Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) Can Dündar ve Erdem Gül kararının gerekçesinde ‘iç hukuk yollarının tüketilmesi’ ve ‘esasa girme’ konularında atıf yaptığı Adalet Bakanlığı görüşü ortaya çıktı. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ adına Müsteşar Yardımcısı Hakim Selahaddin Menteş’in imzasını taşıyan yazıda, bireysel başvurunun ele alınması için ‘olağan hukuk yollarının tüketilmesi’ şartı ve ‘AYM’nin esasa girip girmeyeceği’ tartışmasıyla ilgili görüşlere yer verildi. 32, 33, 34, 35. maddelerde AİHM içtihatlarını örnek gösteren bakanlık, her iki konuda da takdirin AYM’ye ait olduğu görüşünü dile getirdi.
13 sayfa, 49 madde
Adalet Bakanlığı, MİT TIR’ları haberi nedeniyle tutuklanan Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül’ün AYM’ye yaptığı ‘hak ihlali’ başvurusu üzerine mahkemeye 13 Ocak 2016 tarihinde 13 sayfa, 49 maddeden oluşan görüş yazısı gönderdi. AYM’nin talebi ile hazırlanan yazıda, Gül ve Erdem’in “Anayasa’nın 19. maddesinde tanımlanan kişi özgürlüğü ve güvenliği hakkı ile 26 ve 28. maddelerinde tanımlanan ifade ve basın özgürlüğünün ihlali” başvurusunun hukuki değerlendirmesi yapıldı.
Kritik görüş
Bakanlık, görüş yazısının 8. ve 9. sayfalarında, AYM kararının ardından gündeme gelen “Can Dündar ve Erdem Gül davasında olağan hukuk yolları tüketilmedi. AYM karar alamaz” ve “Mahkeme esasa giremez” tartışmalarına ışık tutacak tespitler yaptı. Yazıda, “6216 sayılı kanunun 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca bireysel başvuru yoluyla AYM’ye başvurabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması gerekir” denildi. Bakanlık AYM’nin daha önceki kararlarını da şöyle örnek gösterdi:
İçtihatlara atıf
“Nitekim AYM ifade özgürlüğünün ihlali iddiasıyla yapılan bir başvuruda, bireysel başvuruda bulunmak için ihlale neden olduğu iddia edilen işlem veya eylem için idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının tüketilmiş olması gerektiğini belirterek başvruyu kabul edilemez bulmuştur.” Bakanlık AYM’nin bir davada 5 Kasım 2014 tarihinde verdiği kararı örnek gösterirken, söz konusu başvurucunun halen tutuklu olduğunu hatırlattı. Bakanlık, yazının devamında ise verdiği kararlar Türk hukuk sistemi için bağlayıcı olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin içtihatlarına göre ‘iç hukuk yollarının tüketilmiş olma şartı’nın uygulanamayacağını belirtti.
Nedim Şener kararı
Yazıda ilgili bölüm şöyle: “Bunula birlikte, AİHM’in, tutuklu başvuranlar hakkında ceza yargılamasının sürdüğü bazı durumlarda, hükümetin ileri sürdüğü iç hukuk yollarının tüketilmesine ilişkin itirazı reddederek esasla birleştirdiği kararlar da mevcuttur.” Yazıda konuyla ilgili AİHM’in Nedim Şener ve Ahmet Şık ile ilgili verdiği kararlar örnek gösterildi.
“Takdir AYM’nin”
Bakanlık, AYM’nin daha önceki kararlarını ve AİHM içtihatlarını sıraladıktan sonra hem ‘iç hukuk yollarının tüketilmesi’ şartı hem de ‘esasa girme’ tartışmalarıyla ilgili takdirin AYM’de olduğunu belirtti. Yazının 35. maddesinde şu görüş dile getirildi: “Bakanlığımız dolayasıyla, başvurucuların şikayetlerinin, 6216 sayılı kanunun 45. Maddesinin 2. Fıkrası uyarınca, olağan kanun yollarının tüketilip tüketilmediği hususunun değerlendirilmesi konusunda takdirin Anayasa Mahkemesi’ne ait olduğu belirtilmektedir.”
Twitter'dan cevap verdi
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, AYM’nin Dündar ve Gül hakkındaki kararın gerekçesinde yer alan Bakanlık görüşüyle ilgili açıklama yaptı: Anayasa Mahkemesi’nin son kararına destek için bazı gazete ve gazeteciler, Adalet Bakanlığı’nın görüşünü çarpıtıyor. Bakanlık görüşünde, bireysel başvurunun incelenmesi için olağan kanun yollarının tüketilmesi gerektiği açıkça ifade edilmiştir. Bakanlık görüşü, AYM’ye destek yarışına giren gazete ve gazetecileri tekzip etmektedir. AYM kararını doğru göstermek için Bakanlık görüşündeki bir cümleyi bağlamından koparıp kullanmak, yanlış kararı doğru yapmaz.
