İsveç: Romanların kafataslarını ölçecek kadar ırkçılık yaptık

Çetin Çeko

İsveç Entegrasyon Bakanlığı, 1900’lerde İsveç devletinin Romanlara karşı sistematik olarak uyguladığı ayrımcılığı “Beyaz Kitap” adı altında yayınladı.

İsveç tarihinin karanlık bir dönemini açığa çıkarmak için raporun hazırlandığını söyleyen Entegrasyon Bakanı Erik Ullenhag, “yirminci yüzyılın başında itibaren Romanların, İsveç halkı ve devletinden nasıl ırkçı ve ikinci sınıf insan muamelesine maruz bırakıldıklarını “Beyaz Kitap” ile açıklıyoruz “ dedi.  Söz konusu rapor kitap, Romanlara ilişkin akademik ve alan araştırması çalışmaları, Roman tanıkların anlatımları ve arşivlere dayanılarak hazırlandı.

Beyaz Kitap’ta İsveç’te 1900’lerin başında Çingenlere karşı ortak ırkçı ve ayrımcı bir koalisyonun oluştuğu, genel geçerli algının,  Çingenelerin “çirkin”, “güvenilmez”, “adam olmaz” ve “imha edilmesi”  gereken insanlar olduğu bilgilerine yer verilmekte.

Raporda ayrıca, 1920’li yıllarda Fakirlere Yardım Komitesi’nin Romanların, saf İsveç ırkını kirlettiği, bunun için ülkeye terk etmeleri yönünde İsveçli parlamenterlere telkinde bulundukları belirtiliyor.
“Anlatılanlar tarihi çıplak gerçeklerdir” diyen Mikael Demeter Taikons adlı Roman tanık, “1900’lerde Romanların göçebe olarak yaşamalarına karşı yoğun tepki vardı.  Birçok belediye il sınırlarını terk etmeme koşuluyla Romanlara ev ve gıda yardımında bulundu. Belediye sınırlarını terk etmeleri durumunda ise, para cezasına çarptırıldılar” anlatımına yer veriliyor.

Raporda ayrıca 1940’lı yıllarda Nazilerden alınan modelle “ırkı iyileştirme” adı altında Romanların sterilize edildiği, bunu kabul etmeyen ailelere ceza verildiği belirtiliyor.  Hans Caldaras adlı başka bir tanık ise, çocuk bakımevinde toplumun sağlığı adı altında kundaktaki yeni doğummuş bebekleri soğuk suyla yıkadıklarına tanık olduğunu anlatıyor.

Araştırmalar, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazilerin ölüm kamplarına çeşitli ülkelerden gönderilen Çingeneler arasında İsveç’ten gönderilen Çingenlerin de olduğunu ortaya çıkardı. Oysa İsveç, İkinci Dünya Savaşı’na dahil olmamasına karşın Nazilerle işbirliği yapmıştı.

Refah toplumu oluşturma adına, Romanların asimile edildikleri, kafatası ölçüleri alındığı, okul, iş hayatında ayrımcılığa uğradıkları ve fişlendikleri Beyaz Kitap’ta İsveç devleti adına ifşa edilmekte.
Günümüzde ise Romanlara karşı ayrımcılık tümüyle ortadan kalmış değil.

Geçtiğimiz Eylül ayında İsveç’in Skane bölgesi polisi, iki yaşı ve yukarı yaklaşık dört bin Romanı kanunsuz olarak fişlemişti. Olayın patlak vermesi ardından kamuoyu ve basından yoğun tepkiler yükselmiş Adalet Bakanı, Romanlardan özür dileyerek soruşturma başlatmıştı.

Söz konusu rapor kitabın, Skane’deki polis fişlemesinden sonra gündeme gelmesi bu açıdan dikkat çekici.  Romanların, Avrupa’da kimlik sorunları başta olmak üzere, sosyo ekonomik durumlarının iyileştirilmesine yönelik başlıklar AB bünyesinde ağırlığı olan konular arasında yer alıyor.

twitter@cetin_ceko