ABD Ulusal ve Havacılık Dairesi (NASA), 6 Ağustos Pazar günü, Dünya’dan 560 milyon kilometre uzaklıktaki Mars’ın yörüngesine radyoaktif enerji kaynağına sahip, bugüne kadar geliştirilmiş en son teknoloji keşif aracını gönderiyor.
Radyoaktif enerji kaynağına sahip ilk Mars keşif aracı olan Curiosity (Merak), Kızıl Gezegen’e “7 Dakikalık Terör” olarak adlandırılan
daha önce hiçbir keşif aracının tatmadığı türden zor bir iniş yapacak. Bu iniş NASA bilim insanlarının “en korkutucu iniş deneyimi” olacak.
Bu inişin başarılı olması, Mars’ın keşfi kadar uzay araçları teknolojisinin geldiği noktayı değerlendirmek açısından da çok önemli. Merak, sesten hızlı bir paraşüt, bir anten ve uzun yolu tamamladıktan sonra iniş yapmasını sağlayacak motor donanımına sahip.
Bir aydır izlenme rekorları kıran “7 Dakikalık Terör” adlı oldukça etkileyici videoda yer alan isimlerden biri olan NASA mühendisi Adam Steltzner, “Atmosfere giriş, alçalma ve yere inmeyi ‘7 dakikalık terör’ olarak adlandırdık çünkü bu süre içinde Merak saatte 20 bin kilometre hızdan, sıfır kilometreye inecek. İniş esnasında gerçekleştirmesi gereken basamakları sıfır hata ile tamamlaması ve mükemmel bir koreografi, mükemmel bir zamanlama göstermesi lazım. Dahası, tüm bu süreç Dünya’dan hiçbir müdahale olmadan sadece uzay aracının bilgisayarı tarafından gerçekleştirilecek… Eğer tek bir şey yanlış giderse, oyun biter.” dedi.
Nükleer enerjiyle çalışıyor
Bir diğer adı Mars Bilim Laboratuvarı olan Merak, sekiz ay süren yolculuğunun ardından Mars yüzeyine 6 Ağustos Pazar günü TSİ 17.31’de,154 km genişliğindeki Gale kraterine iniş yapacak.
2,5 milyon dolar değerindeki, nükleer enerjili keşif aracı, Mars’ta iki yıl sürecek görevi boyunca en önemli soruya cevap oluşturacak deliller bulmaya çalışacak: Kızıl Gezegen’de hayat var mı?
10 tane bilimsel cihaza sahip olan Merak, bugüne kadar Mars’a gönderilen en gelişmiş donanıma sahip. Bunlar arasında kimyasal analiz cihazları, çevre sensörleri ve radyasyon ölçen tarayıcılar var. SUV büyüklüğündeki keşif aracının taşıdığı yük, bugüne kadar Kızıl Gezegen’de görev yapmış uzay araçlarının 10 katından fazla.
En önemli faktör
En gelişmiş, en donanımlı ve en teknolojik Mars keşif aracından beklentiler büyük. Ancak başarı için ilk önce sorunsuz bir iniş gerekiyor. Mars atmosferine saatte 20 bin kilometre hızla iniş yapacak olan Merak, Kızıl Gezegen’in atmosferine girince biraz yavaşlayacak. Ancak atmosfer uzay aracının hızını kesmeye yetmeyecek.
Bu yüzden, Merak’ın hızı saatte 1600 kilometreye indiğinde, paraşüt devreye girecek. Bir diğer NASA mühendisi Anita Sengupta, “Bu paraşüt, bugüne kadar üretilen en büyük ve sesten hızlı en güçlü paraşüt… 30 tonluk bir ağırlığa dayanabilecek güçte. Paraşütün kendisi ise sadece 45 kilo ağırlığında” dedi.
Paraşütün bu kadar hafif yapılmasının nedeni, Merak’ın radarını bloke etmesinin önüne geçilmek istenmesi. NASA mühendisi Steve Lee, “Radar, Merak’ın mükemmel inişini sağlamak için doğru irtifa ve hız ayarlarını yapmalı yoksa her şey suya düşer” ifadesini kullandı. Paraşüt, Merak’ı saatte yaklaşık 350 kilomete yavaşlatacak, ancak bu yine de keşif aracının yeterince yavaşlamasını sağlamayacak.
En zor kısım
Bir sonraki aşamayı, NASA mühendislerinden Tom Rivellini anlatıyor: “Yerden yaklaşık 1,5 kilometre yukarıdayken, paraşüt Merak’tan ayrılacak. Merak, o anda roketlerini ateşleyecek ve inişini yavaşlatmaya başlayacak. Roket ve radar hesaplamalarını kullanarak, ineceği kraterin dibine dik bir şekilde iniş yapacak.”
Ancak yere inmeden önce, Merak’ın bir donanımı daha kullanması gerekiyor. Sangupta, “Roketlerin yere çok yaklaşmasına izin veremeyiz… Eğer bunu yaparsak dev bir toz bulutu oluştururuz ve toz parçacıkları Merak’ın tüm mekanızmasını ve donanımını bozabilir” dedi.
Bu durumun önüne geçmek için, Merak yerden 20 metre yükseklikteyken, 6,5 metre uzunluğundaki antenini indirecek. Gök vinci olarak da adlandırılan bu cihaz, Merak’ın terkeleri yere değince kopacak ve iniş takımı keşif aracından ayrılacak. Böylece, merak güvenli bir mesafeden yere iniş yapacak.
Merak, NASA’nın radyoaktif enerji kaynağına sahip 28′inci uzay aracı. Ancak Mars’ta görev alan önceki keşif araçları Spirit ve Oppurtunity, güneş panellerine sahipti. Sahip olduğu plütonyum-238 enerji kaynağı, Merak’a 14 yıl boyunca enerji sağlayacak. Mars’taki çevre şartlarından güneş panellerine kıyasla çok daha az etkilenecek olan radyoaktif enerji kaynağı sayesinde uzun ömürlü olsa da, Merak’ın belirlenen görev süresi iki yıl olacak.
Merak, inişini tamamladığında, yaklaşık 5 kilometre uzunluğundaki bir dağın eteklerindeki dev bir kraterden Mars’a merhaba diyecek. NASA, Mart 2001’den bu yana Mars’ın yörüngesinde gezinen Mars Odyssey uzay aracını, Merak’ın inişini kontrol etmek için yeniden konumladı. Eğer başarılı olunursa, Mars’ta heyecan dolu bir keşif serüveni başlayacağı süphesiz.
