2023 seçimlerine "güçlendirilmiş parlamenter sistem" vaadiyle gitmeye hazırlanan muhalefet partilerinin liderleri arasındaki görüşme trafiği, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in, ittifak ortağı CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nu parti genel merkezinde ziyaretiyle devam etti.
İki liderin görüşmesinde, ilk seçimde mevcut iktidarın "kaybedeceği" tespiti yapılırken muhalefetin de bu süreçte "hata yapmaması" gerektiği görüşü paylaşıldı. AKP ve MHP'nin yaşadığı kan kaybını, muhalefeti "karıştırmak/ çatıştırmak" üzerinden yavaşlatmaya çalıştığı değerlendirmesi yapılarak, "muhalefette çatlak" algısı yaratacak açıklamalardan kaçınılması gerektiği vurgulandı.
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener, dün CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu'nu ziyaret ederek, partisinin "güçlendirilmiş/iyileştirilmiş parlamenter sistem" önerisini sundu. Ziyaretin amacı hem muhalefet partileri arasında "diyalog zeminlerinin güçlü tutulduğu" mesajı vermek, hem de ortaklaşılan parlamenter sistem konusunda görüş alışverişinde bulunmak olarak açıklandı.
İki liderin bu görüşmesini önemli kılan ise Meral Akşener'in hedefini "başbakanlık" olarak açıklaması, Kılıçdaroğlu'nun, cumhurbaşkanlığı için "muhalefetin birden çok aday olabileceği" yönündeki açıklamasından sonraki ilk görüşme olmasıydı.
İki lider, 1 saat 50 dakika süren görüşmenin yaklaşık 20 dakikasını ise baş başa gerçekleştirdi.
"İttifakta sıkıntı yok" mesajı
Edinilen bilgiye göre görüşmenin heyetlerin katıldığı bölümünde Kılıçdaroğlu ve Akşener, "cumhurbaşkanı adaylığı", "muhalefet ittifakının nasıl ve kimlerle genişletileceği" gibi esas merak edilen konulara girmedi. Ancak iki parti kaynakları baş başa görüşmede bu konu başlıklarının ele alınmış olabileceğini ifade ettiler.
CHP ve İYİ Parti kurmaylarına göre, görüşme samimi bir havada gerçekleşti ve muhalefet ittifakının iki önemli ortağı bir kez daha bir araya gelerek kamuoyuna "ittifakta sıkıntı yok, diyalog zeminlerimiz açık" mesajı verdi.
"İktidar gidiyor, hata yapmamalıyız"
Görüşmede, cumhur ittifakı ortakları AKP ve MHP'nin hızla kan kaybettiği, bunu yavaşlatabilmek için de muhalefeti bölmeye, güvensizlik yaratmaya dönük girişimlerde bulunabileceği değerlendirmesi yapıldı. Edinilen bilgiye göre İYİ Parti lideri Akşener, sahadan izlenimlerini de aktararak, "İktidar gidiyor, ama bizim muhalefet olarak bu süreçte hata yapmamamız gerekiyor, ittifak içi ilişkilerimizde, açıklamalarımızda dikkatli olmamız gerekiyor, çatlak ses görüntüsü vermememiz önemli" mesajı verdi.
İktidarın "yokuş aşağı gittiği" yorumunu yapan Kılıçdaroğlu'nun da Akşener'le benzer kaygıları paylaştığı ve "siyasi cinayetler" kaygısını dile getirmesinin bir nedeninin de iktidarın "muhalefeti karıştırma" çabasına vurgu yapmak olduğunu ifade ettiği öğrenildi. Yansıyan bilgilere göre CHP lideri, "Elbette bu endişeler üzerinden bir şey inşa etmemize gerek yok. Ama bu endişeleri de göz ardı etmememiz ve çok daha dikkatli, çok daha özenli olmamız gerekiyor" yorumunu yaptı.
İki liderin, muhalefet partilerinin, "adaylık tartışması", "dini hassasiyetler" gibi önemli konularda, iktidar bloğunun eline koz verecek açıklama ve eylemlerden kaçınılması konusunda görüşbirliğine vardığı kaydedildi.
Parlamenter sistem çalışması: İlkeler oluşturulmalı
Kılıçdaroğlu ve Akşener, parlamenter sistem konusunda da görüş alışverişinde bulundu. CHP ve İYİ Parti'nin de aralarında bulunduğu 6 muhalefet partisinin katılımıyla yürütülen çalışmaların geldiği noktaya ilişkin CHP Genel Başkan Yardımcısı Muharrem Erkek bilgi verdi.
Görüşmede, güçlendirilmiş parlamenter sistem konusunda, 6 partinin masada olduğu bir çalışmada, ortak görüş oluşturmanın zaman alabileceği değerlendirmesi yapılarak, bunun yerine "ilkelerin belirlendiği bir rapor" hazırlanması görüşü öne çıktı. Bu görüşün diğer partilerin temsilcilerine de iletilmesi benimsendi. Yasa ve anayasa değişikliğinin, seçimlerin kazanılmasından sonra, farklı toplum kesimlerinin ve uzman görüşleri de alınarak Meclis zemininde yapılmasının daha sağlıklı olacağı ifade edildi.
13 başlıkta uzlaşma sağlandı
CHP, İYİ Parti, DEVA Partisi, Saadet Partisi, Gelecek Partisi ve Demokrat Parti temsilcileri parlamenter sistem çalışmasını Salı günü bir araya gelerek sürdürmüş ve bazı konu başlıklarında uzlaşmaya varmıştı.
Bu kapsamda TBMM'nin görev süresinin mevcuttaki gibi 5 yıl olması, seçim barajının yüzde 3'e düşürülmesi, partilerin Hazine yardımı alması için gereken oyun yüzde 3'ten yüzde 1'e düşürülmesi, tartışmalara neden olan torba yasa uygulamasına son verilmesi, Meclis içtüzüğünün demokratikleştirilmesi ve Meclis ihtisas komisyonlarının daha etkili hale getirilmesi konularında görüş birliği oluşmuştu.
Muhalefet partilerinin hukukçu kurmaylarının yaptığı bu çalışma en geç aralık ayının sonuna kadar tamamlanacak ve liderlerin görüşüne sunulmasının ardından ortak bir metin haline getirecek. Ortak metni, 6 siyasi partinin liderlerinin ortak bir toplantıyla kamuoyuna duyurması planlanıyor.
MECLİS İÇTÜZÜĞÜ: Meclis'in anayasası olarak nitelendirilen İçtüzük de yıllardır tartışma konusu. Yasama sürecinin bağlı olacağı usul ve kuralları belirleyen İçtüzüğün daha demokratik ve kaliteli yasa yapım imkanı verecek şekilde tüm partilerin uzlaşması ile değiştirilmesi karara bağlandı.
MECLİS KOMİSYONLARI: Yasa yapım sürecinin mutfağı Meclis komisyonları. Partiler daha kaliteli yasa yapım süreci için komisyonların güçlendirilmesini kararlaştırdı. Bu kapsamda muhalefetin söz hakkının artmasının önemine dikkat çekildi, bu yönde düzenleme yapılmasında uzlaşıldı.
YASAMA SÜRECİNE KATILIM: Yasama yapım sürecinde teklifler hazırlanırken ve Meclis'te görüşmeleri yapılırken yasanın etkilediği kesimlerin görüşlerine başvurulması önem taşıyor. Mevcut düzenlemede sendika, oda gibi çeşitli sivil toplum örgütleri yasalar yapılırken komisyon çalışmalarına katılarak görüş belirtme hakkına sahip. Ancak bu uygulama yetersiz, hatta filli olarak gerçekleşmiyor. Partiler daha katılımcı ve sağlıklı yasa çalışması için çıkarılacak yasaları etkileyecek kesimlerin temsilcilerinin yasama sürecinde daha etkili katılımını kural haline getiren düzenleme yapılmasında da anlaştı.
KÜRSÜ DOKUNULMAZLIĞI: Meclis üyelerinin yasama görevlerini yerine getirirken yaptığı konuşmalardan dolayı herhangi bir hukukî veya cezaî takibata uğramamalarını düzenleyen milletvekili dokunulmazlığı AK Parti döneminde birçok uygulama ile tartışma konusu oldu. 6 parti özellikle kürsü dokunulmazlığının güçlendirilmesi için mevcut yasadaki belirsizliklerin giderilmesi gerektiği konusunda da uzlaşmaya vardı.
BAKANLAR KURULUNA KHK YETKİSİ: Parlamenter sistemde Meclis tarafından Bakanlar Kurulu'na belli konularda süreli Kanun Hükmünde Kararname çıkarma yetkisi verebiliyor. Partiler bu yetkinin daha net hale getirilmesi ve Meclis, yargı denetimine açık olmasıyla ilgili net düzenleme yapılması gerektiğinde uzlaştı. 6 parti OHAL KHK'sı ile ilgili ayrıca bir değerlendirme yapacak, ancak genel görüşün böyle bir yetkinin olmaması gerektiği yönünde olduğu biliniyor.
Gelecek hafta Salı günü yapılacak toplantıda "yasama" üzerinde görüşmelere devam edilecek. Çalışma kapsamında Meclis'in bütçe hakkı ve denetim araçları ele alınacak. Daha sonraki toplantıda Cumhurbaşkanı yetki ve sorumluluğu ile yürütme organı üzerine görüşmeler yapılacak. Bu yılın sonuna kadar bitirilmesi planlanan çalışmada bir rapor hazırlanarak genel başkanlara sunulacak. Bu rapor sonrası genel başkanlar düzeyinde bir görüşme ve ortak bir açıklama yapılması bekleniyor.
