İş Bankası: AKP, 'CHP hisselerinin' Hazine'ye devri konusunda nasıl bir yol izleyecek?

Ayşe Sayın
Ankara

AKP yönetimi, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Atatürk'ün vasiyeti doğrultusunda gelirleri Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'na aktarılmak üzere CHP tarafından temsil edilen İş Bankası'ndaki yüzde 28,09'luk hissenin, Hazine'ye devrini bir kez daha gündemine aldı.

Hafta başında Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında toplanan Merkez Karar Yönetim Kurulu (MKYK) toplantısında, İş Bankası'ndaki "CHP hisselerinin" Hazine'ye devri konusunda yasal düzenleme için çalışma yapmak üzere bir komisyon kurulması kararlaştırıldı. AKP'nin TBMM grubunda henüz bu konuda bir yasa teklifi hazırlığı bulunmuyor.

İş Bankası'nda Atatürk'ün vasiyeti doğrultusunda dört yönetim kurulu üyesi ile temsil edilen CHP, askeri darbe uygulamaları döneminde de CHP'nin temsil ettiği hisselere el konulduğunu anımsatarak, böyle bir düzenlemeye her platformda direneceklerini ve nihai olarak "Ben yaptım oldu" dense bile, bunun yargıdan, o da olmazsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden (AİHM) döneceği görüşünde.

İş Bankası hisseleri neden yeniden gündeme geldi?

İktidar partisi AKP'nin, İş Bankası'nda, Atatürk'ün vasiyeti doğrultusunda, CHP tarafından temsil edilen hisselerini tartışmaya açması yeni değil.

Kemal Kılıçdaroğlu yönetimi öncesinde de, başta Erdoğan olmak üzere AKP sözcüleri sık sık bir siyasi partinin bir bankada hisse sahibi olamayacağı tezini zaman zaman gündeme getirdi.

Erdoğan, Ekim 2018'de de "Gazi Mustafa Kemal'in İş Bankası'nı CHP'ye değil, Hazine'ye tahsisi vardır. Ve bu İş Bankası Hazine'nin malı olacaktır Allah'ın izniyle. Bu parlamento bu tarihi kararı da alacaktır ve milletin hazinesine İş Bankası, evet oradaki hissesiyle, yüzde 28, devredilecektir, ben buna inanıyorum" diyerek bu konuda yasal çalışma yapacaklarını ifade etmişti. Ancak şimdiye kadar bu yönde bir adım atılmadı.

Parti kaynakları, CHP hisselerinin yeniden gündeme gelmesi konusunda, zaten bu konunun uzun süredir gündemlerinde olduğunu, ancak başka öncelikler nedeniyle yeterince üzerine eğilinemediği açıklamasıyla yanıt veriyor.

AKP'nin yasal düzenleme konusunda yeniden çalışma yapılması kararı ise yaklaşık 2 ay önce yapılan Merkez Yürütme Kurulu (MYK) toplantısına dayanıyor. Söz konusu toplantıda Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli'nin bir çalışma yapması kararlaştırıldığı belirtiliyor.

Hafta başında yapılan AKP MKYK toplantısında da Canikli, yaptığı çalışmayla ilgili bir sunum yaptı. Toplantıda, Erdoğan'ın talimatıyla yapılacak yasal düzenleme üzerinde biraz daha çalışılması ve bu amaçla da bir komisyon kurulması kararlaştırıldı. Canikli'nin bir sonraki MYK'da, yapılacak yasal düzenlemeyle ilgili bilgi sunması bekleniyor.

AKP düzenlemeyi ne zaman Meclis'e getirebilir?

AKP kulislerinde, Atatürk'ün vasiyetini tartışma konusu yapmayacak bir çalışma yapılması üzerinde duruluyor ancak bunun nasıl olacağı konusunda somutlaşmış bir öneri bulunmuyor.

AKP kulislerinden yansıyan bilgiye göre partinin TBMM grubunca da henüz yasa teklifi konusunda bir çalışma başlatılmış değil. Canikli başkanlığındaki komisyonun çalışmalarında yapılacak düzenlemenin içeriğinin netlik kazanması halinde, ayrı bir teklif olarak mı yoksa bir torba yasanın içine mi konulacağı da henüz kesinleşmedi.

Yasal düzenlemenin içeriğinin somutlaşması halinde, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndan geçen ve önümüzdeki günlerde TBMM Genel Kurulu gündemine gelecek olan Bankacılık Yasası değişikliği içine de bir önerge ile konulması olasılık dahilinde bulunuyor.

Siyasi Partiler Yasası uyarınca siyasi partilerin "ticari faaliyette bulunamayacağı"na dikkat çeken AKP, CHP'nin hisseleri Atatürk'ün vasiyeti doğrultusunda kullanmadığı görüşünü savunuyor.

Bu kapsamda AKP'de, CHP'ye ait yüzde 28,09'luk hissenin Hazine'ye devredilmesi, dört CHP'li üyenin yerine de "bağımsız üyelerin" atanması ve "CHP hisselerinden" gelir payı alan Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu'yla ilgili bir düzenleme yapılması seçenekleri üzerinde duruluyor. AKP'nin Siyasi Partiler Yasası'nda "siyasi partilerin ticari faaliyette bulunamayacağı" hükmü anımsatılarak, söz konusu maddeye, "Siyasi partilerin sahip oldukları hisselerini Hazine'ye devredeceklerine" ilişkin hüküm konulabileceği dile getiriliyor.

CHP'ye göre hisselerin devri mümkün değil

AKP, İş Bankası hisseleriyle ilgili yasal düzenleme için çalışma başlatmasına karşın, CHP, partiye ait hisselerin Hazine'ye devredilmesinin "miras hukuku ve mülkiyet hakkı"na aykırı olduğu görüşünde.

CHP'nin hukukçu kökenli isimlerinden Aydın Milletvekili ve Parti Meclisi Üyesi Bülent Tezcan, AKP'nin yeniden konuyu gündeme taşımasının "gündem saptırma" amaçlı olduğunu belirtirken, böyle bir yasal düzenlemenin mutlaka yargıdan, o da olmazsa Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nden döneceğini söyledi.

BBC Türkçe'nin konuya ilişkin sorularını yanıtlayan Tezcan, İş Bankası'nda CHP tarafından temsil edilen hisselerin devrinin, 1950'lerde, daha sonra 12 Eylül askeri rejim döneminde elinden alındığını, ancak bunların yargıdan döndüğünü anımsattı.

Hisselerin bir "ticari faaliyet konusu değil, miras ve mülkiyet hakkı"yla ilgili olduğunu belirten Tezcan, şu görüşleri dile getirdi:

"Anayasa'da miras ve mülkiyet hakkı mutlak haklar içinde korunmuştur, herhangi bir şekilde kanunla da müdahale edemezsiniz. 'Ben kanun çıkardım, miras bırakılan bir şeyi de alıyorum' diyemezsiniz. Miraz ve mülkiyet hakkı temel haklardandır dokunulamaz devredilemez haklar arasındadır.

"İkincisi miras ve mülkiyet hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin, evrensel hukukun güvencesi altındadır, hiçbir şekilde müdahale edilemez. Onun için zaten darbe dönemlerinde hisseler alınsa bile, sonradan yargı kararıyla iade edilmiştir."

Böyle bir adımın "Atatürk'ün manevi hatırasına hakaret" anlamı taşıyacağını kaydeden Tezcan, "Ben yaptım oldu" mantığıyla hareket edilse bile CHP'nin her platformda direneceğini söyledi. AKP'nin böyle bir düzenleme yapmasına ihtimal vermediğini de ifade eden Tezcan, her şeye rağmen böyle bir düzenleme yapılması halinde yargıdan döneceğini, eğer yargıdan dönmese bile nihai olarak AİHM'den döneceğini belirtti.

'CHP emanetin bekçisi'

İktidar partisinin, CHP'nin temsil ettiği hisseler ile ilgili olarak "Ticaret yapıyor" algısı oluşturmaya çalışdığına işaret eden Tezcan, partisinin Atatürk'ün emanetine "bekçilik" yaptığı görüşünde:

"Burada Atatürk'ün bu mirasıyla ilgili algı operasyonu yürütülürken, yanlış aktarılıyor. İnsanlar sanıyor ki, CHP buradan ticaret yapan iş adamı gibi. CHP'nin pozisyonu burada herhangi bir kazanç elde eden, gelir elde eden bir temsilci değil, Atatürk'ün emanetini temsil ediyor ve oradan elde edilen gelirlerin Atatürk'ün iradesine uygun harcanmasına bekçilik yapıyor."

"Ötesinde CHP'nin kasasına giren bir kuruş yok. Vasiyetnamede de böyle bir hüküm yok. Çıkmış 'Siyasi partiler ticaret yapamaz' hükmüne dayanmaya çalışıyorlar. Bir kere bunlar ticaret hukukundan müstesna hükümler. Ticraret yapmıyor ki, vasiyetnameden kaynaklanan koruma ve gözetme görevini yerine getiriyor. Bunların hepsi toplumun dikkatlerini başka yöne çevirmeye, imkan bulurlarsa da intikam almaya yönelik adımlar.

"Atatürk'ün siyasi mirasıyla kavga edenler, şimdi de şahsi mirasıyla kavga etmek peşindeler. Ama biz her alanda ve platformda mücadele edeceğiz."