Dünyaca ünlü kalp cerrahı Prof. Mehmet Öz, en çok görülen ve tedavisinin en zor olduğu 5 kanser türünden korunma yollarını, belirtilerini ve önlemlerini yazdı.
Mehmet Öz'ün Hürriyet gazetesinde "En sinsi 5 kanser" başlığıyla yayımlanan (31 Ağustos 2014) yazısı şöyle:
En sinsi 5 kanser
En hızlı yayılan kanser türleri içinde ilk beşte pankreas, beyin, yemekborusu, karaciğer ve cilt kanseri var.
Bazı kanser türleri vücutta yavaş ilerleyerek yakalamamız için bize zaman verir. Ancak bazıları hızla ilerleyerek vurgun yapar. Belirtileri fark etmeye başladığınızda artık çok geçtir. Bugün size bu ölümcül hastalıklara karşı taşıdığınız riskleri azaltmanın yollarından bahsedeceğim. Böylece çok geç olmadan bu hastalıklara karşı önlem alabileceksiniz...
Basit bir testle anlayabilirsiniz
Cilt kanseri
Melanom, en tehlikeli cilt kanseri türüdür. Bu ölümcül hastalıktan korunmak için erken teşhis çok ama çok önemli.
Ne kadar yakınımda?
-Saç ve gözleriniz açık renkliyse... Ne kadar açık tenliyseniz cildin zarar verici UV ışınlarına karşı koruma kalkanı o kadar zayıf olur.
-Gelişme çağında bir veya daha fazla güneş yanığına maruz kaldıysanız... Güneş yanıkları vücuda çok daha fazla hücre üretmesi için sinyaller gönderir. Bu da kötü huylu tümörlere neden olabilir.
Nasıl anlarım?
-Şekilsiz benler
-Ben büyümeleri ve lekeler
Nasıl korunurum?
Test için kullanılmamış bir silgisi olan bir kurşunkaleme ihtiyacınız olacak. En belirgin benlerinizi silginin başıyla aşağıdaki rehberi kullanarak kontrol edin:
-Ben asimetrik mi? (Silginin başı simetriktir ve ben de simetrik olmalıdır.)
-Benin kenarı net bir şekilde belli mi?
-Benin rengi ne? Kahverengi ya da siyah ve her yeri aynı tonda olmalı.
-Çapı silgiden daha geniş olmamalı.
-Değişim geçirip geçirmediğine dikkat edin... Bedeninizi; her doğum gününüzde kontrol etmeyi bir alışkanlık haline getirin. Eğer bu testten sonra herhangi bir beniniz hakkında kafanızda soru işareti oluşursa yanında silgiyle fotoğrafını çekin. Derhal bir cilt doktoruna gidin.
Baş ağrısıyla uyandığınız oluyor mu?
Beyin kanseri
Unutmayın ki yalnızca belli cinsteki baş ağrıları (gece yarısı veya sabah sabah sizi uykudan uyandıran) beyin tümörü belirtisi olabilir ve derhal bir doktora bildirilmelidir.
Ne kadar yakınımda?
-50 yaşın üstündeyseniz... En çok 55 ve 65 yaş arasında görülür.
-Baş-boyun bölgesine üç veya daha fazla bilgisayarlı tomografi çektirdiyseniz... Yapılan bir çalışma aile geçmişinde bu hastalık bulunan kişilerde baş ve boyundan üç veya daha fazla bilgisayarlı tomografi uygulanmasının riski artırdığını öne sürdü.
-Aşırı cep telefonu kullanımı... Beyin kanseriyle arasındaki ilişki sürekli tartışılıyor. Daha sonuçlarını bilmiyoruz.
Nasıl anlarım?
-Baş ağrısına ilaveten;
-Bulantı
-Kusma
-Bulanık görme
-Denge problemleri
-Kol veya bacaklarda uyuşma
-Karakter veya davranış değişiklikleri
-Nöbet
-Sersemlik
Nasıl korunurum?
-Cep telefonu kullanırken kulaklık takın.
-Eğer böyle bir şikâyetiniz varsa baş ağrısı günlüğü tutup doktora gidin.
Gözden kaçması en olası tür
Pankreas kanseri
En ölümcüllerinden. Karın boşluğunun üst tarafında saklanır, iç kısmın ötelerine kadar yayılır ve tedaviyi daha da zorlaştırır.
Ne kadar yakınımda?
-Ailede iki veya daha fazla kişide pankreas, meme, kolon veya yumurtalık kanseri varsa... Çünkü pankreas kanserinin yüzde 10’u kalıtsal.
-Günde bir kadehten fazla alkollü içki veya haftada iki taneden fazla meşrubat tüketiyorsanız...
-Tip-2 diyabet... Eğer diyabetiniz var ve aile geçmişi bakımından pankreas kanseri riskiniz yüksekse bunları doktorunuzla mutlaka paylaşın. Sizden bazı kan tahlilleri veya genetik tahliller isteyebilir.
Nasıl anlarım?
-Karın veya sırt ağrısı
-Açıklanamayan kilo kaybı
-Sindirim problemleri
-Dışkının açık renk olması
-Sarılık
Nasıl korunurum?
-Yağlı kırmızı et ve işlenmiş etleri azaltın... Fazla kırmızı et, işlenmiş et ve yüksek sıcaklıkta pişen et tüketen kişilerin pankreas kanserine daha yatkın oldukları düşünülüyor.
-Günde iki porsiyon kırmızı ve sarı sebze yiyin... Çünkü kırmızı ve sarı sebzeler (tatlı patates, domates, kırmızı ve sarı biber) antioksidan zengini.
En sevdiğiniz yiyecekler baş düşmanınız mı?
Karaciğer kanseri
Hastanın beş yıl yaşayabilme oranı sadece yüzde 15. Ve çoğu hasta geç evrelere kadar belirtilerin farkına varamayabiliyor.
Ne kadar yakınımda?
-Elma şeklinde vücut tipiniz varsa... Boyunuzun yarısına denk gelecek bir bel ölçüsü iç yağlanmasına işaret.
-Kronik alkol tüketimi... Aşırı alkol tüketimi siroza, bu da karaciğer kanserine davetiye çıkarır.
Nasıl anlarım?
-Üst karın veya sağ omuz ağrısı
-Yorgunluk
-Beklenmeyen kilo kaybı
-Uykusuzluk
-Sarılık
-İştahsızlık
-Az yedikten sonra bile çok tok hissetmek
-Bulantı
-Kusma
Nasıl korunurum?
-İlave şekerden uzak durun... İlave şeker içeren yiyecekler diyabet riskinizi artırarak beraberinde karaciğer yağlanması, siroz ve karaciğer kanseri riskinizi de artırmış olur.
-Hepatit B aşısı olun... Kronik hepatit, karaciğer kanserinin en yaygın nedenidir. Eğer dövmeniz varsa, korunmadan ilişkiye giriyorsanız veya kan nakli yapıldıysa Hepatit B’ye maruz kalabilirsiniz.
Boğazınızdaki şişlik ölümcül olabilir mi?
Yemekborusu kanseri
Boğazınızdaki o gitmeyen yumru, belki de yemekborusu (özofajiyel) kanserinin belirtisi. O şişliği bazen hissetmeyebilirsiniz bile. Bu yüzden diğer semptomlara karşı tetikte olmanız büyük önem taşır.
Ne kadar yakınımda?
-Ağırlıklı olarak yüksek asitli besinlerle besleniyorsanız... Alkol, çikolata, kafein, nefes tazeleyici nane şekerleri/tabletleri, çiğ domates ve sarımsaktan bahsediyorum.
-Sigara içiyorsanız...
-Reflünüz varsa... Bunun bir sonucu olarak yemekborusunun hassas dış yüzey dokusu sonunda bağırsakların dış yüzey astarına benzer bir dokuya dönüşür. Doku hücrelerindeki bu değişim kansere yol açabilir.
Nasıl anlarım?
-Yutmada güçlük
-Göğüs ağrısı
-Kilo kaybı
Nasıl korunurum?
-Akşam yemeğiyle uyku vaktiniz arasında dolu dolu üç saat olsun...
-Yanmayı asit bloke edici ilaçlarla tedavi edin... Ancak bu ilaçlar kemikleriniz için büyük önem taşıyan kalsiyumun emilmesini etkilediği için mutlaka doktorunuza danışın.
-Nazal özofagoskopi yaptırın... Bu kolay görüntüleme yönteminde özofagusun bitimine kameralı ince ve esnek bir tüp yerleştirilerek sakinleştiriciye gerek kalmadan işlem yapılıyor.
