Ludmila Savçuk, "troll fabrikası" olarak da adlandırılan sanal propaganda firmadasındaki işini bir gazete ilanı üzerinden buldu. Görevi ise firmanın öngördüğü fikirleri, internet üzerinden yaymaktı. Savçuk ile İş sözleşmesi imzalanmadı ve kendisine iki ay boyunca maaşı da ödenmedi. Gazeteci, gayriresmî firmaya karşı bu durumu gerekçe göstererek dava açtı ve davayı kazandı. Böylece tüm dünya, Rusya'da para karşılığı rejim propagandası yapan troll fabrikalarının varlığından haberdar oldu.
Ludmila Savçuk, yaşadıklarını DW Moskova bürosundan Yuri Reşeto'ya anlattı.
DW: İki ay boyunca, görünürde ‘‘İnternet Araştırmaları Ajansı‘‘ adı altında faaliyet gösteren ancak gerçekte ‘‘troll fabrikası‘‘ olarak nitelendirilen bir firmada çalıştınız. Burada nelerle karşılaştınız?
Savçuk: ‘‘Troll fabrikası‘‘ deyimini kim buldu bilmiyorum, ama burası gerçekten içerik üreten bir tür fabrika. Burada oturup, nefes almadan yorum, resim ve video üreten bir sürü insan var. Sosyal ağlarda gruplar oluşturuyorlar, blog yazıları yazıyorlar, chat yapıyorlar... Bu oldukça yoğun bir iş. Firma, St. Petersburg'taki Savuşkina Sokağı'nda dört katlı hayli geniş bir binada yer alıyor. Buradaki tüm ofisler dolu, tek bir boş oda dahi yok.
DW: Size yaptığınız işleri kim verdi, konularınızı kimler belirledi?
Savçuk: Onlar için çalıştığınızda görev dağılımını kimin yaptığını asla öğrenemiyorsunuz. Sürekli bilgisayar değiştiriyorsunuz ve size ‘teknik bir görev‘ veriliyor. Genellikle Rusya Devlet Televizyonu baz alınarak bir haber oluşturmanız isteniyor. Daha sonra da bu haber üzerinde nasıl çalışacağınıza, hangi noktaları vurgulamanız gerektiğine dair talimatlar veriliyor. Yani aslında fikriniz önceden belirlenmiş; düşünceniz satın alınmış oluyor da denebilir. Bu kuruluşun yapılanması ise oldukça karmaşık. Örneğin yalnızca günün haberleriyle ilgilenen bir analiz birimi var.
DW: Peki ya çalışanlar kimler?
Savçuk: Üniversite öğrencileri ya da yeni mezun olmuş işsiz gençler. Troll olarak çalışanlar hiçbir sınır tanımıyor sorumluluk duygusundan yoksun. Maskelerini takıp, sahte hesapların arkasına saklanıyorlar ve böylece her şeyi söylemeye hakları olduğunu düşünüyorlar. Bu benim için düpedüz fanatiklik ve ırkçılığa teşvik.
DW: Ön plana çıkartılan konular var mı?
Savçuk: Evet, özellikle önemli olan yaklaşık 10 konu var. Listenin en başındaUkrayna yer alıyor, sonra da Amerika Birleşik Devletleri geliyor. Genellikle burada mevzu ABD'ye duyulan nefret. Obama'nın her şeyden sorumlu olan tek kişi olarak gösterilmesini istiyorlar. ‘Gayrupa‘ deyimini duymuşsunuzdur. Bu deyimi de şüphesiz troller uydurdu. Bu ifadeyle insanlar Avrupa'nın her yerinde eşcinsellik propagandası yapıldığına inandırılmaya çalışılıyor. Ve tabii bir de troller tarafından eleştirilen Rus muhalefeti var. Öte yandan yalnızca iki kişi övülüyor: Başkan Putin ve Rusya Savunma Bakanı Şoygu.
DW: Firmada iki ay boyunca çalışmanıza rağmen maaşınızı alamadığınız gerekçesiyle firmaya dava açtınız ve davayı kazandınız. Mahkeme, firmayı maaşınızı ödemeye mahkûm etti. Hedefinize ulaşmış oldunuz mu?
Savçuk: Ödenmeyen maaşım benim için sadece firmaya dikkat çekmek ve onların ipliklerini pazara çıkarmak için bir araç oldu. Bu hedefime ulaştım da. Ben aslında var olduklarını yargı önünde itiraf etmelerini istedim. Onlar da mahkemeye gelerek varlıklarını kabul ettiler. Hatta daha fazlası da var: Davamda ücretli yorumlar için teşvik edildiğime de vurgu yapıldı. Mahkeme, bu konuda da beni haklı buldu.
DW: Peki korktunuz mu?
Savçuk: En başından beri hayatımdan endişe ettim. Bu tehlike ne yazık ki hâlâ var. Kendimi olabildiğince korumaya çalışıyorum. Bir an olsun aklımdan çıkmıyor.
DW: Kendinizi nasıl koruyabilirsiniz?
Savçuk: Bazı Rus televizyonlarından gelen belirli bazı soruları cevaplamayı reddediyorum. Şehirde kullandığım yollara dikkat ediyorum. Eski iş arkadaşlarımdan gelen tuhaf telefonlar oldu; örneğin beni bazı buluşmalarına gelmeye ikna etmeye çalıştılar. Onların beni öldürmek gibi bir niyetleri olduğunu zannetmiyorum. Ancak tüm bunların arkasında yaptırım gücü yüksek insanlar var. İşte benim asıl hedefim de bu insanların maskesini düşürmek.
