32 ilde zorunlu hale getirilen okul öncesi eğitim uygulaması, 5 yaş grubundaki çocukların resmi veya özel eğitim kurumlarına zorunlu kayıtlarını öngörüyor. Ancak öğretim yılı sıkıntılı başlayacak. Çünkü Danıştay, okul öncesi eğitimde öğretmen olmayan yerlerde usta öğretici görevlendirilmesine ilişkin MEB düzenlemesinin yürürlüğünü durdurdu.
İşte merak edilenler
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), bu yıl ilk kez 32 ilde okul öncesi eğitimi zorunlu hale getirdi. Uygulama, 5 yaş grubundaki çocukların resmi veya özel okul öncesi eğitim kurumlarına zorunlu kayıtlarını öngörüyor. Proje çerçevesinde bu yıl 950 bin okul öncesi öğrencisinin eğitim alması hedefleniyor. Ancak 14 Eylül’de ders başı yapılacak okul öncesi eğitim sıkıntılı başlıyor.
Çünkü Danıştay, okul öncesi eğitimde “öğretmen olmayan yerlerde usta öğretici görevlendirilmesi”ne ilişkin MEB düzenlemesinin yürürlüğünü durdurdu. Öğretmen açığıyla yeni yıla başlamak istemeyen MEB de Maliye Bakanlığı’ndan kadro istemeyi kararlaştırdı.
1- Okul öncesi eğitim nedir, Türkiye’de ne zaman başladı?
Okul öncesi eğitim, ilköğretim çağına gelmemiş çocukların eğitimini kapsıyor. İlköğretim öncesi bir yıl olan bu eğitimle çocukların sağlıklı beden, zihin, duygu gelişimi, iyi alışkanlıklar kazanması, Türkçeyi doğru ve güzel kullanması amaçlanıyor. Türkiye’de 1960’lı yıllarda ana sınıfları açılmaya başlandı, YÖK’ün kurulmasıyla üniversitelerde okul öncesi öğretmenliğiyle ilgili bölümler açıldı. MEB bünyesinde de 1992’de Okul Öncesi Eğitimi Genel Müdürlüğü oluşturuldu.
2- Okul öncesi eğitim hangi kurumlarda veriliyor?
Resmi, özel ve kamu kurumlarına bağlı anaokulları, resmi ve özel ilköğretim okulları bünyesindeki anasınıflarında okul öncesi eğitim veriliyor. 2008-2009 verilerine göre, 23 bin 653 okulda 39 bin 481 okul öncesi derslik yer alıyor. Resmi ve özel toplam 1698 anaokulu, resmi ve özel ilköğretim okulu bünyesinde 20 bin 128 okul öncesi sınıfı, SHÇEK’e bağlı 1505 okul öncesi eğitim kurumu bulunuyor. SHÇEK’e bağlı kreş ve gündüz bakımevleri ile çocuk kulüplerini SHÇEK, resmi ve özel anaokulları ile ana sınıflarını ise MEB ilköğretim müfettişleri denetliyor.
3- Okul öncesi eğitimin zorunlu olarak uygulanacağı iller hangileri?
32 ilde yaşayan 5 yaş grubundaki (60-72 ay) çocuklar, resmi veya özel okul öncesi eğitim kurumlarına zorunlu olarak kayıt yaptırdı. Öğrenciler, şu illerde 14-18 Eylül arasında okullarda “uyum” programına alınacak: Amasya, Nevşehir, Çanakkale, Bilecik, Edirne, Karabük, Ardahan, Gümüşhane, Trabzon, Yalova, Karaman, Tunceli, Kilis, Bolu, Kırıkkale, Bayburt, Burdur, Kırklareli, Muğla, Düzce, Bartın, Artvin, Çankırı, Kütahya, Rize, Isparta, Kırşehir, Giresun, Uşak, Eskişehir, Sinop ve Samsun.
4- 32 il hangi ölçütlere göre belirlendi?
Türkiye’de 4-5 yaş (48-72 ay) grubu arasında 761 bin 350 çocuk öğrenim görürken, bu yaş nüfusu 2 milyon 340 bin 43 çocuktan oluşuyor. Bu çocukların ancak yüzde 33’ü okul öncesi eğitimden yararlanıyor. Okul öncesi eğitimden yararlanan 5 yaş (60-72 ay) çocuk sayısı 591 bin 122 iken, bu yaş nüfusu 1 milyon 162 bin 951 olarak saptandı. Bu veriler ışığında belirlenen 32 ilde, 5 yaşta okullaşma oranı yüzde 51’in üzerinde. Bu illerde derslik, öğretmen, donatım ve materyal ihtiyaçları da diğer illere göre daha az.
5- 32 ilin okullaşma oranları neler?
32 il, 5 yaş grubundaki en yüksek okullaşma oranlarına sahip. Bu oranlar şöyle (yüzde): Amasya 99, Trabzon 92, Burdur 86, Rize 85, Nevşehir 84, Yalova, Isparta ve Kırklareli 76, Çanakkale 74, Karaman 72, Muğla ve Kırşehir 71, Bilecik ve Tunceli 70, Düzce ve Kütahya 68, Giresun, Edirne ve Kilis 67, Bartın ve Uşak 65, Karabük, Bolu ve Artvin 64, Eskişehir, Samsun ve Ardahan 63, Kırıkkale ve Çankırı 59, Sinop 58, Gümüşhane 53, Bayburt 51.
6- Danıştay’ın MEB düzenlemesinin yürürlüğünü durdurması, okul öncesi eğitimi nasıl etkileyecek?
MEB, Danıştay kararı doğrultusunda yeni döneme öğretmen açığıyla başlayacak. Karar doğrultusunda okul öncesi eğitimle ilgili alanlarda eğitim alan 17 binden fazla usta öğreticinin görevine son verildi. MEB, Maliye Bakanlığı’yla masaya oturarak, usta öğretici yerine ücretli öğretmen görevlendirilmesini planlıyor. MEB, 14 Eylül’de yapılacak atamalarda 1397’si kadrolu, 3 bin 959’u sözleşmeli toplam 5 bin 356 okul öncesi öğretmen istihdam edecek.
7- Ücretli öğretmenlik için Maliye Bakanlığı’ndan ne kadar kadro istenecek?
MEB yaklaşık 10 bin kadro talep edecek. Maliye buna olumlu yanıt verirse, ücretli öğretmenlere sigorta yapılmayacak, yalnızca maaş ödenecek. Usta öğreticiler 815-1087 TL ücret alıyordu. Ancak üniversite mezunları arasından seçilecek ücretli öğretmenlere 700-750 TL ücret verilecek.
8- MEB bütçesinde okul öncesi eğitimin zorunlu hale getirilmesi için yeterli ödenek var mı?
Geçen yıl devlet ve özel okul öncesi eğitim kurumlarından 804 bin öğrenci yararlandı, 18 bin 921 usta öğreticinin yanı sıra 29 bin 342 öğretmen hizmet verdi. Anasınıfları için acil olarak 22 bin öğretmene ihtiyaç duyulması MEB’i kaynak arayışına itiyor. 2010 bütçesinin önemli kısmının okul öncesi eğitime ayrılması planlanıyor. Yerel yönetimler, valilikler ve sivil toplum kuruluşlarının desteğini almak isteyen MEB, donatım ve derslik ihtiyacının giderilmesi için özel sektörü uygulamaya dahil etmek istiyor.
9- 32 ilde zorunlu okul öncesi eğitime geçilmesine karşın kayıtlarda ücret talep edildiği belirtiliyor. Bu yasal mı?
- MEB yetkilileri, zorunlu eğitim kapsamındaki illerde bulunan anaokulları ile anasınıflarına yapılan kayıtlarda velilerden herhangi bir ücret talep edilmesiyle ilgili düzenleme bulunmadığını, ancak okulların ücret talep etme hakları olduğunu belirtti. Yetkililer, “Okul öğrenciye sabah kahvaltısı, öğle ve sabah yemeği, ikindi kahvaltısı veya üç öğün yemek veriyorsa veliden ücret isteyebilir. Hiç yemek vermiyorsa yalnızca kullanılan malzemeler karşılığı 5-10 TL talep edebilir. Bunun dışında okulların paralı olması söz konusu değil” dedi.
10- MEB, neden zorunlu okul öncesi eğitim uygulamasına sosyoekonomik yönden geri kalmış illeri dahil etmedi?
- Türkiye genelinde okul öncesi zorunlu eğitime kademeli olarak geçilmesi planlanıyor. 2013 itibariyle 3 yaş grubunda yüzde 18, 4 yaş grubunda yüzde 39, 5 yaş grubunda yüzde 80 okullaşma oranının yakalanması hedefleniyor. 2013-2014’te okul öncesi eğitimde yüzde 100 okullaşma amaçlanıyor. Sosyoekonomik yönden geri kalmış illerle metropoller, derslik ve öğretmen açığı nedeniyle önümüzdeki yıllarda zorunlu eğitime geçecek. Sakarya ve Denizli’nin 2010-2011, Siirt, Ankara ve İzmir’in 2011-2012, Diyarbakır’ın 2012-2013, İstanbul, Hakkâri ve Şanlıurfa’nın 2013-2014 öğretim yılında zorunlu eğitime geçmesi öngörülüyor
