IŞİD lideri Bağdadi'nin video görüntüleri ve 'Türkiye Vilayeti' ifadesi ne anlama geliyor?

Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) lideri Ebu Bekir el-Bağdadi, Temmuz 2014'ten bu yana ilk videosunu yayımlayarak hayatta olduğu, örgütün küresel varlığını ve saldırılarını yoğunlaştırmak için uğraştığı mesajını verdi.

Son ses kaydı Ağustos 2018'de yayınlanan Bağdadi, yeni videosunda "halifeliğine" yeni katılanları kutluyor. Bunların arasında Mali, Burkina Faso ve Sri Lanka'daki bağlantılı örgütlerin adını sayıyor.

Video ayrıca IŞİD'in Türkiye'de ilk defa "resmi" bir varlık sağlamayı hedefleyebileceğine işaret ediyor. Bağdadi, elinde "Türkiye Vilayeti" yazan bir belgeyi incelerken görülüyor.

IŞİD liderinin kendini sağlıklı, güçlü ve göstererek, örgütün günümüzdeki ve önümüzdeki süreçte erişeceği gücüne inandığını söyleyerek IŞİD militanları ve destekçilerinin moralini artırmak istiyor.

Videonun yayımlanması, örgüt destekçilerinin internette IŞİD liderine bağlılıklarını yenileyen açıklamalar yaptığı bir kampanya başlatmalarını sağladı bile. Bazı sosyal medya kullanıcıları profil fotoğraflarını Bağdadi'nin fotoğrafı ile değiştirdi.

29 Nisan'da Telegram uygulaması üzerinden yayınlanan 18 dakikalık video, IŞİD'in merkezi medya yapılanması olan, örgüt liderlerinin mesajlarını duyuran ve nadiren yayınlanan yüksek profilli videoları hazırlayan El-Furkan tarafından dağıtıldı.

Zaman ve mekan

Videonun tarihi Şaban 1440 olarak gözüküyor. Hicri takvimde bu ay, 6 Nisan - 6 Mayıs 2019 arasına denk geliyor. Videonun yayımlanma tarihi olarak da, cihatçıların genellikle saldırı ve propagandalarını artırdıkları Ramazan ayının bir hafta öncesi seçilmiş.

Bağdadi videoda güncel olaylardan bahsediyor. Bu konular arasında yer alan İsrail'de Binyamin Netanyahu'nun dördüncü başbakanlık dönemi, Sudan ve Cezayir'de protestolar sonucu liderlerin istifa etmesi Nisan'da gerçekleşmişti.

Fakat 21 Nisan'daki Sri Lanka saldırılarına dair açıklamaları, videoya eklenmiş bir ses kaydı olarak gözüküyor. Bu da videonun 6-21 Nisan arası çekilmiş olabileceğini gösteriyor.

Videonun çekildiği yer bilinmese de çekimin yapıldığı setin düzeni dikkat çekiyor.

Bağdadi üst düzey IŞİD yöneticilerini divanında ağırlayıp onlarla "halifeliğin" işlerini tartışıyormuş gibi gözüküyor. Bağdadi ile yüzleri maskeli ve mozaiklenmiş olan üç adamın bulunduğu mekan bir çadır olabilir.

Videonun başlığı ise "Allah tarafından korunası Müminlerin Emiri İbrahim İbn Avvad el-Bedri el-Haşimi el Huseyni el Kureyşi el Bağdadi'nin huzurunda".

Sözde halife olarak Bağdadi tek başına saklanmış gözükmüyor. Bu sahne özellikle, Bağdadi'nin yalnızca hayatta olduğunu göstermek değil, aynı zamanda "halifeliğin" işleyişi ve geleceği konusunda aktif bir rol oynadığını da kanıtlamak için hazırlanmış gibi duruyor.

Bağdadi'nin giydiği yelek ve yanındaki silah ise kendisinin yalnızca bir lider değil aynı zamanda savaşçı bir lider olduğunu göstermeyi hedefliyor.

BBC Güvenlik Muhabiri Frand Gardner, Bağdadi'nin görünümü ve setin, eski El Kaide lideri Usame Bin Ladin'in videolarını andırdığına dikkat çekiyor.

Güvenlik araştırmacısı Cole Bunzel ise seti, IŞİD'in öncülü olan Irak El Kaidesi'nin 2006'daki lideri Ebu Mussab el Zerkavi'nin videolarına benzetiyor.

Bağdadi'nin önünde IŞİD'in çeşitli kollarından gelen "aylık raporlar" yer alıyor ve Bağdadi bunları göstermelik bir şekilde inceliyor. Bu pozla da grubun işleyişine hakim olduğunu göstermek istiyor.

Küresel varlık ve strateji

Video IŞİD'i toprak kaybına rağmen hayatta kalmayı başaran bir örgüt olarak göstermenin ötesinde kendine güvenen, dünya çapında yeni örgütleri kendine bağlamayı başaran ve daha da ölümcül saldırılar düzenleyen bir yapı olarak sunuyor.

Bağdadi bu vesileyle Mali ve Burkina Faso'da kendilerine katılan örgütleri tebrik ederken "Kardeşimiz Ebu Velid el Sahravi" dediği bir kişiye de teşekkür ediyor. Bu, Sahravi'nin bölgedeki IŞİD'e bağlı örgütlerin başına geçmiş olabileceği anlamına geliyor. Mart sonuna doğru bu bölgelerde IŞİD'e bağlılık ilan eden örgütler, IŞİD'in bölgede ilk defa varlık göstermesini sağlamıştı.

Sahra bölgesinde El Kaide ile ilişkili bir örgütün lideri olan Sahravi, ilk olaran 2015'te IŞİD'e bağlılık ilan etmiş, Ekim 2016'da da IŞİD böyle bir bağlılık ilanı aldıklarını açıklamıştı.

Bağdadi konuşmasında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde düzenlenen saldırıları üslenen "Orta Afrika Vilayeti'nden" bahsetmese de, incelediği raporlar arasında bu isimde bir vilayet de gözüküyor.

IŞİD lideri "Horasan Vilayeti'nde" yeni bağlılık yeminlerinden bahsetse de bunların kimler olduğu konusunda bir bilgi vermedi. Bu, o kişilerin diğer gruplardan ayrılan insanlar olabileceği izlenimini uyandırıyor.

IŞİD, Horasan terimini Afganistan ve Pakistan'dan bahsetmek için kullansa da Hindistan kontrolündeki Keşmir ve İran'daki saldırıları da Horasan kolunun yaptığını açıklamıştı. IŞİD ilk olarak Ocak 2015'te bir Horasan yapılanması kurduğunu duyurmuştu.

Bağdadi, Sri Lanka'daki örgüte katılan militanları da kutladı, saldırılarını övdü ve birlik olmalarını tavsiye etti.

'Türkiye Vilayeti'

İlginç bir şekilde, videonun son sahnesinde Bağdadi, aralarında "Türkiye Vilayeti'nin" de bulunduğu çeşitli IŞİD kollarının dosyalarını incelerken gözüküyor. IŞİD daha önce Türkiye'de "resmi" bir varlık ilan etmemişti. Örgütün destekçileri bu gelişmeden özellikle heyecan duyan paylaşımlarda bulundu.

Dosyalarda Tunus ise sonunda "Vilayeti" ifadesi olmadan yer alıyor. Yıllardır orada bir taban edinmekte zorlanan örgüt, Mart ayından beri Tunus'taki varlığını artırmaya çalışıyor.

Bağdadi yanındaki üç kişiyle konuşurken bir altyazı ile IŞİD liderinin "Çabaların iki katına çıkarılması, haçlıları, kafirleri ve onlara yardım edenlere yönelik saldırıların yoğunlaştırılması" emirlerini verdiğini anlatan bir altyazı gözüküyor.

IŞİD, Suriye'de kontrolünde bulunan son toprak olan Bağuz'u Mart ayında kaybetmişti. Örgüt o günden beri küresel etkisini artırmaya çalışıyor ve Mali, Burkina Faso, Demokratik Kongo ile Sri Lanka referansları buna yönelik bir adım olarak görülüyor.

Videonun yayınlandığı gün de örgüt Bangladeş'teki bir saldırının sorumluluğunu üstlendi. IŞİD 2016'dan beri Bangladeş'te herhangi bir saldırı düzenlemiyordu.

Bağdadi videoda stratejik olarak, IŞİD militanlarına "düşmanlarla" uzun bir savaşa hazırlanmaları, onların imkanlarını tüketecek bir yıpratma savaşını başlatmaları emrini verdi.

Mesajdan anlaşıldığı kadarıyla IŞİD eskisi gibi bir toprağı ele geçirip orada kontrolü sağlamaktansa küresel anlamda bir "terör dalgası" yaratmaya odaklanmış durumda.

Bağuz ve 'azim' mesajı

Bağdadi'nin mesajlarının çoğu Bağuz hakkındaydı. IŞİD lideri Suriye'de kontrolündeki son toprağı savunan militanlarının "azmini" kutladı ve bu azmin zafere eşit olduğunu, dünyanın başka bölgelerindeki militanların metanetini artırdığını söyledi.

IŞİD'in Suriye'deki son topraklarını kaybetmeye başladığı dönemden bu yana azim kavramı örgütün propagandalarında öne çıkıyor. Bağdadi ayrıca Bağuz ve sınırın Irak tarafındaki Hajin'de çatışmalara dahil olan üst düzey militanların da isimlerini söyleyerek onları andı. Ölmüş bile olsalar militanların isimlerini açıklamak, IŞİD için sıra dışı bir adım.

Bağdadi bu bölgelerin son yöneticilerinin sırasıyla şöyle değiştiğini söyledi: "Suudi Arabistanlı Abdül Rahman el Angari el Tamimi", adı Iraklı olduğunu çağrıştıran "Ebu Hajir Abdül Samet el Iraki el Tablibi", adı Mısır'ın Sina bölgesinden olduğunu çağrıştıran "Ebu el Valit el Snavi", "Abdül Hani el Iraki" ve son olarak "Suudi Arabistanlı Ebu Musab el Hicazi".

Çok sayıda yabancı savaşçıyı da isim vererek öven Bağdadi, IŞİD'in medya kollarındaki Avustralyalı ve Çeçen militanları ile lojistik alanındaki Belçikalı bir militanının da andı.

Arap protestoları

Bağdadi Nisan'da Cezayir ve Sudan'daki protestolar sonucu iktidardan düşen siyasetçilerden de bahsetti.

Bu protestolardan faydalanmak isteyen ve bu yüzden onları öven El Kaide'nin aksine IŞİD lideri protestoların bu rejimlerden kurtulmak için yetersiz olduğunu, bir tiranı götürüp yerine daha kötü bir tiran getirebileceğini söyledi ve ilerlemek için tek yolun cihat olduğunu vurguladı.

Bölünme ve birlik

Bağdadi'nin "birliğin önemini" de vurguladığı konuşması, IŞİD'in iç bölünmelerle geçen son bir yılının ardından geldi.

Bölünmeler öyle bir seviyeye gelmişti ki, Guardian gibi gazetelerde örgüt içindeki yabancıların IŞİD liderine karşı bir darbe girişimi yaptığı, Bağdadi'nin bu silahlı saldırıdan uzun çatışmalar sonucu kurtulduğuna dair haberler yer aldı.

IŞİD lideri, örgütün çeşitli ülkelerdeki kollarının tek bir bedenin parçası gibi hareket etmesi gerektiğini söyledi ve Sri Lanka ile Afrika'daki örgütlerin söz ve eylemlerinde birliği sağlaması gerektiğini ekledi.