Çiğdem Toker*
Kestirmeden söyleyeyim:
Başlıktaki karanlık sözcüğünü; halktan ısrarla saklanan, açıklanmayan anlamında kullandım.
Çünkü devlet:
- Hazine kaynaklarından, özel şirketlere 25 yıl boyunca kira ödeme yükümlülüğü altına giriyorsa
- Çeyrek yüzyıla uzanacak bu taahhütler, bizlerin vergisinden ödenecekse
- 30’a yakın projede, ta 2038 yılına kadar milyarlarca liralık kamu kaynağı çıkacaksa bu tutarlar ve sözleşmeler açıklanmalıdır.
***
Şehir hastaneleri ile ilgili yeni bir gelişmeden söz ediyorum
Dünkü Resmi Gazete’de “2017 Yılı Ocak Ayına Ait Teşvik Belgeleri Listesi” açıklandı.
Ekonomi Bakanlığı’nca yayımlanan listede, farklı sektörlerde toplam 528 şirket ve kuruma devletçe sağlanan vergi indirimi, sigorta ve faiz desteği gibi teşvikler ayrıntısıyla yer alıyor.
Listede Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle (Gama Holding-Türkerler) yaptırılan ve yeni kurulacak iki şehir hastanesine ilişkin yatırım teşvikleri şöyle:
- Kocaeli Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş
1180 yataklı Kocaeli Şehir Hastanesi, 900 milyon TL’ye mal olacak. Devlet, Kocaeli Şehir Hastanesi için şirkete KDV istisnası, yüzde 50 vergi indirimi, yüzde 15 de yatırıma katkı oranı sağlıyor. Toplam teşvik 64 milyon 227 bin TL.
- İzmir Bayraklı Hastane Yatırım ve Sağlık Hizmetleri A.Ş
2 bin 600 yataklı İzmir-Bayraklı Şehir Hastanesi, 1 milyar 700 milyon TL’ye mal olacak. Aynı şekilde KDV istisnası, yüzde 50 vergi indirimi ve yüzde 15 yatırıma katkı oranı sağlanıyor. Toplam 110 milyon 802 bin TL. Sadece iki şehir hastanesi için devletin bir yılda sağlayacağı teşvik 175 milyon TL. Üstelik bu tutar bedava verilen Hazine arazisini kapsamıyor
Kira bedeli niye gizemli?
Sağlanan teşviğin kuruş kuruş yayımlandığı Resmgi Gazete’de, Sağlık Bakanlığı’nın bu şirketlere kaç lira kira ödeyeceği bilgisini bulamazsınız.
Kalkınma Bakanlığı’nca yayımlanan 2015- KÖİ raporunda, 17 şehir hastanesi için devletin 27 milyar dolarlık kira yükümlülüğü altına girdiği belirtiliyordu.
Şehir hastaneleri sayısının 30 olacağı gururla açıklanıyor da. Döviz mi yoksa TL üzerinden mi yapıldığını bilmediğimiz kira sözleşmelerinin toplam tutarı, niyeyse aynı gururla açıklanmıyor.
Bu durumda şu çerçevesi ısrarla vurgulamakta yarar var:
Yatırım üç-dört yılda amorti oluyor
KÖİ yöntemli şehir hastaneleri, şirketin 25 yıl boyunca işletmesi, süre sonunda da devlete devretmesi esasına dayalı.
Model, devletin bedava arazi vermesi, vergi, SSK, faiz teşviki sağlaması, şirketlere 25 yıl boyunca da kira ödemesi, doktor ve sağlık personeli sağlaması, yüzde 70 oranında hasta doluluk garantisi, şirketlerin -kira geliri dışında-, otopark, güvenlik, temizlik, yemek, görüntüleme, dokümantasyon gibi hizmetler karşılığında para kazanması esasına dayalı.
Önceki yıllarda bağıtlanmış şehir hastanelerinde, kira bedeli-sabit yatırım tutarlarına bakılırsa müteahhit şirketin yatırım bedelini, üç-dört yıl gibi bir sürede amorti edeceği görülebiliyor.
Sözgelimi Türk Tabipleri Birliği verilerine göre Ankara’da inşaatı süren Etlik Şehir Hastanesi’nin sabit yatırım bedeli: 1 milyar 97 milyon TL.
Buna karşılık, devlet bu projeyi yapan Türkerler-Astaldi’ye 25 yılda toplam 6.9 milyar TL kira ödeyecek. Hastane yatırım bedelinden 5.8 milyar TL üzerinde, devletten çıkacak bir tutardan söz ediyoruz.
Ezcümle, pek çok soru ve sorunu içinde barındıran şehir hastaneleri konusu “Amerika’dan daha çok yataklı hastanelerimiz var” hamasetiyle cakası satılacak bir konu değil.
Uygar ülkeler, sağlık politikalarında koruyucu sağlık hizmetlerine kaynak ayırırken, vatandaşına hastaneye gitmeyi teşvik eden bir sağlık politikasıyla, ancak yeminli partililerinize övünebilirsiniz.
Yıllar sonra bugünkü KİT açıkları gibi şehir hastaneleri kara delikleriyle karşılaşacağımızı bilen bize değil.
Neyse ki Varlık Fonu kuruldu!..
Bu yazı Cumhuriyet'ten alınmıştır
