Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, tarih boyunca, çok sayıda insanın ölümüne neden olan 200’den fazla hastalığın ancak 20'sine karşı etkili bir aşıya sahip olunduğunu belirtti. Prof. Dr. Ceyhan, "Benim düşündüğüm; aşının uygulanabilir hale gelip uygulanması yüzde 5 olasılık" dedi.
Prof. Dr. Ceyhan, aşı konusunda birçok çalışma olduğunu belirterek, "Hepsinin şu ana kadar elde ettikleri sonuçlara bakıldığında yeteri kadar etkin, güvenilir ve ucuz bir aşının bütün dünyaya yapılması gibi bir durum ki mesela aşının yüzde yüz etkili olması durumunda bu 4 milyar civarında bir doz yapar, eğer tek doz kullanılırsa. Yüzde 50 etkili bir aşı yani grip gibi bir aşı geliştirilirse o zaman da bütün dünya nüfusunu yani 8 milyara yakın insanı aşılamanız gerekir" dedi.
"Virüs mutasyona uğrayabilir"
Virüsün mutasyona uğramasının yüksek ihtimal olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Ceyhan, "Daha önce koronavirüs salgınları da bu şekilde sona erdi. 'Kötü bir mutasyon da olabilir mi' düşüncesi olabilir.
Bu tabii binlerce kat daha düşük bir ihtimal. Virüsün özelliğini kaybedip daha az bulaşır hale gelmesi için o dikensi yapısında herhangi bir değişiklik yeterli olabilir. Ama daha kötü bir hale gelmesi için çok özel bir değişiklik olması lazım, o çok daha düşük bir ihtimal" diye konuştu.
"O gruplarda da çalışma yapmak gerek"
Prof. Dr. Ceyhan, Çin ve Oxford'da sürdürülen aşı çalışmalarına ilişkin, "Çinlilerin bir çalışma verisini görmedik. Basında çıkan yüzde 99 rakamlarına bakmayın. Zaten bilimde böyle bir garanti vermek mümkün değil. Aşının o çalışmalarda etkili olması yetmeyecek. Bir de doz çalışmaları var. Bir doz mu olacak, Hepatit A aşısı gibi 2 doz mu, Hepatit B aşısı gibi 3 doz mu gerekecek? Onun bağışıklık süresi ne kadar olacak? Ayrıca bu çalışmalar hep genç ve sağlıklı kişilerde yapılacak. Bizim esas korumak istediğimiz grup yaşlı ve kronik hastalığı olanlar. Onların bağışıklığı zayıf. 'Onlarda da etkili olacak mı' diye ayrıca o gruplarda da çalışma yapmak gerekecek" ifadesini kullandı
"Aşı çıksa bile, salgın özelliğini yitirir"
Koronavirüse karşı etkili bir aşının bulunup bulunamayacağını da değerlendiren Prof. Dr. Ceyhan, "Etkili bir aşı bulabilirsiniz. Ama o aşının aynı zamanda ucuz olması lazım.
Şu anda çalışmalarda kullanılan teknolojiler oldukça pahalı. Bunu bütün dünya nüfusuna yapmanız için bunun kabul edilebilir bir fiyatta olması lazım. Ayrıca 8 milyar doz aşı diyelim ürettiniz bunların saklanması bile şu anki depo şartlarında çok zor, bir de dağıtılması var, uygulanması var. Ben bu salgının kontrol altına alınmasından önce böyle bir uygulamanın olacağına çok yüksek ihtimal vermiyorum.
Muhtemelen aşı çıksa bile salgın özelliğini yitirir diye tahmin ediyorum. SARS'ta da öyle oldu. Bir aşı geliştirildi; ama denenemedi bile çünkü bitmişti salgın" dedi.
"Aşının uygulanabilir hale gelmesi yüzde 5 ihtimal"
Koronavirüsün tedavisinin veya ilacının aşıdan daha önce bulunabilme ihtimalinin olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan, "Şöyle düşünmesi lazım insanların dünya bir koronavirüse karşı bir aşı geliştirebilmiş değil. 200'e yakın hastalık tarih doyunca çok sayıda insanı öldürmesine rağmen biz sadece 20'sine karşı etkili bir aşıya sahibiz.
Demek ki aşı çok rahat bulunabilecek, istenen özellikte olacak bir şey değil, oldukça zor bir iştir aşı. Tedavi çok daha kolay. Belki ondan çok daha önce belki sonbaharda etkili bir tedavi veya etkili bir ilaç bulunabilir. Benim düşündüğüm olasılık, aşının uygulanabilir hale gelip uygulanması yüzde 5 kadar. Bir aşı bulursunuz; ama çok pahalı gelir bunu uygulayamazsınız, bir şeye yaramaz o zaman.
'Uygulanabilir' dediğiniz zaman çok şeyi içeriyor. Mesela hava sıcaklığından çok etkilenmeyecek, çok özel depolama şartları gerekmeyecek, taşınmasından etkilenmeyecek. Birçok konu var" ifadesini kullandı.
