Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimlerinin birlikte yapıldığı 24 Haziran seçimleri, Türkiye'de Cumhuriyet'in kuruluşundan beri yaklaşık 100 yıldır yürürlükte olan parlamenter sistemi de noktaladı. Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, yüzde 52.41 oy alarak 16 Nisan 2017'de yüzde 51.4 "evet" oyuyla kabul edildiği açıklanan "cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi"nin ilk cumhurbaşkanı oldu.
Resmi olmayan kesin sonuçlara göre, Erdoğan yüzde 52,5, Muharrem İnce yüzde 30,80, kampanyasını tutuklu bulunduğu Edirne F Tipi Cezaevi'nden sürdüren Selahattin Demirtaş yüzde 8,1, Meral Akşener yüzde 7,46, Temel Karamollaoğlu yüzde 0,90, Doğu Perinçek 0,20 oranında oy aldı.
Seçimlerin resmi sonuçlarının açıklanmasıyla hayata geçecek cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile atılacak ilk adımlar şöyle:
- Başbakanlık makamı kaldırılacak ve yürütmeye ait tüm yetkiler cumhurbaşkanına verilecek.
- Yeni sistemde hükümeti, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) dışından isimlerle cumhurbaşkanı kuracak. Cumhurbaşkanı, bakanları, üst yargının birçok üyesini, üst düzey çok sayıda bürokratı ve sayısı belirtilmeyen cumhurbaşkanı yardımcılarını atama yetkisine sahip olacak.
- Bütçeyi hazırlama ve Meclis'e gönderme yetkisi de cumhurbaşkanına geçecek. Meclis'in, cumhurbaşkanı tarafından hazırlanan bütçe tasarısını reddetmesi hâlinde ise bir önceki yılın bütçesi yürürlükte kalacak.
- Yeni düzenlemeler kapsamında Meclis ve cumhurbaşkanlığı seçimleri artık aynı gün yapılacak. Erken seçime gitme kararı da hem Meclis hem de cumhurbaşkanı tarafından alınabilecek.
- Üye sayısı 600'e yükseltilen Meclis, 360 milletvekili ile birlikte seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. Bu durumda genel milletvekili seçimi ile cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılacak.
- Yeni sistemde Meclis'in cumhurbaşkanı hakkında soruşturma açma yetkisi olacak. Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla 301 milletvekilinin (TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğu) vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Bu durumda Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşecek ve 360 milletvekilinin (üye tamsayısının beşte üçü) gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek.
"Bazı vekiller istifa ettirilecek"
- Yeni sistemde milletvekili olan bir kişi, bakan olamayacak. Kulislerde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın bazı milletvekillerinin istifa etmesini isteyeceği, ardından bakan olarak atayacağı konuşuluyor. İstifası istenecek milletvekilleri arasında Erdoğan'ın damadı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Jülide Sarıeroğlu ve son Başbakan Binali Yıldırım'ın da isimleri de öne sürülüyor.
Bazı bakanlıklar birleşiyor
- Bakanlık kurma ve kaldırma yetkisi de yeni sistemde cumhurbaşkanına geçecek. Bu doğrultuda Erdoğan'ın Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nı birleştireceği ifade ediliyor.
OHAL kalkacak mı?
- Yeni sistemde cumhurbaşkanı, yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hâl (OHAL) ilan edebilecek ve bu, aynı gün Meclis'in onayına sunulacak. Erdoğan'ın, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki cunta yapılanması tarafından 15 Temmuz 2016'da düzenlenen ve yaklaşık iki yıldır devam eden OHAL'i kaldırıp kaldırmayacağı da merak ediliyor.
7 Haziran'da seçim sonrası OHAL'i kaldırabileceklerini belirten Erdoğan, 16 Haziran'da ise "OHAL'in gelmesi sorun değil eğer OHAL'i gerektirecek bir durum söz konusu olursa OHAL yine gelir ama niçin gelir terörle mücadele için gelir" demişti.
