T24 Dış Haberler
Nijer'in seçilmiş Cumhurbaşkanı Muhammed Barzoum, 26 Temmuz günü, bizzat kendisini korumakla görevli başkanlık muhafızları tarafından devrildi.
Nijer'deki darbe, Batılı müttefikler arasında bölünme mi yarattı?
Fransız haber ajansı AFP; askeri darbenin üzerinden üç haftadan fazla bir süre geçmesine rağmen uluslararası toplumun yeni yönetimin nasıl ele alınacağı konusunda bölündüğünü ve Batılı müttefikler arasında bile bu konuda fay hatlarının ortaya çıktığını yazdı.
Nijer'in eski sömürgecilerinden Fransa, yeni rejime karşı çıkarken Rusya darbeyi nüfuzunu arttırmak için bir şans olarak görüyor.
Fransa darbeyi derhal kınadı ve Muhammed Bazoum'un yeniden devlet başkanı olması için Afrika'nın silahlı eylemini destekleyebileceğini bildirdi
Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu'nun (ECOWAS) Nijer'de "anayasal düzeni yeniden tesis etmek üzere bir bekleme gücünü" harekete geçirmeyi kabul etmesinin ardından Batı Afrika askeri yetkilileri olası bir silahlı müdahaleyi görüşmek üzere Perşembe günü Gana'da iki günlük bir toplantıya başladı. Ancak bu gücün ne zaman kullanılacağı ya da kullanılıp kullanılmayacağı konusunda henüz bir açıklama yapılmadı.
Nijer'in bu olası bir askeri müdahaleyi üstlenecek olan komşuları, ülkeye verilen ültimatomların asker göndermeden gerçekleşmesine izin verdi.
Amani Afrika Araştırma Grubu Genel Müdürü Solomon Dersso, silahlı müdahalenin tüm bölgenin savaşa sürüklenmesi de dahil olmak üzere "feci sonuçları" tetikleyebileceğini söyledi.
Dersso, yaptırımların ve askeri harekat tehdidinin caydırıcı olmak yerine Niamey'deki yeni hükümete Nijeryalılar arasındaki milliyetçi duyguları harekete geçirmek ve "neo-kolonyal karşıtı duygularını kullanmak" için sebep verdiğini yazdı.
AFP'ye göre analistler, askeri harekatın, Pazartesi günü Nijer sorunuyla ilgili toplantıdan bu yana sessiz kalan ve iç bölünmelerin bir işareti olan Afrika Birliği'nin desteğine ihtiyaç duyacağını söyledi.
Öte yandan son yıllarda askeri hükümetlerin darbelerle yönetimi ele geçirdiği Mali ve Burkina Faso, Niamey'deki yeni hükümeti desteklediklerini açıkladılar.
ABD ve Fransa'dan farklı pozisyonlar
Nijer'e en çok müdahil olan ABD ve Fransa arasında önemli farklılıklar ortaya çıktı.
ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü Sabrina Singh, Washington'ın El Kaide ve IŞİD ile bağlantılı militanlarla savaşmak için Nijer'de bin 100 askerlik daimi bir güç bulundurduğunu ve bu ortaklığın bitmesini görmek istemediklerini söyledi.
Singh, "Oradaki üslere yüz milyonlarca dolar yatırım yaptık, oradaki orduyla birlikte eğitim verdik, gerçekten barışçıl bir çözüm görmek istiyoruz" dedi.
Yerel askerlerin yardımıyla İslamcı terör örgütlerine karşı savaşmak üzere Nijer'de bin 500 asker bulunduran Fransa ise ECOWAS'a koşulsuz destek verdi. AFP'ye konuşan Fransız bir diplomatik kaynak, "Bizim pozisyonumuz ECOWAS'ı desteklemek. Yaptırımlardan yana ya da askeri müdahale tehdidinden yana karar vermek ECOWAS'a kalmıştır" ifadelerini kullandı.
Almanya da Perşembe günü AB'yi "darbecilere karşı" yaptırım uygulamaya çağırdı.
"Wagner'den yardım istedi" iddiası
Nijer'deki darbe yönetiminin başındaki General Saligou Mody'nin, komşu ülke Mali'ye yaptığı bir ziyaret sırasında Rus paralı asker grubu Wagner'le temasa geçtiği iddia edildi.
Düşünce kuruluşu Soufan Center'da kıdemli araştırmacı olarak çalışan Fransız gazeteci Wassim Nasır'ın aktardığına göre üç Malili kaynak ve bir Fransız diplomat görüşmeyi doğruladı.
AFP de analistlerin görüşlerine dayandırarak Kremlin'le ilişkisi soğumasına rağmen Wagner'in kanatlarda beklediğini yazdı.
Ajans, Wagner'in Orta Afrika Cumhuriyeti'nde, Sudan'da ve kimi yalanlamalara rağmen Mali'de aktif olduğunu; Burkina Faso'da da aktif bir rol aradığını iddia etti.
Soufan Group Danışmanlık Şirketi'nin araştırma direktörü Colin Clarke, "Wagner orada ne için bulundukları konusunda çok şeffaf. Rejime insan hakları konusunda ders vermeyecekler. Kaynaklara erişmek için buradalar ve karşılığında siyasi güvenlik sağlayacaklar" yorumunda bulundu.
Nijer neden önemli?
Yüzölçümü bakımından Batı Afrika'nın en büyük ülkesi olan Nijer, siyasi olarak art arda darbeler yaşanan komşuları Mali ve Burkina Faso'nun yanında görece demokratik istikrara sahip bir ülke oldu.
Stratejik olarak ülkede Fransız ve ABD üsleri var; Nijer bu ülkelerin İslamcı terör örgütleriyle savaşında önemli bir "partner" olarak görülüyor.
Hatta ABD Dışişleri Bakanlığı Nijer'i "Sahil bölgesinin istikrarı bakımından kilit önemde" ve IŞİD ya da El Kaide gibi İslamcı gruplara karşı mücadelede "güvenilir bir terörle mücadele ortağı" diye tanımlamıştı.
Ekonomik olarak ise Nijer, topraklarındaki uranyum madenleri bakımından büyük önem taşıyor ve dünya urunyum üretiminin yüzde 7'sini yapıyor.
