Amerika'daki Kızılderili Navajo kabilesi ile ilgili yazdığı polisiye gizem romanları ile ünlenen yazar Tony Hillerman, 83 yaşında öldü.
Hillerman'ın kızı Anne Hillerman, sağlığı son yıllarda kötüleşen babasının, dün öğleden sonra Albuquerque kasabasındaki Presbyterian Hastanesi'nde akciğer yetmezliğinden öldüğünü söyledi.
İki kalp krizi geçirmesine, prostat ve mesane kanseri ameliyatları olmasına rağmen son yıllarında da yazmaya devam eden ünlü yazar 2002 yılında yaptığı bir açıklamada, "Yaşlanıyorum, ama hala yazmayı seviyorum" demişti.
Tony Hillerman kimdir?
Hillerman 27 Mayıs 1925’de, Oklahoma’nın 50 kişilik nüfuslu köyü Sacred Heart’de dünyaya geldi. Sacred Heart’lı olmak bir romancı için çok büyük avantaj” diyen Hillerman, hiçbir evde televizyon bulunmayan ve en yakın kütüphanenin 40 km uzakta olduğu köyde yaşamanın hayal gücünü geliştirdiğini ve başarılı bir romancı olmasında etkili olduğunu anlatıyor.
Mütevazı çocukluk
Hillerman’ın köyde bir dükkân işleten anne ve babası, köyün tek sınıflı okulunun öğretmeninin beyaz ırkçı Klu Klux Klan örgütüne bağlı olduğu söylentileri nedeniyle, Tony ve kardeşi Barney’yi Potawatomie Kızılderili kızları için açılan St. Mary’s Academy adındaki bir okula göndermeyi tercih ettiler. Hillerman bu okuldaki öğrenimi sırasında, okul arkadaşları sayesinde Kızılderili kültürü hakkındaki ilk elden bilgilerini edinmiş ve kendi topraklarında yabancı biri olmanın ne demek olduğunu anlamış oldu. Daha sonra Oklahoma A&M College’de gazetecilik eğitimine devam eden Hillerman, II. Dünya Savaşı’nın başlamasının ardından Amerikan ordusuna katıldı. Avrupa’da iki yıl boyunca savaşan Hillerman, 1945 yılında bir mayına basması sonucunda ağır yaralandı. Patlamadan sonra bir daha sol ayağını eskisi gibi kullanamayan Hillerman, sol gözü de hiçbir zaman eskisi gibi görmedi. Savaştaki başarıları nedeniyle gümüş ve altın yıldıza layık görülen Hillerman, iyileşir iyileşmez ara verdiği öğrenimine Oklahoma Üniversitesi’nde devam etti. O yıllarda aynı üniversitede okuduğu bakteriyoloji bölümü öğrencisi Marie Unzner ile hayatını birleştiren Hillerman, kariyerine gazeteci olarak devam etti. 1960’ların sonunda roman yazmaya başlayan Hillerman, “Gerçekleri yazmak çok zevkliydi ancak hayal gücünü kullanarak bir şeyler yaratmak bir o kadar heyecan verici” sözleriyle romancılığa geçişinin nedenini belirtiyor.
İlk romanı The Blessing Way’e hazırlanmak için üç yıl boyunca Navajo kabilesini araştıran Hillerman, kitabını bititir bitirmez Harper & Row yayınevinde çalışan ve o yıllarda oldukça ünlü bir editör olan Joan Kahn’a gönderir. Kahn’dan olumlu cevap alan Hillerman böylece ilk kitabını yayımlamış oldu. Hillerman yıllar sonra yaptığı bir açıklamada Kahn için “kariyerimi başlatan kadın” diyecektir. İkincikitabı The Fly on the Wall’da bir metropolde görev yapan polis memurunun sıra dışı serüveninin anlatan Hillerman, romanlarını “en sevdiğim yerler” dediği New Mexico, Utah Colorado gibi eyaletlerde geçen hikâyelerden seçerdi. “Tıpkı bir film yönetmeni gibi hikâyemin mekânını gider önceden belirlerim. Romanımı yazarken kafamda bir mekân olması benim için çok önemlidir” diyen Hillerman, okuyucularının antropoloji konulu bir kitap değil, bir gizemi satın aldıklarını ifade ediyordu.
Teğmen Joe ve yardımcısı Jim
Hillerman’ın Navajolar’la ilgili romanlarında ünlenen iki polis karakterinden 1970 tarihli bir romanda ortaya çıkan deneyimli Teğmen Joe Leaphor, kendi halkının geleneksel inançlarını anlayan ama bu inançları paylaşmayan biri olarak karakterize edilmişti. Hillerman’ın romanlarında daha sonra 1978’de ortaya çıkan yardımcısı Jim Chee ise, Navajo dilinde ‘’hathaali’’ denen bir şaman olmaya çalışıyordu.
Hillerman bu ikilinin maceralarını ilk kez bir arada anlattığı 1987 tarihli Skinwalkers adlı romanı ile ticari başarıyı da yakaladı ve kitap 430 bin adet sattı. Hillerman Navajolar’ı konu alan toplam 18 kitaplık bir dizi yayımladı.
Hillerman, romanları ile ABD halkının, kendilerine ‘’Dineh’’ adını veren Navajolar’ı anlamalarına yardımcı olmaya çalıştığını belirterek, ‘’Amerikalılar Navajo kültürüyle ilgili hiçbir şey bilmiyor. Navajolar’ın ilkel insanlar olduğunu düşünmeye son vermelerini, onların gelişkin ve karmaşık insanlar olduğunu anlamalarını istiyorum’’ diyordu.
Ünlü yazar Navajolar hakkındaki derin bilgisini kişisel çıkarları için sömürmekle suçlansa da, 1987’de Navajo Kabile Konseyi kendisine ‘Dinehlerin Özel Dostu Ödülü’nü verdi. Hillerman bu ödülün kendisini, aldığı başka birçok ödülden daha çok gururlandırdığını söylemişti. Başkanlığını yaptığı Amerika Gizem Yazarları Derneği de kendisine Büyük Usta Ödülü’nü vermişti.
