Güney Avrupa'nın kriz kuşağında yer alan küçük Portekiz mali düzlüğe çıkma ve ekonomisini canlandırma gayreti içindeki Euro Bölgesi ülkelerine olumlu bir örnek olarak gösteriliyor. Yardım programına ihtiyacı kalmayan ve ekonomisini istikrara kavuşturan Portekiz'in işsizliği azaltmada da önemli adımlar attığı söyleniyor ama bu bakalım doğru mu? Portekiz hükümetinin istihdam rakamlarına ‘makyaj' yapıldığını iddia eden bir ekonomist ağır ithamlarda bulunuyor.
Bundan kısa süre öncesine kadar Portekiz Başbakanı Pedro Passos Coelho milli istatistik enstitüsünün yayınladığı işsizlik rakamlarına bakıp seviniyordu. Koalisyon ortakları işsiz sayısının başarılı ekonomi politikaları sayesinde gerilediğini ve krizin atlatıldığını söylüyorlardı. Ancak son iki ayda işler tersine döndü ve işsizlik oranı resmi rakamlarla yüzde 14'ü aştı. Hatta istatistik kurumu genişletilmiş işsizlik oranının yüzde 22 olabileceği uyarısında bulundu.
Ekonomist- sosyolog Jose Maria Castro Caldas istatistiki kriterlerin her zaman tartışılabileceğini ve iki oran arasındaki farkın da bundan kaynaklandığını söylüyor.
Portekizli iktisatçı, “Avrupa Birliği istatistik kurumlarının olgunlaştırma ve istihdam yaratma programlarına alınan işsizlerin istatistiklere yansıtmadığı 2011 yılından bu yana işsizler iki sınıfa ayrıldı, hükümetler de daha küçük olduğu için ‘dar alandaki' işsiz sayısını tercih ediyorlar.
‘İşsizliğin azalması için büyüme şart'
2014 yılında 170 bin işsiz istatistiklerden çıkarılmış. Bu rakam resmi işsiz sayısına eklendiği takdirde işsizlik oranının üç ila altı puan yüksek çıkacağını belirten Jose Maria Castro Caldas işsizlik rakamlarının gerçeği çarpıtmakla kalmayıp aynı zamanda işsizliği daha da arttırdığını söylüyor. “İşsizlik ancak büyüyen ekonomilerde azalabilir” diyen Castro Caldas, işsizliğin ekonomik durgunluk sırasında azalmasının mümkün olmadığını hatırlatıyor.
Castro Caldas ülkeyi terk eden 300 bin genç ve vasıflı işgücünün gibi, ümidi kalmadığı için iş kurumuna başvurmayanların da istatistiklere alınmadığına işaret ediyor. Portekizli iktisatçıya göre fırsat buldukça gündelikçilik yapanlarla tam gün çalışmayanların da işsiz sayısına dahil edilmesi gerekiyor.
Gerçek oran kaç?
Hükümetin işsizliği azaltan değil, işsizlik rakamlarını düzelten önlemler aldığını belirten Jose Maria Castro Caldas özel şirketlere işsizleri geçici olarak bedava çalıştırması için para yardımı yaptığını, işsizlerin de işsizlik yardımını kaybetmemek için bu işleri yaptıklarını söylüyor.
Hükümetin, işsizliğin başlıca nedeni olan ekonomik durumu düzeltmek yerine işsiz sayısını düşük göstermeye çalıştığını belirten Castro Caldas istatistiklerin Portekiz'in gerçek durumunu yansıtmadığını sözlerine ekliyor:
“Çalışabilir durumdaki her beş Portekizliden biri işsiz. Her dört Portekizliden biri de olabilir. Gerçeği işte asıl bu oranlar yansıtıyor.”
İstatistik kurumunun 2014 sonunda istihdam rakamlarını yeniden gözden geçirerek işsizlik oranının yarım puan arttığını açıklaması, bunun aksini iddia eden Başbakan Passos Coelho'nun hiç de hoşuna gitmemişti.
