Mavi Balina: 'İntihar oyunu' için hangi önlemler alınıyor?

Rusya'da geliştirilen ve sosyal medya üzerinden yayılan Mavi Balina oyunu nedeniyle dünya genelinde 100'den fazla çocuğun intihar ettiğinin bildirilmesi birçok ülkenin bir dizi önlem almasına neden oldu.

Bu oyuna bir şekilde katılan kişilerden, çoğu şiddet içeren 50 talimatı yerine getirmesi isteniyor. 50 günlük bir süreyi kapsayan bu komutlar arasında derin olmayacak şekliyle kol ve bacakların kesilmesi, belirli bir süre boyunca kimse ile görüşülmemesi, yüksek sesli olarak müzik dinlenilmesi gibi aşamalar yer alıyor. 50. günün sonunda da kişiye son aşama olan "yüksekten atlayarak ya da kendini asarak" intihar etme komutu veriliyor.

• Çocuklarınızı intihar oyunu Mavi Balina'dan nasıl korursunuz?
• İntihar oyunu Mavi Balina'dan kurtulanlar anlatıyor: 'Tam anlamıyla sanal ölüm tuzağı'

Oyunun orijinal adı Siniy Kit. Bu ismin Rus rock grubu Lumen'in bir şarkısından alındığı düşünülüyor. Şarkının sözlerinde "Neden çığlık atarsın / Kimse sesini duymazken / Konu ne, konu ne" diyor. Şarkı "ağı delip geçemeyen devasa bir mavi balinanın" öyküsünü anlatıyor.

Oyunun adıyla ilgili ortaya atılan bir başka iddia da zaman zaman balinaların açıklanamaz şekilde karaya vurup intihar eden hayvanlar olması.

Oyunun hızla yayılmış olmasında sosyal medya önemli rol oynuyor. Özellikle 10-14 yaş arasındaki gençler hedef alınıyor. Bu oyunu düzenleyenler, belli etiketler kullanarak ya da sıkça ziyaret edilen gruplara mesaj atarak gençleri oyuna dahil etmeye çalışıyor.

Bu oyun, Rusya'da ilk kez araştırmacı bir gazetecinin 12 yaşındaki bir kız çocuğunun intiharının ardından yaptığı araştırma sonucunda ortaya çıkarıldı. Rusya'da 2016 yılında Nisan ve Kasım ayları arasında 130'dan fazla çocuk intihar etti.

Gazeteci, Mayıs 2016'da ergenler arasında bu tarz oyunların oldukça popüler olduğunu ve bu gençlerin internette kendi aralarında iletişim kurabildikleri çok sayıda "ölüm grubunun" bulunduğunu tespit etti.

Çocukları intihara sürükleyen bu oyun, genellikle Rus sosyal medya sitesi Vkontakte ve Instagram üzerinden yayılıyor.

Dünyanın farklı yerlerinde bu oyunla ilgili alınan önlemleri derledik:

SOSYAL MEDYA SİTELERİ

Sosyal medya siteleri, özellikle Mavi Balina oyunuyla bağlantılı olduğu söylenen intihar vakalarının artmasının ardından çeşitli önlemler aldılar.

Tumblr, özellikle Mayıs 2016'da site içerisinde Mavi Balina bağlantılı aramaların çok ciddi miktarda arttığını tespit etti. Bunun üzerine site, arama sonuçlarını göstermeden önce kullanıcıya bir uyarı mesajı vermeye başladı. Bu mesajda, kullanıcının bulunduğu ülkede psikolojik destek için arayabileceği ücretsiz telefon numaraları gösteriliyor.

YouTube da aynı şekilde "Mavi Balina" kelimeleriyle arama yapıldığında benzer bir pencere açılıyor. Instagram'da da Mavi Balina ile bağlantılı etiketlerle ilgili arama yapıldığında kullanıcıya üç seçenek sunan bir pencere açılıyor. "Yardımcı olabilir miyiz?" başlıklı pencerede Yardım Alma, Sonuçların Görüntülenmesi ve İptal olmak üzere üç seçenek yer alıyor.

Ancak bu uyarıların İngilizce terimlerle, yani #BlueWhale olarak arandığında görüldüğü, Türkçe Mavi Balina kelimeleriyle arama yapıldığında ise çıkmadığı anlaşıldı.

TÜRKİYE

Mavi Balina oyunu, Türkiye'de son dönemde 14 yaşındaki Furkan Şen'in intiharıyla birlikte gündeme geldi.

Daha sonra Ağustos ayında da 24 yaşındaki Evrim Mertin intihar etti. Mertin'in ailesi, oyunla ilgili Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulundu.

Hükümet kanadında ise Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve İçişleri Bakanlığı'nın ortak bir çalışma yaptığı açıklandı.

Ulaştırma Bakanı Ahmet Arslan, Eylül ayında yaptığı açıklamada, "Zararlı içerikli yayınları BTK olarak durdurabiliyoruz ama böyle özel linklerle çalışan oyunlara bir şey yapamıyoruz. Üzerinde çalışıyoruz. BTK ve emniyet uzmanları çalışma yapıyor" dedi.

BTK Başkanı Ömer Fatih Sayan, bu hafta içerisinde ailelerin şüpheli bir durum tespit etmeleri halinde ihbarda bulunmaları çağrısı yaptı.

CNNTürk'e verdiği mülakatta, Sayan, "Direkt bizim ihbarweb.org.tr adresimize ihbar etmesini aynı zamanda hiç vakit kaybetmeden adeta polise ihbar gibi çocuğununu böyle bir şeyinden şüphelendiğini ve emniyet siber dairesinin de bu konudan haberdar olmasını istediğini söylemesi önemli" dedi.

RUSYA

Rus güvenlik güçleri konuyla ilgili ilk operasyonu Kasım 2016'da yaptı. Oyunda diğer oyunculara talimat veren 'yöneticilerden' biri olduğu söylenen 22 yaşındaki Philipp Budeikin yakalandı ve üç yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Ayrıca Rusya'da sosyal medyada intiharı teşvik eden gruplar kurulmasını suç kapsamına alınması ve bu grupları kuranlara hapis cezası getirilmesi de gündeme geldi.

Rusya'da gerek Mavi Balina oynadıktan, gerekse de "ölüm gruplarına" üye olduktan sonra intihar eden bazı gençlerin ölümleriyle ilgili ayrıca soruşturma da açılmaya başlandı.

Ayrıca Emniyet Teşkilatı, intiharlarla ilgili önceden alınan ihbarlara daha fazla önem verilmesi talimatı verdi ve bunun sonucunda da en az üç çocuk intihar etmeden yapılan müdahaleyle kurtarıldı.

HİNDİSTAN

Oyunla ilgili en ciddi sorunların yaşandığı ülkeler arasında yer alıyor.

Bilgi Teknolojileri Bakanlığı, Mavi Balina oyunuyla bağlantılı 28 intihar ya da intihar girişimi yaşandığını açıkladı.

Bununla ilgili olarak ülke genelinde bir soruşturma başlatıldı.

Yüksek Mahkeme, Mavi Balina'nın ulusal bir sorun olduğuna hükmetti. Hükümetten bu oyunu yasaklamak için bir yol haritası oluşturmasını istedi.

Ayrıca, devlet kanalı Doordarshan ve özel kanallar, en çok televizyon izlenen saatlerde bu oyunla ilgili farkındalık yaratacak videolar yayınlıyor.

İNGİLTERE

Şu ana kadar İngiltere'de Mavi Balina oyunuyla ilişkilendirilebilen herhangi bir intihar vakası yaşanmadı.

Ancak konunun küresel bir soruna dönüşmesiyle birlikte polis, okullar ve çocukların akıl sağlığıyla ilgili çalışmalar yürüten sivil toplum kuruluşları (STK), Mavi Balina ile ilgili sık sık uyarı yapmaya başladı.

Bazı okullar, velilere mektup göndererek, böyle bir oyun olduğunu ve bunun çocuklar için tehlike yarattığını bildirdi. Bazı yerlerde polis ve okul yönetimleri, velilerden çocuklarının bu oyunu oynadığını tespit etmeleri halinde kendilerine bildirmelerini istedi.

Çocukların taciz, zorbalık ve mobbinge karşı korunması için çalışmalar yürüten STK'lardan NSPCC, ücretsiz bir yardım hattı oluşturdu.

https://twitter.com/SaltashPCSO/status/839803740794327044

Çocuklar için arkadaşlarının baskılarına karşı koymalarına yardımcı olmak amacıyla "Nasıl 'Hayır' denir?" başlıklı dört maddelik bir liste yayınladı. Burada çocuklara, şu öneriler yapıldı:

1. Kendine güven: Bu senin kararın ve seni güvende hissettirmeyen ya da rahatsız hissettiren hiçbir şey yapmak zorunda değilsin
2. Yargılama: Arkadaşlarının tercihlerine saygı duy ki, onlar da seninkine duysunlar
3. 'Hayır' demeyi bilenlerle zaman geçir: Arkadaşlarına 'hayır' demek özgüven ve cesaret gerektirir
4. Başka şey öner: Arkadaşlarının yaptıklarını yapmaktan rahatsız oluyorsan, başka şekilde davranmayı öner.

İRAN

İran'da oyunla bağlantılı olduğuna inanılan ilk intihar vakası Ekim ayında yaşandı.

İsfahan kentinde iki genç kız, el ele bir köprüden atlayarak intihar etmek istedi. Kızlardan biri ağır yaralandı ve halen komada. Diğer ise hayatını kaybetti.

• İntihar oyunu Mavi Balina'dan kurtulanlar anlatıyor
• Rus 'intihar oyunu' organizatörü suçunu kabul etti
• Çocuklarınızı intihar oyunu Mavi Balina'dan nasıl korursunuz?

İsfahan Emniyet Müdürü Mehdi Mesum Beigi, genç kızların arkalarında ailelerine veda ettikleri bir ses kaydı bıraktıklarını açıkladı. Beigi, kızların Mavi Balina oyununu tamamlamak için yaşamlarına son vermeleri gerektiğini söylediklerini belirtti.

Bilgi Teknolojileri Bakanı Azari Cahromi de Mavi Balina'nın "şeytani fikirlere" ilham verdiğini ve internet üzerindeki denetimi daha da artırarak bu oyununun erişimini kısıtlamak istediklerini belirtti.

BREZİLYA

Bu oyunun gençler arasında giderek yayıldığı yönündeki göstergelerin artması üzerine yetkililer de harekete geçti.

En az sekiz eyalette, onlarda çocuk bu oyun sırasında vücutlarında açtıkları kesiklerden dolayı hastaneye kaldırıldı.

İki çocuk da intihar girişiminde bulundu ancak son dakika kurtarıldı.

Brezilya'nın güneyindeki Curitiba'nın Belediye Başkanı Rafael Greca, kentte yedi çocuğun hastaneye kaldırılmasının ardından Belediye Meclisi üyeleriyle birlikte çocukları bu oyuna karşı uyaran bir video çekti.

Bu video, Facebook'ta milyonlarca kişiye ulaştı.

UNICEF

Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), ebeveynlerin çocuklarını Mavi Balina'dan nasıl koruyabileceğine ilişkin 11 tavsiye yayımladı.

Bunlar şöyle sıralanıyor:

1. Bir konu hakkında doğru bilgi sahibi olmak çok önemli. Basında çıkan haberlerde bu oyunun son zamanlardaki intihar vakalarıyla ilişkili olup olmadığı kanıtlarıyla açıkça belirtilmiyor. Çocuğunuz muhtemelen Mavi Balina oyununu basının bu konuyu yoğun bir şekilde işlemesi nedeniyle biliyordur. Yine de, bu konu hakkındaki belirsizlik nedeniyle, çocukları bilgilendirmek ve herhangi bir talihsiz olaydan kaçınmak için onlarla etkileşimde kalmak gerek.
2. Çocuğunuzun internet yaşına uygun sitelere girdiğinden ve etik olmayan davranışları ya da şiddeti özendiren sitelere erişmediğinden emin olun.
3. Çocuğunuzun internete erişiminin aileyle paylaşılan ortak alandaki bir bilgisayar üzerinden olmasını sağlayın.
4. Çocuğunuzla daha sık konuşun. İnternet dünyasını birlikte keşfedin ve internet üzerinden uygun davranışların sergilendiği aktivitelerde birlikte yer alın.
5. Çocuğunuzun kullandığı bütün elektronik aletlerde ebeveyn koruma sisteminin açık olduğundan emin olun. Ekrana bakarak geçirdiği zamanı ve faaliyetlerini gözlemleyin.
6. Çocuğunuza rol modeli olun. Kendiniz de internet aracılığıyla yaptığınız aktivitelerin farkında olun.
7. Diğer ebeveynlerle konuşun, endişeleriniz varsa paylaşın ve çocuklarınıza yardımcı olabilmek için en iyi yöntemi birlikte bulmaya çalışın.
8. İnternette yayılan yeni akımlar hakkında bilgi sahibi olun.
9. Çocuğunuz davranışlarını yakından gözlemleyin. Ruh halinde değişiklik, iletişimde azalma, çalışma isteksizliği ve notlarda düşüş gibi beklenmedik değişimler konusunda tetikte olun. Eğer bu tür değişimler fark ederseniz, internet üzerindeki faaliyetlerini yakından izleyin, okul yetkilileriyle konuşun ya da bir psikoloğa danışın.
10. Eğer çocuğunuzun Mavi Balina oyununu oynadığını fark ederseniz, hemen bütün elektronik aletlerden internete erişimini kesin.
11. Yaşadığınız yerdeki polis yetkililerine haber verin ve bir sonraki önlemleri almak için onların tavsiyelerine başvurun.