Seçime iki gün kala gönüllü ordusu sandıkları takibe hazır

7 Haziran’daki seçimde sandık güvenliği için Türkiye çapında on binlerce kişilik gönüllü ordusu kuruldu. Bağımsız oluşumlar ‘Türkiye’nin Oyları Platformu’ ile ‘Oy ve Ötesi’, sandık başı ve analiz ekipleriyle verileri toplayıp SEÇSİS’le eşzamanlı olarak sayım yapacak, sonuçları karşılaştıracak.

Gönüllü hareketlerin yanı sıra, Türkiye Barolar Birliği’nce (TBB), 7 Haziran seçimlerinin yakından takip edilmesi amacıyla, seçim hukuku eğitimi almış, gönüllü avukatlardan oluşan ‘Seçim Güvenliği Merkezi’ kuruldu. Hürriyet’ten Gamze Kolcu’nun haberine göre, seçim Güvenliği Merkezi'nde görev alacak avukatlar, gün boyunca, vatandaşların sorularını yanıtlayacak, oy verme ve sayım sürecinde sandık müşahitlerine hukuki destek verecek. Seçim Güvenliği Merkezi'ne Türkiye'nin her yerinden, ‘0312 988 16 70’ numaralı telefondan ulaşılabilecek, gelen çağrının durumuna göre, ilgili baroya veya varsa ‘Oy ve Ötesi’nin temsilciliğine yönlendirme yapılacak. Ankara özelinde, avukatlardan oluşan gezici ekipler de gerekirse sandık bölgelerinde müdahalede bulunacak.

Siyasi partilerden bağımsız, tamamen gönüllülük esasıyla demokratik, adil ve temiz seçim hedefiyle kurulan Oy ve Ötesi Derneği ile Türkiye’nin Oyları Platformu, pazar günü yapılacak seçimlerde herkesi oy vermeye ve oyuna sahip çıkmaya davet ediyor.

Türkiye’nin Oyları’nın sözcüleri Işık Sedef Gürbüz, Murat Şahinoğlu ve Volkan Tokman, çalışmaları hakkında bilgi verdi.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde 3 bin 500 kişiyle görev yapan Türkiye’nin Oyları Platformu, 7 Haziran için çok sayıda STK ve dernekle işbirliği içinde gönüllü sayılarını on binlere ulaştırdı. Herhangi bir partinin tarafı olmadıklarını ifade eden Gürbüz, özetle şunları söyledi:

 “Seçim sonuçlarının doğruluğunun ne kadar önemli olduğu yerel seçimlerin yenilendiği Yalova ve Ağrı’da belli oldu. Türkiye’nin Oyları’nın analiz ekibi 1500 kişiye ulaştı, müşahit sayımızı ise on binlerle ifade ediyoruz. Gönüllülerimiz, pusulalarda mühür var mı, imzalar tamam mı, mühür ilçeye mi ait, geçersiz oy varsa nedenleri yazılmış mı; bunları denetleyip merkeztde toplayacak.

 

El feneri ve yedek pil

 

Sandık başına gitmeden önce yaptığımız önerilerin başında, mutlaka el fenerlerini yedek pilleriyle bulundurmaları, müşahit kartlarını unutmamaları geliyor. Her partiden müşahit kartı almaya çalışıyoruz. Biz bir taraf değiliz. Oy hangi partiye verilmiş olursa olsun vatandaşın her bir oyunun sandık sonucuna yansıması için çalışıyoruz. 65 ilde müşahidimiz olacak. Müşahitlerimiz sandık başında duracak. Sandık kurullarına, başkanlarına yardımcı olacak. Usulsüzlük durumunda müdahale edecek, gerekli yasal işlemleri başlatacak.

 

Avukatlar acil hatta

 

Sayıma şahitlik edip tutanakların bir kopyasını bize gönderecekler. Bir sıkıntı olursa avukatlarımızı acil hattımızdan arayacaklar. Pazar gecesi saat 22.00 gibi tutanaklarımızı partilere gönderebileceğimizi düşünüyoruz. İlk 36 saat içinde analiz ekibi, bilgisayar başında olacak. Bu ekip, bir saatte binlerce oyun güvenliğini sağlayabilir. Tutanaklarımızı SEÇSİS’in kayıtlarıyla karşılaştıracağız. Sivil inisiyatif olduğumuz için görevimizi ilçe seçim kurullarında bırakmak zorundayız. Aslında bu iş ameliyatı yapıp, pansuman yapılmamasına benziyor. Bu nedenle tek isteğimiz, oyların güvenliğine bıraktığımız yerden doğru devam edilmesi. İtiraz için oluşturduğumuz dayanakları kamuoyu, partiler ve bağımsız adaylarla paylaşacağız.”

 

60 bine yakın gönüllü

 

Gönüllü ve bağımsız sekiz arkadaş olarak 2013 Aralık’ta yola çıkan ve şeffaf, demokratik seçim bilincinin yerleşmesi için çalışmalarını yürüten Oy ve Ötesi Derneği sözcüsü Sercan Çelebi de çalışmalarını şöyle anlattı: 

“Türkiye’nin 45 ilinde 171 ilçede 60 bine yakın gönüllünün yeri belli. Başından beri tarafsızlık, bağımsızlık ve hukukun üstünlüğü çerçevesinde çalışmalar yapıyoruz

İlk aşamada, eğitimli gönüllü müşahitlerimiz sandıkların başında uzlaşmacı bir tavır ve yönetmeliğe hâkimiyetleriyle partilerden bağımsız görev yapacak. Oyların işlenmesi, hata gördüklerinde yasalara uygun tutanak altına alınması ve analiz edilmesi, oy kullanma süresince devam edecek. İkinci aşama olan birleştirme tutanakları bölümünde, Türkiye’nin dört bir yanında ilçe seçim kurullarında tutanaklar SEÇSİS’e girilecek.

 

Eşzamanlı sayım

 

Sandıklardaki arkadaşlarımızın, tutanakların kopyaları kendi sistemimize girilecek ve SEÇSİS ile eşzamanlı sayım yapabileceğiz. Bu eşzamanlı sayımla, 8 Haziran günü sandıklardaki olası farkları belirlemiş olacağız.

Bazen siyasi partilerin görevli gönderemediği yerlerde eğitimli ve sürece hâkim müşahitlerimizi oralarda görevlendirerek denge yaratmaya çalışıyoruz. İki büyük seçimde 45 bin gönüllümüz görev aldı. Sayımız şimdi 60 bine dayandı. Bizler sandık başına mücahit değil müşahit gönderiyoruz. Yasalar tek dayanağımız. Oy kullanmak birinci önceliğimiz. İkinci konu sandığa sahip çıkmak. Bireyler kendilerini yakın gördüğü partiler üzerinden de müşahitlik yapabilirler. Biz seçim sonucu yayınlamayacağız, misyonumuz bu değil. İtiraz edilmesi gereken durumlar olursa pazartesi günü bu durumları gerekli mecralara ileteceğiz.”

 

TBB’den ‘Seçim Güvenliği Merkezi’

 

Gönüllü hareketlerin yanı sıra Türkiye Barolar Birliği’nce (TBB), 7 Haziran seçimlerinin yakından takip edilmesi amacıyla, seçim hukuku eğitimi almış, gönüllü avukatlardan oluşan ‘Seçim Güvenliği Merkezi’ kuruldu. Hürriyet’ten Nuray Babacan’ın haberine göre, Seçim Güvenliği Merkezi'nde görev alacak avukatlar, gün boyunca, vatandaşların sorularını yanıtlayacak, oy verme ve sayım sürecinde sandık müşahitlerine hukuki destek verecek. Seçim Güvenliği Merkezi'ne Türkiye'nin her yerinden, ‘0312 988 16 70’ numaralı telefondan ulaşılabilecek, gelen çağrının durumuna göre, ilgili baroya veya varsa ‘Oy ve Ötesi’nin temsilciliğine yönlendirme yapılacak. Ankara özelinde, avukatlardan oluşan gezici ekipler de gerekirse sandık bölgelerinde müdahalede bulunacak.

 

Cetvel ve tutanaklar partilere

 

Seçim ve sandık güvenliği konusunda partiler birbiri ardına önlemlerini açıklarken, Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) üç yeni uygulamayı hayata geçireceği öğrenildi. 

YSK’nın, parti temsilcileriyle yaptığı toplantılarda, ‘oy çalma, hile ve hata’ iddialarını ortadan kaldırmak için partilere elektronik ortamda verilen bilgilere yenilerinin eklenmesi kararlaştırıldı. YSK, geçen iki seçimde, altında partilerin sandık görevlilerinin imzasının da bulunduğu sandık sonuç tutanaklarını tarayarak, elektronik ortamda göndermeye başlamıştı. Bu seçimde, ayrıca, bu tutanakların oluşmasını sağlayan cetveller de gönderilecek. Partiler, her sandık için sonuç tutanaklarını oluşturan cetvelleri de görerek, ‘sağlama’ yapabilecek. Cetvellerde yer alan oy çetelelerinin doğru toplanarak tutanağa geçip geçmediği de kontrol edilebilecek. Bunun dışında, diğer iki yeni uygulama ise en çok tartışma konusu olan birleştirme tutanakları olacak. İlçe ve il seçim sonucu birleştirme tutanakları da görüntü olarak elektronik ortamda partilere gönderilecek. Oyların yazıldığı cetvelden il sonuçlarına kadar olan tüm tutanaklar partilere ulaştırılacak. Böylece üç aşamalı sağlama yapma olanağı olacak.

 

Bir zahmet sahip çıkın

 

AKP YSK temsilcisi Şeref Malkoç, şunları söyledi:

 “İlk kez bu seçimde kullanılacak birkaç kontrol mekanizması daha geliştirildi. Birincisi, sandık sonuç tutanaklarının yanı sıra, bu seçimde ilk kez partilere bu tutanakları oluşturan cetveller de anında elektronik ortamda gönderilecek. Örneğin, cetveldeki oy 75 adetse, tutanağa aynen geçmiş mi, onu da göreceksiniz. İlçe ve il birleştirme tutanakları da ilk kez yollanacak. Elbette ihmal, yanlışlık, hatta kötü niyetliler de olabilir. Ama oyuna sahip çıkan bir parti bu mekanizmalarla, bunlara izin vermez.  Bir zahmet oylarına sahip çıksınlar.”

 

Sandıktan ayrılmak yasak

 

Özellikle son dönemlerde “Oyların çalınması, pusulaların çöplerden toplanması, tutanak değiştirilmesi” gibi seçimlerde hile yapıldığı iddiaları gündeme geliyor. En yaygın iddialar ise seçim öncesi ‘seçmen kütüklerinde yapılanlar, hayali seçmen yaratmalar’ seçim sonrasında ise ‘mükerrer oy kullanma, tutanakların değiştirilmesi’.

Mükerrer oy iddiaları, kayıttan düşmeyen ölüler, ikâmetinde olmayan seçmenlerin yerine oy kullanma, birden fazla sandıkta kaydı bulananların oy kullanması, polis ve sandık görevlilerinin birden fazla kayıtlı yerde oy vermesi gibi durumlar da oluyor. Bu nedenle sandık görevlilerin, oy kullanan kişinin kimlik bilgileri ile listedeki bilgilerin birbirini tutmasına dikkat etmesi gerekiyor. Sayım hileleri, sonuçları en çok etkileyenler olarak biliniyor. Parti müşahitlerinin tek tek verilen bütün oyları özenle kaydetmesi ve kendi kayıtlarıyla sandık görevlilerinin kaydının tutmasını sağlamaları gerekiyor. İmzalı sandık tutanaklarının birer nüshası parti müşahitlerine de veriliyor. Bunlarda değişiklik yapılmaması için müşahitin oy torbasının ilçe seçim kuruluna teslimine kadar eşlik etmesi gerekiyor. Bir başka seçim hilesi ise ilçe ve illerdeki birleştirme tutanaklarında yapılabiliyor. Az oy alan partinin oylarının birinci partiye yazılması, birleştirme işleminde yanlış veri girilmesi, gerçek oy rakamının önüne ya da sonuna rakam eklenerek yükseltilmesi, belli başlı hileler.

 

7 bin kadın oy veremeyecek

 

Hürriyet’ten Fevzi Kızılkoyun’un haberine göre, şiddet nedeniyle sığınma evlerinde kalan 3 bin 220 kadın ile hayati tehlike riski bulunan ve yakın korumaya alınan 3 bin 983 kadın, ölüm tehdidi karşısında sandığa gidemiyor.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, sığınma evlerinin ve burada kalan kadınların deşifre olmaması için bundan önceki seçimlerde kadınların sandığa gitmemeleri gerektiğini bildirmişti. Bakanlık, pazar günü yapılacak genel seçimler içinse sığınma evlerine bir yazı göndererek, “oy kullanacak kadınların organizasyonunu sağlayın” talimatı verdi. Sığınma evlerinde kalan ve can güvenliği riski olmayan kadınlar polis eşliğinde sandığa giderek oy kullanacak.

 

Yasal düzenleme yok

 

Ancak gördüğü şiddet nedeniyle yaşadığı ili, bölgeyi terk eden, ailesinden ve şiddet gördüğü kişilerden tehdit alan, ölüm tehdidi altındaki kadınlar sandığa gidemeyecek. Oy hakları ellerinden alınan seçmen kadınlar, aynı nedenlerden yerel ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerde de oy kullanamadı. Kadın Çalışmaları Derneği’nin başı çektiği kadın hakları savunucusu dernekler “Sığınma evlerindeki kadınların gizlilik kuralı bozulmadan, kimlikleri deşifre olmadan oy kullanabilecekleri” bir düzenleme için çalışma yürütüyor. Ancak şiddet mağduru kadınlar, henüz düzenleme olmadığı için bu seçimde de seçme hakkından mahrum.

 

Pusulalar başkanlara teslim

 

7 Haziran seçimlerinde kullanılacak oy pusulaları, sandık kurulları tarafından sandık başkanlarına teslim edilmeye başlandı. Yurtdışından getirilen oylar ise Ankara’da ATO Congresium’da, pazar akşamı diğer oylarla birlikte sayılmayı bekliyor.

 

YSK’ya paralel sistem kurduk

 

Hürriyet'ten Fırat Alkaç'a konuşan CHP İstanbul İl Başkanlığı Bilişimden Sorumlu İl Yönetim Kurulu Üyesi Tayfun İşbilen ve Basın Sözcüsü Elif Uluğ, CHP İstanbul İl Başkanlığı’nda seçim güvenliğiyle ilgili aldıkları önlemleri anlattı. CHP’nin İstanbul’da 100 bin kişiyle sandıklarda görev yapacağını söyleyen Elif Uluğ, şöyle dedi: “Ülkemizde yapılan seçimlerin zafiyetleri, yapılan yanlışlıklar nedeniyle bu seçimde YSK’nın yapması gereken hemen her çalışmayı üstlenmiş durumdayız. Adeta paralel bir YSK gibi çalışma yaptık. İstanbul’da tek bir oyun bile peşine düşeceğiz. Seçime İstanbul’da 100 bin kişiyle hazırız. İstanbul’da 10 milyon 231 bin 703 seçmen oy kullanacak. 1834 okulda 27 bin 861 sandığımız var. Bu dev bir görüntü. Bu seçimler için bir seçim rehberi hazırladık. İçerisinde bize ulaşabilmeleri için gerekli olan bütün telefon numaraları var. Yapılan yanlışlıklara anında müdahale edeceğiz” dedi.

Bilişimden Sorumlu İl Yönetim Kurulu üyesi Tayfun İşbilen ise sandık başında görev yapacak CHP’lilerin telefonlarına ‘CHP İstanbul Mobil Uygulaması’ adında bir program yükleyerek seçim sonuçlarını buradan takip edeceklerini söyledi.

 

150 bin polis

 

Türkiye, 7 Haziran Pazar günü yapılacak seçime odaklanırken, İçişleri Bakanlığı, pazar günü yapılacak seçimlerle ilgili önlemleri tamamladı. 81 il emniyeti ile il jandarma alay komutanlıklarına iletilen plana göre,  ülke genelinde 150 bin polis görev yapacak. Sandık alanlarına gidiş ve geliş yollarında, oy kullanılacak okullarda, sandık bölgesinde motorlu ve yaya devriyeler görev yapacak. Koordinasyon ve Harekât Dairesi Başkanlığı’nda, il emniyet müdürlüklerinde seçim koordinasyon merkezleri oluşturulacak.

Pazar günü, tüm eğlence mekanları oy verme süresince kapalı olacak, restoran bölümü olan eğlence yerleri ise alkollü içecek servisi yapamayacak. Oy verme günü, emniyet ve asayişi korumakla görevli güvenlik personeli dışında hiç kimse silah taşıyamayacak. Güvenlik güçleri, ‘makul şüphe’ ve ‘önleyici gözaltı’lara ilişkin yasal düzenlemeyi de ilk kez bu seçimde uygulayacak. Polise şüpheli durumda, üst, araç, eşya araması, gerektiğinde de gözaltı talimatı verildi. Oyların il ve ilçe seçim kurullarına taşınması sırasında, emniyet, jandarma ve sahil güvenlik birimleri bölgelerindeki güzergâhlarda önlem alacak.