T24 Haber Merkezi
Kültür Bakanlığına bağlı olan Sinema Filmlerini Sınıflandırma ve Değerlendirme Kurulu, Özkan Küçük'ün yönetmenliğini ve yapımcılığını üstlendiği "Rojbash" (Merhaba) filmi, Küçük'ün başvurusu üzerine filmin "ticari dolaşıma ve gösterime sunulmasının uygun bulunmadığına" karar verdi. Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) Hukuk Birimi, Kültür Bakanlığı'nın film hakkında verdiği kararın iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle Ankara İdare Mahkemesine dava açtı.
Rojbash filmi, bir grup Kürt tiyatrocunun 25 yıl sonra Kürtçe Rojbash isimli Kürtçe tiyatro oyununu tekrar sahnelemek üzere bir araya gelişini ve karşılaştıkları zorlukların hikâyesini anlatıyor. Çoğunluğu Kürtçe olan filmde ve oyuncular kendilerini canlandırıyor. Filim Kürtçe'ye yönelik baskının yıllar içerisinde değişmediğini konu ediniyor.
Yapımcı Küçük: "Kürtçe tiyatronun yaşadığı sorunlardan bir kesit vermeye çalıştık"
Rojbash filminin yapımcısı ve senaristi Özkan Küçük, Kültür Bakanlığının film hakkında verdiği yasaklama kararını MLSA'ya değerlendirdi. Filmin, yıllar içerisinde değişen arkadaşlıkları, ülkenin değişen politik atmosferini ele aldığı kadar değişmeyen şeyleri de konu edindiğini söyledi. Film ile doksanlı yıllardan günümüze Kürtçe tiyatronun yaşadığı sorunlardan bir kesit vermeye çalıştıklarını ifade etti.
Veysel Ok: "Filme getirilen yasak Kürtçe'ye yönelik genel tutumun devamı niteliğinde"
Filme yönelik kararı Mahkemeye taşıyan MLSA Hukuk Birimi Direktörü Av. Veysel Ok, Kültür Bakanlığı'nın kararının, Kürtçe'ye yönelik baskı ve yasaklamalardan bağımsız olmadığını söyledi. Bakanlık kararında hiçbir gerekçe bulunmadığını kaydeden Ok, çoğunluğu Kürtçe olan bir filmin tercüman olmaksızın incelenerek reddedildiğini, filmin asıl yasaklanma nedeninin Kürtçe olması nedeniyle olduğunu vurguladı.
AİHM daha önce filmde oynayan oyuncu için hak ihlali kararı vermişti
Filmde, "Kemal" karakterini canlandıran oyuncu Kemal Ulusoy'un çalıştığı Teatra Jiyana Nû (Yeni Hayat Tiyatrosu) grubunun 1999'da sahnelediği "Komara Dinan Sermola - Deliler Cumhuriyeti" isimli Kürtçe oyunun 1999 yılında Ankara Valiliğince yasaklandı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) önüne giden davada, AİHM, Türkiye'nin bir tiyatro eserini Kürtçe olduğu için yasakladığını, bu nedenle başvurucuların ifade özgürlüğünü ihlal edildiğine hükmederek, Türkiye'yi tazminat ödemeye mahkûm etmişti.
Film ilk defa 2023 yılının Aralık ayında Duhok (Irak) Uluslararası Festivalinde seyirciyle buluştu. Filmin Avrupa prömiyeri Düsseldorf Kürt Film Festivali'nde yapılırken, filmin başka uluslararası festivallerde gösterilmesi planlanıyor. Türkiye'de henüz gösterimi yapılmayan filmin gösterilmesi Bakanlığın kararının ardından imkansız hale geldi.
"Bu kararla sanatsal ifade özgürlüğü ihlal edilmiştir"
MLSA'nın dava dilekçesinde, filmin seyirciyle buluşmadan doğrudan yasaklanmasının hem filmde yer alan tüm sanatçıların sanatsal ifade özgürlüğünü ihlal ettiğine yer verilirken, aynı zamanda filmi izlemek isteyen seyircilerin de filmi izlemesinin imkansız hale getirildiği belirtildi. Anayasa Mahkemesi kararlarına atıfta bulunulan dilekçede, İdarenin işleminin bir ön sansür niteliğinde olduğu kaydedildi.
