Tüm dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs ( Kovid-19) vaka sayısı her geçen gün artarken, MEF Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanlığı’nın yanı sıra New York’ta Colombia ve Michigan Üniversiteleri’nde sağlık ekonomisi alanında akademik çalışmalar yürüten sağlık ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Onur Başer, “Ekonomiye vurulan ilk yumruk arz tarafından olacak. İkinci yumruk ise talep tarafından olacak. Arz talep etkisi, belirsizlik önümüzdeki aylarda dünyayı ekonomik durgunluğa itecektir. Bu virüsün dünya ekonomisine etkisinin SARS’ın 10 katı olacak” dedi.
"Dünya salgını ciddiye almadı"
New York Times’ın, Çin Başkanı Xi Jinping’in Koronavirüs salgınını, tedbir almaya başlanılmadan iki hafta önce bildiğini yazışmalardan ortaya çıkardığına dikkat çeken Başer, “Eğer Çin hükümeti, haber almasının bir hafta sonrasında tedbirleri almaya başlamış olsaydı, dünyada vaka sayısı şu an 65 bin 254; ölü sayısı ise yaklaşık 3 bin 500 civarı olurdu. Eğer haber alır almaz tedbirler alınmaya başlansaydı, dünyadaki vaka sayısı sadece 7 bin 250; ölü sayısı da 270 civarı olurdu. Yani iki haftalık gecikme vaka ve ölüm sayısını 20 kat fazla artırdı. Dünya salgını ciddiye almadı” dedi.
"Türkiye’de 32 milyon kişi etkilenebilir"
Harvard Üniversitesi Epidemilogist March Lipsitch dünya nüfusunun yüzde 40-70 arasının Koronavirüs'ten etkileneceğini hesapladığını hatırlatan Başer, İngiltere ve Almanya’da kabul gören oranların en düşük oranını alınsa dahi, korona salgını bu şekilde devam ettiği takdirde, yüzde 40 prevalans oranıyla, Türkiye’de 32 milyon kişinin Kovid-19’dan etkilenmesini öngördüğünü belirtti. Başer, “Türkiye’nin OECD ülkeleri içinde en fazla sigara tüketen ülkelerden biri olması nedeniyle de riskimiz yüksek. Bu kadar kişinin hastalıktan etkilenecek olması, 150 bin ile 650 bin arasında ölümler olacağı anlamına geliyor. Türkiye’nin 300-350 milyon dolar gibi bir miktarı sağlığa ayırması halinde ülkeye getirisi çok daha fazla olabilir. Hali hazırda kısıtlı sağlık bütçemizin böyle bir salgını karşılaması çok zor. Biz salgından önce zaten OECD içinde en düşük kişi başı sağlık harcaması yapan ülkeydik, Sağlık Bakanlığı’nın destek bir bütçeye ihtiyacı olacağını düşünüyorum” diye konuştu.
OECD raporlarına göre, Çin ekonomisinde büyümenin Koronavirüs yüzünden en büyük düşüşü yaşayacağını vurgulayan Başer, “Çin bu yıl yüzde 5.7 yerine yüzde 4.9 büyüyecek. Dünya ekonomisi de yüzde 2.9 yerine, yüzde 2.4 büyüme gösterecek. Yani ekonomiye Koronavirüs'ün etkisi SARS virüsünden 10 kat daha fazla olacak. Dünya, Türkiye ekonomisinin ürettiği bir yıllık değerin yarısından fazlasını Koronavirüs yüzünden bu yıl kaybedecek. Türkiye’de ise Koronavirüs'ün 2020’de beklenen büyümeyi yüzde 3’den yüzde 2.7 ye düşüreceği öngörülüyor” dedi.
"ABD geç kaldı"
Panik yaratmamak adına dile getirilen, nisanda her şeyin ortadan kalkacağı söyleminin gerekli tedavi yöntemlerinin hazırlanmasında, testlerin yapılmasında, bütçe ayrılmasında gecikmelere neden olduğunu dile getiren Başer, “Hong Kong hızlı alınan aksiyonlar sayesinde eğri çok yükselmeden yatay düzeye çekilmeye başladı. Güney Kore de önlemleri almaya geç başlamış olmasına karşın yine de çok başarılı bir şekilde yayılma hızını azaltmayı başarmış. İran, İtalya ve diğer Avrupa ülkelerinde ise bunu göremiyoruz. ABD de gerekli aksiyonları almaya geç başladı” dedi.
Prof. Dr. Onur Başer kimdir?
1994 yılında ODTÜ Ekonomi bölümünden mezun olduktan sonra, ODTÜ’de İktisat Yüksek Lisansını tamamlayan Onur Başer, Milli Eğitim Bakanlığı’nın bursuyla ABD Michigan State Üniversite’sinde Ekonometri ve İstatistik master’ını tamamladı. Doktorasını ekonometrinin sağlık verileri üzerine uygulanması hakkında hazırlayan Başer, sağlık ekonomisi alanında uzmanlaştı. Harvard’da aldığı kamu sağlığı programıyla akciğer kanserinin devlete yıllık maliyetlerinin hesaplanmasıyla ilgili ekonometri modelleri geliştiren araştırmalar hazırladı. Michigan State Üniversitesi’ndeki çalışmalarından sonra IBM’in sağlık araştırmaları bölümünde baş ekonomist olarak 5 yıl çalıştı. Bugün hala ABD’de sağlık sisteminde kullanılan Hastane Kalite Endeksi’ni hazırladı. Akademik kariyeri devam ederken, 2007 yılında ABD’de ilaç firmalarına sağlık ekonomisi konusunda danışmanlık veren StatinMed’i kurdu. Piyasanın merak ettiği karşılaştırmalı ilaç maliyet hesapları, değere bağlı fiyatlandırma gibi konularda araştırmalar yaparak sektörde büyük başarılara imza atan StatinMED’le sağlık ekonomisi üzerine yaklaşık 500’ün üzerinde yayına araştırma kaynağı sundu. ProbChoice™, NatWeight™, SIFRA®, CompQual™ algoritmalarını geliştirdi. ABD’nin alanında en önemli sağlık veri analizi şirketlerinden biri haline gelen StatinMed’i geçen yıl Amerikalı bir yatırım fonuna satan Başer, Michigan Üniversitesi’ndeki akademik çalışmalarına ve Colombia Üniversitesi’ndeki projelerine devam ediyor. 2019 yılında Türkiye’de MEF Üniversitesi’nde İktisat Bölüm Başkanı olan Başer, New York merkezli Columbia Data Analytics firmasının Analitik Bölümü Başkanı olarak farklı projelerde yer almaya devam ediyor.
