T24 - Balıkesir'de 1935 yılında kapanan, bir Fransız şirketin 15 yıl işlettiği kurşun madeninden arda kalan 4 milyon tonluk atık ve cüruf, bölgede hâlâ etkisini gösterirken, son olarak maden yakınındaki merada otlanan 70 koyun resmi rapora göre aşırı kurşundan ölürken, 85 koyun da kısırlaştırıldı. Meranın yanındaki dere yatağında balık ölümlerinin de yaşandığı belirtilirken müze yapılmaya çalışılan madende şu an bir firma tarafından kapalı sistemde kurşun çıkartılmaya devam ediliyor.
Radikal gazetesinden Hilmi Duyar'ın "Maden 75 yıl sonra hâlâ öldürüyor" başlığı ile (21 Temmuz 2010) yayımlanan haberi şöyle:
Maden 75 yıl sonra hâlâ öldürüyor
Balya'daki kurşun madeni kapandıktan 75 yıl sonra hâlâ ölüm kusuyor. Maden yakınında otlayan 70 koyun öldü, 85'i kısırlaştı. Rapor: Ölüm nedeni, aşırı kurşun
Vahşi madencilik, 75 yıl sonra bile canlı hayatını tehdit ediyor. Balıkesir, Balya, yıl 1935: Binlerce ton simli kurşun çıkaran Fransız şirket, bölgeyi terk etti. 1920’lerden beri bölgede çalışan şirket geride 4 milyon ton atık ve cüruf bıraktı.
Yıl 2010: Besicilikle uğraşan Ali Akgün ocak ayında hayvanlarını 75 yıl önce terk edilen madenin yakınında, Maden Deresi’nin yanındaki merada otlattı. Koyunlarından 70’i telef oldu, 85’i de kısırlaştı. Akgün, veteriner çağırıp durumu Balya İlçe Tarım Müdürlüğü’ne bildirdi. İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri, meradan ot ve yakınındaki dereden su örnekleri ile telef olan dört koyundan doku örneği aldı.
Alınan numune ve doku örnekleri 11 Şubat’ta Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Pendik Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü’ne gönderildi. Analizlerde, hayvanlarda virolojik ve bakteriyel bir hastalığa rastlanmadı. Ancak incelenen numune ve doku örneklerinde kurşun kalıntısı olduğu saptandı. Özellikle ottaki kurşun kalıntısının yüksek düzeyde (5 miligram/kg -PPM) olduğu belirlendi. Karaciğerden alınan doku örneğinde ise kurşun kalıntısının 17.5 mikrogram/kg (PPM) olduğu anlaşıldı. Hazırlanan raporda ölümlerin kurşun zehirlenmesinden kaynaklandığı kaydedildi.
Enstitüden gelen rapor üzerine, Balıkesir Valiliği İl Tarım Müdürlüğü Vali Yardımcısı Ali Osman İşsen imzasıyla, geçen 3 Mart’ta, kaymakamlık ve ilçe tarım müdürlüğüne yazı gönderip, bölgedeki meralarda hayvan otlatılmasının yasaklanmasını ve ilgili kurumlara bilgi verilmesini istedi.
Hâlâ balıklar ölüyor
Koyunlarının telef olmasına neden olan sorumluların bulunması için İvrindi Adliyesi’nde dava açtığını belirten Akgün, endişeli:
“Meranın yanından geçen derede balık ölümleri oluyor. Dere, Manyas Barajı’na dökülüyor. Derenin altında avladıkları balıkları yiyenler, satanlar var. Bu kişiler tehlikenin farkında değil. Bu meranın yakınındaki dere boyunca Fransızlardan kalan kurşun madenin cürufları var. Rüzgâr veya deredeki taşkınlar nedeniyle bu cüruflar bölgeye dağılmış olabilir.”
'Ağır metal vücutta birikir'
Balıkesir Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yard. Doç. Dr. Dilek Türker Çakır, koyunlarla ilgili raporu değerlendirirken ciddi tehlikeye dikkat çekti:
“Bahsedilen koyunlarda belirlenen rakam yüksek bir orandır. İnsan sağlığı için ne kadar zararlıdır araştırmak gerekir. Pişirilme şekilleriyle orantılı olarak insan vücuduna geçmesinde de değişiklikler arz edebilir. Bu nedenle uzun süre takip etmek gerekir. Her ağır metalin insan vücudunda ayrı ayrı yerlerde birikmesi mümkündür. Bazıları beyin zarında, bazıları karaciğerde, böbrek dokusunda birikir. Canlılar alemi bir bütündür. Canlıların bir tek türüne zarar gelmesi diğerlerini de etkileyeceğinden, yapılacak araştırmalar besin zincirindeki tüm canlı gurubuna yönelik olmalıdır. Zincirin en üstündeki insanların en az zarar görmesi ekip çalışması gerektiren iştir. İnsanların dokularında ağır metal bulunan besinlerden uzak durması gerekir.”
Maden müzesi olacaktı
Fransızlar Balıkesir’in Balya ilçesinde 1920’lerin başında Simli Kurşun Madenleri’ni işletmeye başladı. Binlerce ton simli kurşun çıkardıktan sonra 1935 yılında geride 4 milyon ton cüruf bırakarak ülkeyi terk etti. Fransızlar elektrik getirip hastane yapınca nüfusu 30 binin üstüne çıkan Balya’da nüfus madenin kapanmasından sonra eridi, 2 bine indi. Balya’nın canlandırılması için, 2000’lerin başında MTA Genel Müdürlüğü, Balya Belediyesi proje hazırlayıp maden sahalarının turizme açılması ve açık maden müzesi yapılması için harekete geçti. Ancak proje, dosyalarda kaldı. Şimdiler de ise bir firma tarafından bölgede kapalı sistemde kurşun çıkartmaya devam ediliyor.
