Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, "Salgının büyümesini önlemeden en etkili yöntem toplanmalara sayı sınırlaması koymak" düşüncesini dile getirdi.
Ceyhan, "Salgının kontrolünde yapmamız gerekirken, yapmadıklarımız: Ormandaki tek ağaçları değil, ağaç kümerlerini aramalıyız. Salgının bazı yerlerde daha fazla artmasının ve ölüm oranınının yüksek olmasının C vitamini, D vitamini, genler veya BCG aşısı ile ilgisi yoktur. Bu durum o bölgedeki süper bulaştırıcıların sayısı ve süper bulaştırıcı ortamların yoğunluğuna bağlıdır." paylaşımını yaptı.
Ceyhan, "Taramalar ileriye değil, geriye doğru yapılmalıdır: Şu anda uyguladığımız ve yanlış olarak filyasyon diye adlandırdığımız temaslı taramasından çok, bulaştırana bulaştırana bakarak gerçek anlamda filyasyon yapmalı ve süper bulaştırıcılara ulaşmaya çalışmalıyız Tek bulaşlarda çok gerekli değil ancak, kümelenmiş vakalarda kümeye katılan bütün kişilere test yapılmalıdır. Orada pozitif bulunanların temaslıları da taranmalıdır." ifadesini kullandı.
Ceyhan paylaşımlarında şunları kaydetti:
"PCR test stratejimiz enfekte kişileri değil, bulaşları yakalamaya yönelik olmalıdır. Kümelenmiş vakalarda her temaslıya test yapamıyorsak, farklı yöntemler izleyebiliriz. Örneğin, atık sularda virüs bakabiliriz.Bir bakım evinde veya okulda virüs negatif bulunursa, kişilerin tek tek taranmasına gerek kalmaz.
Salgının büyümesini önlemede en etkili yöntem toplanmalara sayı sınırlaması koymaktır. Belli sayıdan fazla kişinin bir araya gelmesini önlemeliyiz.
3 K: Yüksek sayıda vaka riskini artıran en önemli 3 faktör: Kalabalık, Kapalı yer, kontakt (temas). Özellikle konuşma ve şarkı söyleme aktiviteleri varsa.
R değeri değil, K değeri: R değeri, yani bir kişinin kaç kişiye bulaştırdığı değeri, grip gibi homojen bulaşan salgınlarda yararlıdır, ancak COVID gibi 80/20 kuralı ile (bir kişi yüzlerce kişiye bulaştırırken, birçok kişi hiç bulaştırmaz) yayılan salgınlarda yararlı değildir.
K değeri birin ne kadar altında ise, bulaştıran kaynak sayısı o kadar azdır K değeri düşük olan ülkelerde günlük vaka sayıları belli bir değere düştükten sonra, salgının yeniden alevlenme şansı yüksektir. Türkiye’de salgın düğün, taziye, askere uğurlama törenleri, bayramlaşmalar ile alevlenmiştir. O halde K değeri yüksektir.
Ülkemizde salgın kontrol faaliyetleri süper bulaştırıcıları bulmaya yönetilmelidir. Tek bulaşlar yerine, kümelenmiş vakalar peşine düşülmelidir"
