara yönelik daha sonraki çalışmalarda temel yöntem olarak kullanılmıştır. Dördüncü bölümde uygulama programlarından örnekler verilmiştir. “Sanat Atölyeleri” ile ilgili farklı ve zengin bir tartışmanın yapıldığı bu bölümde “Sanatın Onarıcı İşlevi” , “Türkiye’de Sanat Eğitiminin Gelişimi”, “Disiplinlerarası Sanat Eğitimi”, “Çocuk ve Genç için Sanatsal Yaratmanın Önemi ve Malzeme ile Olan ilişkisi”, “Öğrenmeye Uygun Sanat Ortamının Hazırlanması Neden Önenlidir” ve “Neden Sanat Eğitimi ve Skygd Sanat Atölyeleri Programları” makalelerine yer verilmiştir. İçerik olarak sivil toplum kuruluşlarının ve/veya ilgili kişilerin çocuklarla yapacakları sanat atölyeleri/çalışmaları ile ilgili yeterli bir bilgi sunulmaktadır.
Yerel kapasitenin geliştirilmesi bağlamında uygulanan eğitmen eğitimi programı çerçevesinde pedagoji ve sanat atölyeleri, toplum temelli rehabilitasyon, gönüllü abla ağabey programı, sosyal hizmetler ve gönüllülük gibi çalışmaları ile ilgili örnekler ve bilgiler verilmektedir.
Cengiz Çiftçi
Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Deneyimi
Hazırlayan : Sosyal Kültürel Yaşamı Geliştirme Derneği-SKYGD
Yayın Koordinatörleri: Gökhan Deniz, Özgür Bolkan
Berdan Matbaası Mayıs 2008 İstanbul
