MIT medya laboratuarındaki bilim insanları on yıldan fazla süre önce "elektronik gazete" fikriyle uğraşmaya başladıklarında heyecanlarının büyük bir kısmı yekpare bir programa: taşınabilir, kağıtsız bir gazeteye odaklanıyordu. E-gazeteler, ağaç kesme ve geleneksel gazeteleri okuyucuların kapılarına götürme gerekliliğini kaldırarak büyük bir çevresel kazanım olacaktı. Ancak diğer birçok teknoloji gibi, e-gazetenin kalkışa geçişi de yavaş oldu. Geçtiğimiz sene, Amazon, Kindle adlı elektronik okuyucusunu piyasaya sürdüğünden beri binlerce insan e-kitapların zevkini tattı, ancak birçok insan için, e-gazeteler hâlâ bir gerçeklik kazanmış değil.
Milyonlarcamız Web'de zaten kağıtsız gazeteler ve dergiler okuyor, ancak Kindle gibi bir cihazla okunabilecek e-gazeteler, hem okuyucu hem de yayıncı için farklı avantajlar sağlayabilir. PC ekranlarına bakarak zaten çok fazla saat harcayan tüketici için, e-gazeteler taşınabilirlik ve huzurlu bir şekilde ikide bir çalan e-mail alarmlarından ya da paragrafın ortasına fırlayan IM mesaj pencerelerinden arınmış, derli toplu bir okuma ortamı sunabilir. Yayıncılar arasında okuyucuların bu Türk avantajlar için abonelik ücreti ödeyebileceğine dair (ki bu çoğu Web okuyucusunun yapmadığı bir şey) ve reklamcıların e-okuyuculardaki reklamlar için Web'dekinden çok daha fazla ödemeye razı olacaklarına dair gerçekten bir ümit var. Eğer bu yeni nakit ırmakları gerçeklik kazanırsa, hem okuyucular hem de reklamlar yüksek-kar marjlı yayımları terk etmeye başladıkça gelirlerde sert düşüşler görmüş bir endüstriye yardımcı olabilir. E-gazeteler ayrıca matbaa ve teslimat ücretlerini de ortadan kaldırabilir ki bu masraflar genellikle gazetenin tüm masraflarının yarısına denk gelir.
E-gazetelerin nasıl çalışabileceğine dair ilkel de olsa bir ipucu edinebilmek için, Kindle'ı düşünün. Amazon şu anda bu cihazda kullanmak için 24 adet gazete sunuyor. Aboneler ayda 5.99 ila 14.99 dolar arası ödüyor ve her sayı güneş doğmadan önce wireless (kablosuz) bağlantıyla cihaza geliyor. E-kitap severler bile Kindle'da bir gazete okumayı hayal kırıklığı olarak nitelendirirken, iki gündür bu cihazda dört gazete okumuş olan ben de buna katılmak zorundayım. Sabah gazetelerimi almak için kapının önüne çıkmam gerekmemesini ve sonra onları geri dönüştürmek zorunda olmamayı çok sevdim. Ama bu rahatlığın bir bedeli de var. Kindle'ın siyah-beyaz ekranı fotoğrafları ve grafikleri çok iyi işleyemiyor ve e-gazeteleri hiç reklam içermiyor. Gazetedeki haberler arasında geçiş yapmak zahmetli. Ancak en büyük problem, e-kitapların "lineer okuma" da, yani bir kitapta olduğu gibi uzun sayfalardan oluşan bir metnin okunmasında işe yarıyor olması, ancak gazete okumayı dünyanın en büyük zevklerinden biri haline büfeden yemek seçer gibi bakınma davranışı söz konusu olunca çok işe yaramaması. Okuyucuları belki aslında okumadan geçecekleri bir haberi göz atmaya davet eden iyi tasarlanmış sayfalar sunmak yerine, günümüz e-kitapları sadece başlıkları ya da makalelerin üst kısımlarını listeliyor. Bu da neyin okunmaya değeceğine karar vermeyi güçleştiriyor. Sonuç olarak, bazı uzmanlar Amazon'un ürünün pazardaki ilk 13 ayında yarım milyon Kindle satılacağını öngörmesine rağmen, şu ana kadar satın alan kişilerinse yalnızca birkaç bin tanesinin cihazı şimdiye kadar gazete okumak için kullandığını tahmin ediyor. (Amazon bu konudaki figürleri paylaşmayı reddediyor.)
Bu cihazları mükemmelleştirmeye çalışan şirketlerde ise, bu durumun yakında değişeceğine dair biraz ümit var. "Gazeteler bir sonraki dalga olacak," diyor E Ink adlı şirketin üst yöneticisi Russel Wilcox. E Ink, MIT'ten çıkmış ve ürettiği teknoloji Kindle'ı, Sony'nin Reader ve başka rakip ürünleri çalıştıran bir şirket. "Önümüzdeki 12 il a 18 ay arasında yeni bir elektronik gazete cihazları dalgası göreceksiniz." Eski bir gazete yöneticisi şimdiyse University of Missouri'de e-gazeteler konusunda araştırma ve danışmanlık yapan Roger Fidler, e-gazetelerin tüketiciler arasında tutmasında üç gereklilik sayıyor: bu cihazların akranları daha geniş olmalı (haber, fotoğraf ve reklamların daha iyi görüntülenmesi için), renkli ekranları olmalı (reklamcılar için bir şart) ve daha düşük fiyatlar. (Kindle şu an $359'a satılıyor).
Renk işinin gerçekleşmesine daha birkaç yıl var, ancak birçok şirket yakında 8,5'a 11 inç büyüklüğünde bir kağıt boyutunda ekranlara sahip olan cihazlar piyasaya sürmeye hazırlanıyor ve bu aletler şu anda cam ekranı olan okuyucular yerine okuyan kişinin çatlatmak ya da kırmak endişesini taşımayacağı esnek, plastik ekranlara sahip olacaklar. Richard Archuleta, geçen hafta daha geniş, esnek ekranlı ve seneye satışa çıkması planlanan bir okuyucuyu tanıtmaya hazırlanan Plastic Logic'in CEO'su. Kendisi, yeni cihazın gazete okumak için Kindle'dan çok daha elverişli olduğunu söylüyor. "Haberler arasında gezinebilir ve bir gazeteyle olduğu gibi şans eseri bir şeyler keşfetme deneyimini yaşayabilirsiniz," diyor Archuleta.
Aynı zamanda, bu endüstrinin bu araçların yüksek fiyatlarına bir çözüm bulacağına dair de bir ümit var. Basılı gazete abonelikleri oldukça pahalı. Ben eve teslim The New York Times, The Wall Street Journal ve The Boston Globe aboneliklerim için yılda 1300 dolar ödüyorum. E-gazete okuyucuları daha düşün abonelik ücretleri ödeseler de, gazeteler gene de abonelere bu cihazları bedava sunabilecek kadar ücret alabilirler. Tıplı cep telefonu operatörlerinin iki yıllık anlaşma yapan abonelerine "bedava" cep telefonu vermesi gibi. E-gazete okumak hiç bir zaman basılmış bir gazeteyi okumak kadar zevkli olmayabilir, ama taraftarları insanların gene de bu servislere abone olacağını düşünüyor. "Gazete okuma deneyimi gerçeğine e-gazetenin sunduğu rahatlık, ekonomik ve çevresel faktörler düşünüldüğünde okuyucunun kesinlikle e-gazeteye geçmesini sağlayacak kadar yakın olacak," diyor E-Ink'in patronu Wilcox.
Şüpheci yaklaşmak için hala nedenler var. En büyük endişeyse, Web sitelerinde bedava gazete okumaya alışmış tüketicilerin ayda bir e-gazete aboneliğine ayda 10 dolar ya da daha fazla vermeye ikna edilip edilemeyecekleri. "Forrester Research'ten bir analist olan James McQuivery, "Tüketicilerin aklında bir kere yerleştirilmişse, bedava olan genelde kazanıyor," diyor. "Gazete konseptini kurtarmak uğruna kalplerini ve ruhlarını adamış insanlar olduğunu biliyorum, ama bana sorarsanız zaten hâlihazırda son nefesini veriyor." Bu teknoloji evildikçe, benim gibi gazete bağımlıları McQuivery'i haksız çıkarmaları için e-okuycu evanjelistlerinin sıkı destekçisi olacak. Daniel McGinn-Newsweek
