Benzine aynı hafta içerinde 2 kez zam yapıldı. Zamla birlikte İstanbul’da benzinin ortalama litre fiyatı 5,93 liraya yükseldi. 2018 başından itibaren benzin yüzde 6,5, motorine ise yüzde 4,5 zamlandı. Benzinden alınan KDV ve ÖTV ise benzinin fiyatından 2 kat daha yüksek durumda. 1 lira 88 kuruş olan motorin üzerinden 2 lira 56 kuruş vergi alınıyor. Petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınması planlanan ÖTV geliri 68,5 milyar lira olarak belirlendi.
Birgün'den Semih Güven'in haberine göre, fosil yakıt rezervlerinin Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılamada yetersiz kalması ve yenilenebilir temiz enerji politikalarının yetersizliği nedeniyle Türkiye enerjide dışa bağımlı durumda ve enerji açığını büyük ölçüde ithalatla karşılamak zorunda kalıyor. Buna karşın akaryakıt, hükümet için bütçe açıklarını kapatmakta en önemli silah haline gelmiş durumda. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından en son Aralık 2017 dönemine ait açıklanan ‘Petrol ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu’na göre, aralık ayı fiyatlarıyla 1 lira 77 kuruş olan 95 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı toptancı marjı, gelir payı, dağıtımcı ve bayi marjı ve toplam vergilerle birlikte 5 lira 57 lirayı buluyor. Söz konusu oluşumda ezici bir üstünlüğü vergiler oluşturuyor. Aralık 2017 fiyatlarıyla 1 lira 77 kuruş olan benzinin fiyatından neredeyse 2 kat fazla olan 3 lira 23 kuruş vergi alınıyor. Oluşan nihai fiyatının yüzde 57,92’lik kısmını vergi, yüzde 31,81’lik kısmını ürün maliyeti ve yüzde 10,27’lik kısmını piyasada faaliyet gösteren şirketlerin brüt kâr marjı ve gelir payından oluşuyor.
Bir diğer önemli akaryakıt olan motorinde de tablo vergi yükünün oldukça ağır olduğunu gözler önüne seriyor. 1 lira 88 kuruş olan motorin üzerinden 2 lira 56 kuruş vergi alınıyor. Böylece nihai fiyatın yarısının vergilere gittiği sonucu ortaya çıkıyor.
Dolarda lira karşısında yaşanan soluksuz yükselişin sürmesi akaryakıtta ceplerin daha da yanacağı yönünde endişeleri kuvvetlendiriyor. Yılbaşında 250 liraya dolan ortalama 45 litrelik benzinli otomobil, şimdi 266 liraya doluyor
Dolar dünyada düşüyor, Türkiye’de yükseliyor
2018 yılı için hükümet 66 milyar lira bütçe açığı öngörürken, sadece petrol ve doğalgaz ürünlerinden alınması planlanan ÖTV geliri 68,5 milyar lira olarak belirlenmiş durumda. Yine 2018 bütçesine göre Kurumlar Vergisi tahsilatının 70,7 milyar lira olması bekleniyor. Rakamlar hükümet için halktan akaryakıt için aldığı ÖTV’nin ‘olmazsa olmaz’ hale geldiğini gösteriyor. Petrol ve doğalgazdan alınması planlanan ÖTV hem toplam bütçe açığı rakamından yüksek, hem de neredeyse Türkiye’deki tüm şirketlerin ödeyeceği toplam vergi kadar.
Akaryakıt fiyatları belirlenirken dolar kuru ve uluslararası piyasadaki ham petrol fiyatları iki temel belirleyici durumda. Dolayısıyla liranın dolar karşısındaki değer kaybı, ürünün fiyatının artmasına yol açıyor. Dolardaki yükselişe ise Türkiye’nin yıllık 50 milyar dolara ulaşan cari açığı, yüzde 10’un altına inmeyen yüksek enflasyon, 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin ardından 6 kez uzatılan OHAL’in yarattığı belirsiz ortam ile kredi kuruluşlarının Türkiye’ye dair açıkladıkları olumsuz kredi notları yol açıyor. Dünyada dolar birçok para birimine karşı değer kaybederken, Türkiye ekonomisinde yaşanan kriz durumu nedeniyle lira karşısında yükseliyor. Aynı anda dünyada da petrol fiyatlarının artış yaşaması, akaryakıtta yükselişin daha da fazla olmasına yol açıyor.
Fiyatlar daha da yükselir mi?
Dolarda lira karşısında yaşanan soluksuz yükselişin sürmesi akaryakıtta ceplerin daha da yanacağı yönünde endişeleri kuvvetlendiriyor. Yılbaşında 250 liraya dolan ortalama 45 litrelik benzinli otomobil, şimdi 266 liraya doluyor. Öte yandan, petrol üreticisi ülkeler tarafından fiyatı artırılmak için arzı kısılan Brent Petrol’ün varili 70 doları aşmış durumda ve 100 dolara kadar yükselebileceği uzmanlar tarafından dile getirilmeye başlandı. Dolar ve petrol fiyatında yaşanan çifte yükseliş eğiliminin sürmesi, akaryakıtta her geçen gün yeni zamlar görebileceğimizin kuvvetli bir işareti olarak görülebilir.
Türkiye’nin yanlış politikalarla enerjide dışa bağımlı hale getirilmesini eleştiren CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, hakın vergilerinin enerji lobilerine gittiğini söyledi. Partisinin grup toplantısında konuşan Kılıçdaroğlu hükümete şöyle seslendi: 2016’da ithal enerji için 27 milyar dolar, 2017 için 37 milyar dolar, 2018 en az 40-50 milyar dolar olacak. Niye enerji sorununu çözmedin? Bu ülkede fakirden vergi topladın, götürdün vergileri ödedin. Bu hırsızlığı da aşan bir şey. Hırsız dediğin açtır, bunların karnı tok. Badem sütü ile besleniyorlar. Uçağa biner, arabaya biner, her şey emrinde, ne hırsızı ya!”
