Cumhurbaşkanı Erdoğan, Nisan ayı sonunda Suudi Arabistan'ı ziyaret etmiş, ziyaret öncesi Türk yetkililer Suudi mevkidaşlarıyla ticaret ve enerji başta olmak üzere çeşitli alanlarda anlaşmalar ve mutabakatlar imzalama yönünde çalışmalar yürütmüştü.
Şimdi ise durum Riyad için de farklı. ABD Başkanı Joe Biden, Temmuz ayında Suudi Arabistan'a bir ziyarette bulunacağını açıkladı. Biden'ın ziyaretinin en önemli gündem maddesi, Ukrayna savaşıyla birlikte sert yaptırımlar uygulanan Rusya'dan gelen enerjiye bağlı kalınmaması için Suudi Arabistan ve petrol zengini Körfez ülkelerinin enerji arzını artırması talebi olacak.
'Bin Selman, Biden yönetimine oyun kurucu olduğunu göstermek istiyor'
Beklentilerin aksine Biden, bu ziyarette Muhammed bin Selman'la ikili görüşme yapmayacağını duyurdu.
Muhammed bin Selman da hem Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili mesafeli tutumunu koruyan hem de bölgesel rakibi İran'la yeniden nükleer müzakere masasına oturan Biden'ın ziyareti öncesi, bölge ülkeleriyle temaslarını sıklaştırdı.
Veliaht Prensi Türkiye'den önce Pazartesi günü Mısır ve Salı günü de Ürdün'e giderek bu ülkelerin liderleriyle görüştü. Bir Suudi yetkilinin yaptığı açıklamaya göre "Biden ziyareti öncesi pozisyonlarını koordine etmek ve netleştirmek amacıyla" yapılan bu ziyaretlerin ardından Muhammed bin Selman, boru hatlarıyla bölgedeki bir başka enerji merkezi olma potansiyeli taşıyan Türkiye'ye gitti.
Muhammed bin Selman, Biden'ın ziyareti öncesi bölgede oyun kurucu olduğunu göstermek istiyor olabilir mi?
Singapur Ulusal Üniversitesi Ortadoğu Enstitüsü'nden Dr. James Dorsey'ye göre böyle. Dahası, bu sayede Ankara'nın istediği yakınlaşma da sağlanabilir:
"Bu bir enerji veya ticaret anlaşması meselesi değil, bu ziyaretten bu anlaşmalar çıkar veya çıkmaz ama bence Muhammed bin Selman buradan birkaç şey kazanmak istiyor. Bunlardan biri Biden'a karşı pozisyonunu güçlendirmek. Sadece bir şeylere engel olabildiğini değil, yeniden inşa edebildiğini de göstermek istiyor. Suudi Arabistan'ın Müslüman dünyanın lideri olduğunu, liderini sevse de sevmese de Biden'ın bu ülkeyi ciddiye alması gerektiğini kanıtlamaya çalışıyor."
Dr. Dorsey, 2 Ekim 2018'de İstanbul'daki Suudi Arabistan Konsolosluğu'nda öldürülen Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı'yla ilgili davanın da Türkiye tarafından Riyad'a devredildiğini hatırlatıyor ve cinayete ilişkin elinde birincil delil bulunduran tek ülkenin Türkiye olduğunu, bu sebeple artık Muhammed bin Selman için bir tehdit kalmadığını söylüyor:
"Cemal'in öldürülmesinde Muhammed bin Selman'a yönelik gerçek tehdit, Türklerin elinde kanıt olmasıydı. Amerikalıların elindeki kanıtların çoğu bağımsız deliller değil, Türkiye tarafından sağlanan deliller. Bu konuyu Türkiye ile çözmüş olmak, Kaşıkçı cinayetiyle ilgili herhangi bir etkiyi de yok etmiş oldu."
Haziran 2017'de Muhammed bin Selman'ın veliaht prens olması ve Katar'a uygulanan ambargoda Türkiye'nin Katar'a destek vermesi, ardından da Kaşıkçı cinayetinde Türkiye'nin aldığı sert tutum iki ülke arasında ilişkilerin gerilmesine yol açmıştı.
Türkiye, Cemal Kaşıkçı cinayetiyle ilgili elde ettiği tüm kanıtları ABD yönetimi ve Birleşmiş Milletler raportörüyle paylaşmış, üst yönetimin cinayetten sorumlu olduğunu savunmuştu.
Ancak Birleşik Arap Emirlikleri'yle (BAE), Mısır, İsrail gibi ülkelerle yakınlaşan ve ekonomide yaşadığı ciddi sorunlar nedeniyle yabancı yatırıma ihtiyaç duyan Ankara, bu konuda Riyad'ın taleplerine üç buçuk yılın ardından olumlu yanıt vermişti.
Türkiye'de görülen ve Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın yakın çevresindeki yetkililer de dahil 26 Suudi Arabistan vatandaşının yargılandığı dava Nisan ayında Suudi Arabistan'ın talebi üzerine Suudi yargısına devredilmişti.
Erdoğan'ın Ocak ayından bu yana beklenen ziyareti bu gelişmenin ardından gerçekleşmişti.
