Konca Kuriş: Hizbullah'ın işkence yaparak öldürdüğü kadın hakları savunucusu

‘Söyledikleri dine aykırı değildi’

Mersin’den aile dostu olan Ayşe Sevilay Bal da Kuriş’in okuma merakını şöyle hatırlıyor:

“Elinden kitap hiç düşmezdi, okuduğu yeri kaybetmemek için hep bir parmağı sayfalar arasında olurdu. Evin içinde bile öyle gezerdi. ‘Bakın size şurayı okuyacağım, bakın şurada Peygamberimiz ne demiş, bakın Kuran’da bunu diyormuş, bakın şu yazar bunu demiş diye’ hep anlatırdı, 15 günde bir kültürel sohbet ortamımız vardı.”

Aynı sohbet ortamlarında bulunanlar Kuriş’i, Kuran’ın anlaşılması için uğraşan, kadınların geleneksel din anlayışından ziyade, toplumda kendilerini ifade etmeleri gerektiğini, tesettüre riayet edildiği sürece kadın ile erkeğin ayrı oturmaması gerektiğini savunan biri olduğunu söylüyor.

Mersin’den Kuriş’i tanıyan, ortak Kuran okumaları sohbetlerine katılan Sadık Şaşmaz da, o döneme ilişkin hatırladıklarını şöyle anlatıyor:

“Tesettür denilince çarşaf ve peçenin akla gelmesine karşı çıkar, kadının vücut hatlarını örtecek şalvar ve gömleğin de bu işi göreceğini söylerdi. Kadın ve erkeğin eşit olduğunu, gerek miras hukukunda, gerek sosyal hayatta, kadınların evlere hapsedilmesinden ziyade, yaşamda daha aktif olması gerektiğini savunurdu. Kadınların ekonomik özgürlüğünün olması gerektiğini, erkeğin eline esir olmaması gerektiğini söylerdi.”

Feminist yazar Berrin Sönmez de “Söyledikleri asla dine aykırı değildi” diyor:

“Dinde kadının ikincilleştirilmesine karşı çıktı, dinde kadının ikincilleştirilmesinin yeri olmadığını, kadını ikincil gören, erkeğe tabi kılan görüşlerin dine aykırı olduğunu söylerdi. Son derece yerinde. Çoğumuzun katıldığımız görüşlerini çok keskin ifadelerle dile getirmekten çekinmeyen cesur güçlü bir kadındı, dikkatleri üzerine çekti.”

Kuriş, başörtüsünden namazın şekline kadar farklı İslami yorumlar, görüşler dile getiriyordu.

Pazartesi adlı derginin Mart 2000 sayısında, Konca Kuriş’e ait olduğu belirtilen şu satırlar yer alıyor:

“[…] Öncelikle Müslüman bir kadın olarak haklarımı istiyorum. Bugünkü Kur’an meallerindeki hatalardan çok şikayetçi olup, bunları bir dini tahrif olarak görüyorum. Şimdiye kadar Kur’anı hep erkek egemen toplum çevirdiğinden dolayı kadınlarla ilgili olan hükümlerde çok sert çeviriler yaptıklarını büyük bir esefle kınıyorum. […] Ben, Rabbimin bana vermiş olduğu geniş yolda haklarımı istiyorum. Bugüne uygun miras haklarımı istiyorum. Diğer bir önemli konu da kadınların pislik olması konusudur. Kadınların ay hali pislik midir? Bu toplum erkeğiyle, erkek gibi düşünen kadınıyla nasıl böyle bir hükme vararak bizi namazdan, oruçtan, Kur’an okumaktan alıkoyarak Rabbimizden uzaklaştırabilirler? Hiç Rabbimizin yerine haram koymaktan utanmazlar? Benim doğurganlığımdan kaynaklanan ve çocuğumun anne karnındayken beslendiği o kana pislik diyemezler.”

Aile dostu Ayla Sevilay Bal da birlikte katıldıkları sohbetleri anımsatıp Kuriş’in kadın haklarına verdiği öneme, sorgulamalarına atıf yapıyor:

“Çarşaf giyerdi bir zamanlar, sonra pantolon, türban. Ama yavaş yavaş o türbanı da açmaya doğru gidiyordu. Hatta (ilahiyatçı) eşime diyordu, ‘Hocam başörtüsü var mı yok mu’, bu ayetin üstüne çok konuşuluyordu. Ama daha o zamanlar tabi başını açmaya cesaret edemiyordu.

“Kadın haklarına çok önem veriyordu, kadınların edilgen olmasını kaldıramıyordu […] Erkekleri de hizaya getiriyordu. Bize saygılı davranmaları için, bizi ezmemeleri için, ev içinde bize yardımcı olmaları için. Bize haklarımızı öğretiyordu. ‘Bakın evlilik bu değil, şudur’ gibi bizim gözümüzü, dimağımızı açıyordu. Hızır gibi biriydi, hep yardımımıza koşardı, çözüm bulurdu.

“Bir tane dolmuşu vardı küçücük bir şey. Onunla bir bakarsın Mersin’in bir ucunda, bir bakarsın öbür tarafında, bir bakarsın orada. Herkese yetişirdi. Yaşasaydı gerçekten şu anda çok iyi yerlerde olacağına, çok kişiye faydası olacağına inanıyordum. O olay olduktan sonra Mersin boşalmış gibiydi. Yıllarca kendime gelemedim, hep onu aradım.”