Hakikat Adalet Hafıza Merkezi’nin devlet güçlerince kaybedilenlere ilişkin araştırması çarpıcı veriler içeriyor. Türkiye’de kayıp davalarının yüzde 89’u sürüncemede bırakılırken, sadece yüzde 1’i mahkûmiyet ile sonuçlanıyor.
Özgür Gündem’de yer alan habere göre, AİHM kararları ise Türk yargısının vediği kararlarla taban tabana zıt… AİHM, kayıp davalarında yüzde 79 oranında Türkiye’yi mahkum ediyor. Devlet, kayıpların yüzde 67’sini bulmazken, yüzde 7’sinin bulunan bedenlerini ise ailelerine teslim etmedi.
Türkiye’de 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında, özellikle de JİTEM’in Güneydoğu Anadolu bölgesinde faaliyet gösterdiği 90’lı yıllarda yaşanan kayıplar ve yargı süreci Türkiye’nin insan hakları karnesi açısından oldukça düşündürücü…
Kaybedilenler için adalet işlemiyor
Hakikat Adalet Hafıza Merkezi Hukuk ekibinin doğrulattığı bilgilere göre; Türkiye’de 12 Eylül 1980 askeri darbesinden bu yana yaklaşık 2 bin insan devlet güçleri tarafından kaybedildi. 17 bin faili meçhul cinayetin işlendiği Türkiye’de esas olarak kaybedilenler 5 bin kişiyi aşıyor. 1993 yılından itibaren dönemin Başbakanı Tansu Çiller ve Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş ekibi tarafından “Alan Hakimiyeti ve PKK’yi Bölgede Barındırmama” konsepti ile özel bir güvenlik stratejisinin yürürlüğe konduğuna dikkat çeken Hafıza Merkezi, bu yıllarda köylerin ve diğer yerleşim birimlerinin zorla boşaltılmasıyla faili meçhul cinayetler, sivil infazlar ve zorla kaybetmelerin arttığı kaydedildi. Hafıza Merkezi’nin ulaştığı kesin olmayan verilere göre 1993 yılında 103 olan kaybedilen kişi sayısı 1994 yılında 518’e çıktı.
Zaman aşımına bırakılıyor
Hakikat Adalet Hafıza Merkezi’nin verilerine göre, zorla kaybetmelerle ilgili açılan soruşturmalar, Türkiye’de adaletin işlemediğini ortaya koyuyor. Merkezi verilerine göre; açılan soruşturmaların yüzde 89’u sürüncemede bırakılarak, 20 yıl olan zaman aşımı süresinin doldurulduğuna dikkat çekiliyor. Merkezin verilerinde ortaya çıkan bir başka çarpıcı gerçek ise Türkiye’de ve AİHM’de bu davalar hakkında verilen kararların taban tabana zıt olması.
Bedenleri bile bulunamadı
Türkiye’de yüzde 89’u ortalama 18 yıl, 8 aydır süren davaların yüzde 7’si takipsizlik, yüzde 2’si zaman aşımı, yüzde 2’si beraat, yüzde 1’i ise mahkumiyet ile sonuçlanırken, AİHM’e götürülen 115 kaybedilme davalarında yüzde 79’u Türkiye aleyhine mahkumiyet, yüzde 9’u devletin sorumluluğunu kabul etmesi üzerine dostane çözüm, yüzde 10’u ise usuli eksiklik nedeniyle ret. Yine bu davaların yüzde 2’si artık Anayasa Mahkemesi’nde. Verilere göre kaybedilenlerin yüzde 67’sinin bedenleri bulunamadı. Yüzde 26’sının ise bedenleri toplu mezarlarda bulunarak ailelerine teslim edilirken, yüzde 7’sinin bulunan bedenleri ailelerine teslim edilmedi.
Olağan şüpheliler
Zorla kaybetmelerle ilgili şikâyetler devlet görevlisi veya devletin yetkisi dahilinde çalışan JİTEM, MİT, Özel Kuvvetler Özel Kuvvetler Komutanlığı mensubu polisler, korucular ve itirafçılardan oluşuyor.
