Irene Banos Ruiz
Hepimiz sigara içmenin sağlığımız için kötü bir şey olduğunu biliyoruz. Ama kaçımız gezegen için ne kadar kötü olduğunu biliyor?
Tohumların toprağa döküldüğü andan, kurutulan yaprakları dünyanın 1.1 milyar sigara içicisi tarafından tüketildiği ana kadar, tütün, büyük bir tahribat yaratır. Imperial College London'dan araştırmacılar, tütün endüstrisinin yıllık karbon ayak izinin, Galler'in neredeyse iki katı olduğunu saptadı.
Cenevre'deki Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) tütün kontrol programı başkanı Vinayak Prasad, "Talebi karşılamak için tütün yetiştirmeye devam edersek, büyük bir çevresel bozulma yaşayacağız" dedi.
Tütünün yetiştirilmesi ve yapraklarının kurutulması, tütünün karbon ayak izinin yüzde 75'inden fazlasını oluşturuyor. Tütünün yetişmesi için ise, toprağı parçalayıp yakındaki nehirleri ve yeraltı sularını kirleten kimyasal ilaç ve gübrelerin kullanılmasının yanı sıra bol miktarda toprak, su ve enerji gerekiyor.
Tütün karşıtı sivil toplum kuruluşu Unfairtobacco'nun yöneticisi Sonja von Eichborn'a göre, her ne kadar palm yağı ağaçları veya soya fasulyesi bitkilerinin tahribatı gibi küresel ormansızlaşmada büyük rolü olan durumlarla karşılaştırıldığında küçük bir etkiye sahip olsa da, tütün, yerel düzeyde, örneğin Tanzanya'da, ormansızlaşma konusunda büyük bir etkiye sahip.
Von Eichborn, tütünün, yıllık ormansızlaşma oranının yüzde 6'sından sorumlu olduğunu ve bu rakamın artacağının öngörüldüğünü söyledi. Ayrıca WHO, Pakistan'daki tütün plantasyonunun, yıllık ormansızlaşma oranının neredeyse yüzde 27'sini oluşturduğunu söylüyor.
Sigaraların taşınması ve imalatı da toksik denkleme katkıda bulunuyor. Unfairtobacco'ya göre, tütün endüstrisi her yıl 2,4 milyon ton sigara kağıdı ve karton kullanıyor.
Küçük ama ölümcül
Ve bir de izmaritler var. Her yıl yaklaşık 6 trilyon sigara içiliyor ve bunun 4,5 trilyonu açık alanlarda atılıyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), bu izmaritlerin çevrede bulunan en yaygın tek kullanımlık plastik olduklarını söylüyor.
Biyolojik olarak parçalanamayan bir plastik türünden yapılan sigara filtrelerinin parçalanması on yıl alabilir. Bu süre zarfında, rüzgar ya da yağmur onları asetik asit ve arsenik gibi toksik kimyasalları salabilecekleri nehirlere ve okyanuslara kolaylıkla sürükler.
Avrupa Parlamentosu, tek bir sigara izmaritinin 1000 litreye kadar suyu zehirli maddelerle kirletebileceğini ve daha sonra bu suyun gıda zincirimize geri dönebileceğini söylüyor.
Ayrıca izmaritler, kentsel ve kıyı temizliklerinde, en çok atılan maddeler listesinde her zaman üst sıralarda yer alıyor.
Sorumluluk çağrısı
Ancak, büyük miktarlarda izmarit caddelerimizde kalır. Dünyanın dört bir yanındaki şehirlerde izmarit atmanın cezası da vardır: Paris'te sokakta bir izmarit atmak 68 Euro'ya, Londra'da ise 150 Pound'a (yaklaşık 172 Euro) mal oluyor. Von Eichborn ise tütün endüstrisinin atıklar için daha fazla sorumluluk alması gerektiğine inanıyor.
Von Eichborn, "Hükümetler, tütün şirketlerinin çevresel etkileri tam olarak dikkate almasını sağlamalıdır" dedi.
Avrupa Birliği, bu sorunu konu alan yeni bir düzenleme yapmaya çalışıyor. Tek kullanımlık plastiklerle ilgili yeni AB yönergesi onaylandıktan sonra, tütün üreticileri, sigara izmaritleri toplama ve halka açık kül tablaları sağlama masraflarından sorumlu hale getirilecek.
Avrupa Toplulukları Sigara Üreticileri Konfederasyonu (CECCM) direktörü Alisdair Gray, DW'ye gönderdiği e-postada, grubun gelişmeleri "dikkate aldığını" ve "çöpün çevre üzerindeki etkisinde önemli bir azalma sağlama taahhüdünü" sürdürdüğünü söyledi.
Ancak, yönergenin resmi onayından önce daha fazla yorum yapmaktan kaçındı ve DW'nin tütün endüstrisinin israfı azaltmaya tam olarak nasıl yardım etmeyi planladığına dair daha ayrıntılı bilgi talebine cevap vermeyi reddetti.
Çözümün katı mevzuatlar ve politik önlemler ile tütün talebini azaltmakta yattığına inanan Prasad, AB'nin yakında tütün endistürisinden sentetik filtreleri biyolojik olarak parçalanabilir olanlarla değiştirmesini isteyeceğini de belirtti.
Prasad, "Plastik filtrelere alternatifler zaten mevcut" dedi. Örneğin, ABD merkezli araştırma şirketi Greenbutts, kenevir ve pamuk gibi doğal malzemelerden yapılmış ve hızla biyolojik olarak parçalanan bir filtre geliştirdi.
Bununla birlikte, üreticileri yakından takip etmek gerektiğini vurgalayan von Eichborn, "Tütün endüstrisi, halk sağlığı politikalarına zarar verme taktikleriyle tanınıyor ve çevre için de aynı şeyi yapacaklar." dedi.
Şüpheli bir çözüm : E-sigaralar
Bazıları için sigaraların zarar verici doğası etrafındaki en kolay yol, elektronik alternatiflere yönelmektir. Ancak, e-sigaraların geleneksel sigaralara göre daha az kanserojen madde içermesine rağmen, bunları kullanmanın uzun vadeli sağlık etkileri henüz bilinmiyor.
Elektronik sigara atıklarının çevre üzerindeki etkisi ise henüz net olmayan diğer bir konu. AB yasa koyucuları, veri eksikliği nedeniyle bir düzenleme yapamadıklarını, ancak e-sigaraların plastik, cam ve toksik madde içeren malzemelerinin geri dönüşümü kolaylaştırmayacağını belirtti.
Prasad, "En kritik olan şey e-sigaraların nasıl atıldığına bakmak için bir mekanizma oluşturmaktır" dedi ve ekledi: "Şimdi e-sigaraların nasıl toksik atık olarak ele alınacağına karar vermeliyiz."
Çabuk harekete geçilmez ise, çevreciler, e-sigaralar ve izmaritlerin dünyanın her yerinde yan yana çöp olarak yer almasının an meselesi olduğunu düşünüyor.
