Amerikan Merkez Bankası (Fed) Açık Piyasa Komitesi toplantısı öncesinde finans dünyası nefesini tuttu. Fed, çoktandır söylediği gibi faiz ana faiz haddini arttıracak mı?
Ağustos ayında Fed Başkanı Janet Jellen'in on yıldır ilk kez ödünç paranın fiyatını arttıracağına kesin gözüyle bakılıyordu. Ancak Çin'deki ekonomik çalkantılar ve Yuan'ın devalüe edilmesi faiz ayarlamasında zamanlama sorununa yol açtı.
Danışmanlık şirketi Capital Economics'in uzmanlarından Paul Ashworth ise reeskont haddinin arttırılma ihtimalinin yüzde 50 olduğunu söyledi.
İstikrarlı büyüme
Amerikan ekonomisi istikrarlı bir şekilde büyüyor. İşsizlik oranı 2008 sonrasının en düşük seviyesi olan yüzde 5,1'e indi. Ancak bu rakamlar ABD'de 6 milyon kişinin kısa mesaili işlerde çalıştığı gerçeğini örtemiyor. Öte yandan iş bulma umudu kesildiği için işsizlik istatistiklerine yansımayanların sayısı da bir hayli kabarık.
ABD enflasyonun düşmesini ise enerji hammaddelerinin ucuzlamasına borçlu. Güdümlü faizin 25 ya da 50 baz puan arttırılmasını Amerikan ekonomisinin kaldırmasının kolay olmayacağını belirten uzmanlar, başta Çin olmak üzere genç sanayi ülkelerindeki olumsuz gelişmenin de faiz politikasının yeniden gözden geçirilmesini gerektirebileceği kanaatinde.
Dünya borsalarındaki sert iniş çıkışlar da Amerikan ekonomisinin bu gibi şoklara duyarlı olduğunu göstermişti.
"Ceremesini kalkınmaktaki ülkeler çeker"
Reeskont haddi, Merkez Bankası'nın konjonktür ve fiyatları kontrol etmedeki en önemli enstrümanı sayılıyor. Durgunluk dönemlerinde Merkez Bankası ticari bankalara verdiği kredilerin fiyatını düşürerek canlandırıcı olmaya çalışıyor. Konjonktür aşırı ısındığı ve enflasyon tehlikesinin baş gösterdiği dönemlerde ise Merkez Bankası ana faiz arttırarak para dolaşımının hızını kesmeyi deniyor.
Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu, Fed'i para musluğunu kısmaması hususunda uyarıyor ve aksi takdirde sermaye çıkışının arttığı kalkınmaktaki ülkelerin durumunun daha da kötüleşebileceğini savunuyor. Dünya Bankası baş iktisatçısı Kaushik Basu, bir gazeteye verdiği demeçte pahalı doların ABD'nin ihracatını da olumsuz etkileyeceğini hatırlattı.
Bazı iktisatçılar piyasaların uzun süre faiz kararı için bekletilmesinin doğru olmadığı görüşünde. Deutsche Bank baş iktisatçısı David Folkerts-Landau, Die Welt gazetesi için kaleme aldığı makalede, “Diş hekimine gitmek gibi faiz artırımının da doğru zamanı yoktur, ama her ikisi de bekletildiği zaman ağrı yapar” değerlendirmesini yaptı.
