Sokakta yaşayanlar: Evsizlerin sayısı artıyor mu?

Engelsiz Dünya Derneği gönüllüsü Nuriye İpkin, özellikle yalnız annelerin geçindirdiği evlere desteği artırdıklarını, her gün yeni bir ailenin evsiz kalma riskiyle kendilerine ulaştığını anlatıyor:

“Zar zor kira ödeyen, özellikle yalnız annelerin geçimi üstlendiği evler potansiyel evsiz durumundalar. İnsanlar artık bizden kiralarına destek istemeye başladı. Her gün başka bir aile evden çıkarıldığını, uygun fiyatlı ev aradığını ya da nakliye ücretlerine destek aradığını söylüyor.

“Sadece evsizler değil, yoksullar da yemek sırasına giriyor ve sayıları çok arttı. ‘Ben evsiz değilim ama açım’ cümlesiyle çok daha sık karşılaşıyoruz. Çünkü bir lokantada en ucuz yiyecek ve içecek artık en az 100 lira.”

Oteller ve barınma evleri çözüm mü?

Türkiye’de evsizler genellikle kışın en soğuk dönemlerinde valiliklerin geçici süreliğine ayarladığı oteller ve misafirhanelerle hatırlanıyor.

İstanbul Planlama Ajansı’nın Şubat 2023’te yayımladığı rapora göre, 2021 yılının kış aylarında valilik 2100 evsizi dönüşümlü olarak otellere yerleştirdi.

İstanbul’da belediye ve diğer kamu kurumlarına ait tesislerin dönemlik giriş-çıkışlarla birlikte toplamda 3 bin evsize hizmet ettiği tahmin ediliyor.

Fakat bu imkân yılın sadece belli dönemlerinde, geçici süreliğine sağlanıyor. Ayrıca bu kapasiteler tüm evsizleri kapsayacak şekilde artırılsa bile, çoğu evsiz yine de sokakta kalmayı bazen “daha güvenli” buluyor.

Murat, “Valiliğin otelinde 6 ay kaldım ama sokakta kalmak daha iyi. 2-3 kişi bir odada kalıyor. Artık baliciye mi denk gelirsin, hapçıya mı? Mutlaka kavga oluyor. Gece rahat uyuyamıyorsun, can güvenliğin yok. Sokakta istediğin yere kaçabiliyorsun ama orada bir oda içindesin” diyor.

Evsizlerin de “kendilerine ait bölgeleri” olduğunu söyleyen Veysel Celiloğlu ise çoğu evsizin kendi bölgesini kaybetmemek için bu imkândan faydalanmadığını şöyle anlatıyor:

“Mahmutpaşa’da 10 tane evsiz büyüğümüz var, hiçbiri kışın valiliğin ya da belediyenin gösterdiği yere gitmediler. 'Biz burada sabah kalkıyoruz, dükkanların önünü temizliyoruz. Esnaf bize kahvaltımızı veriyor. Eğer gidersek yerimize başkaları gelir. 3-5 gün soğuğa karşı dişimizi sıkarız ama yerimizden olmayız' dediler.”

“Evsizler sürekli gezgin, tespit etmek zor, hangi il ve ilçede ne kadar var bilinemiyor. Sosyal politikalarda bir değişiklik şart görünüyor. Dar gelirli aileler ve çocuklarına yönelik sosyal alanlar ve sosyal hizmetin artırılması gerektiğini düşünüyoruz.”

'Uyuşturucu bağımlılığı ciddi bir sorun'

“Sokaktakilerin %80’i uyuşturucu kullanıyor” diyen Mustafa, polis bir bölgeyi “temizledikçe” uyuşturucu satışının başka bölgelere kaydığını ama devam ettiğini anlatıyor.

Çekinkol’a göre evsiz sayısının artmasındaki temel nedenlerden biri uyuşturucu kullanımının giderek yaygınlaşması. Çetinkol, haftada en az 6-7 farklı bağımlı ailesiyle görüştüklerini söylüyor:

“Uyuşturucu sebebiyle aile içi şiddet artıyor, aileler bu kişileri dışlamak zorunda kalıyor ve bağımlı kişi madde yüzünden çalışamaz hale geliyor. Dilencilik, sinyalcilik ya da sokakta kalmak, onlar için en basit yöntem oluyor. Uyuşturucu yüzünden aile parçalanmış; baba evden gitmiş, çocuk kaçmış, anne sığınma evinde…”