Burcu Karakaş
"Ders sırası bizim evdeydi. Polis evi bastı. Gözlerimi bağlayıp götürdüler. Sorguya aldıktan sonra şehir dışında bir yerde indirdiler. 'İşini burada bitiririz, kimse senden haber alamaz' dediler. O gün İran'ı terk etmeye karar verdim."
Ailesiyle sekiz senedir Türkiye'de yaşayan Leila Z.'nin ülkesini terk etmesiyle sonlanan süreç, İran'da şifacılık faaliyetleriyle bilinen ve rejim tarafından yasa dışı kabul edilen "Halka İrfanı" adlı ruhani gruba üye olmasıyla başlamış.
Leila Z. ve eşi aynı zamanda ateist. Ablası vasıtasıyla tanışıp gizlice katıldıkları cemaat, insan ilişkilerinin ve sevginin ön planda olması nedeniyle ilgilerini çekmiş.
Leila Z., "Kutsal kitaplara inancım yoktu. Ben insanların birbirine yardım etmesine ve birbirlerini sevmesine inanıyorum. Çocuklarımı da böyle yetiştirdim" diye anlatıyor.
Cemaat üyelerine kendi evinde verdiği ders sebebiyle gözaltına alındığında, hakaret ve tehditlere maruz kalmış. İşbirliği yapmasını istediklerini, "Okula giderken oğluna bir gün araba çarpabilir" diye tehdit edildiğini, bu tehdidin ardından önüne konulan kağıdı imzaladığını söylüyor:
"Sorguda, 'Amacınız sapkınlık' dediler. Oğlumla tehdit ettiklerinde çok korktum. Kendime uzun süre gelemedim. Bu olaydan sonra bir süre evimde kalamadım."
"İran'da din dersine nedeniyle başı derde giriyordu"
Uçakla Türkiye'ye gelen ailenin büyük oğlu daha önce İran'ı terk etmek zorunda kalmış. Leila Z., oğlunun da burada bulunması sebebiyle Türkiye'ye gelmeyi tercih ettiklerini anlatıyor:
"Büyük oğlum lisede okurken din dersinde bazı bilgilere karşı koyduğu için başı derde giriyordu. Bir gün okul müdürü beni çağırdı, 'Oğlunuzu içeri atacağız' diye tehdit etti. Öyle olunca onu Ankara'ya gönderdik. Sonra da biz geldik."
Türkiye'ye vardıklarında sığınma başvurusu yaptıkları Birleşmiş Milletler (BM) tarafından Denizli'ye yerleştirilmişler. Resim öğretmeni olan Leila tekstilde, TIR şoförlüğü yapan eşi oto yıkamada, küçük oğlu ise lokantada çalışmaya başlamış. Ancak çalışma izni alamadıkları için bir süre sonra işsiz kalmışlar. BM halen ailenin sığınma başvurularını inceliyor. İnceleme tamamlandıktan sonra İranlı Z. ailesi, üçüncü bir ülkeye gitmeyi planlıyor.
Göç İdaresi Başkanlığı verilerine göre, Türkiye'de Kasım 2022 itibariyle ikamet izni bulunan 95 bin 544 İran vatandaşı yaşıyor. Türkiye'de geçen sene uluslararası koruma başvurusunda bulunan İranlı sayısı ise 1032.
İnsan hakları aktivistleri, gazeteciler, din değiştirenler ya da rejimle sorun yaşayan kadın ve LGBTİ'ler, İran'ı terk etmek zorunda kalanların çoğunluğunu oluşturuyor.
"Türkiye'de de ateist olduğumu saklıyorum"
İran'da ateist olmanın cezası, idam. Leila Z., İran'da ateist olmanın hayatlarını nasıl etkilediği sorusuna, "Toplumda asla görüşlerimizi söylemezdik. Ailelerimiz de 'Yanlış yoldasınız' diye karşı çıkıyordu. Tabii çok zorlanıyorduk. Eşimin ailesi sürekli beni gözetliyordu. Onlarla ciddi sorunlar yaşıyordum" cevabını veriyor.
Sığındıkları Türkiye'de de inançları nedeniyle sorunlar yaşamışlar. Leila Z., eski iş yerinde dini inancı sorulduğunda ateist olduğunu saklamak zorunda hissetmiş.
"Denizli'de tekstil atölyesinde beraber çalıştığım İranlı arkadaşımla bana dinimiz soruldu. Arkadaşım Hristiyan olduğunu söylediğinde çalışanlardan biri hakaret etti. Hristiyanlara kötü davranıldığını gördüğüm için 'ben de Müslümanım' diyorum."
Zorunlu din dersi sorunu
Leila Z. Türkiye'de dini özgürlükler konusunda daimi bir baskı olduğu görüşünde. Böyle düşünmesinin nedenlerinden biri, zorunlu din dersi. Denizli'de okula başlayan küçük oğlu da büyük oğlunun İran'da yaşadıkları gibi inancı nedeniyle tehditlere maruz kalmış, hem akranlarıyla hem de okul yönetimiyle sorunlar yaşamış.
"Okul arkadaşları 'Şeytana tapıyorsun, seni bıçaklayacağız' gibi ifadeler kullandı. Hem okul müdürü hem de din öğretmeni 'En iyi din İslam'dır' diye baskı yapıyordu. Oğlum okulu bırakmayı düşündü. Bu nedenle din dersinden muaf tutulsun istedik."
"Oğlum Türkiye'de zorunlu din dersi nedeniyle tehdit edildi"
Ateizm Derneği aracılığıyla küçük oğlunun zorunlu din dersinden muaf tutulması için okul idaresine dilekçe vermişler ama bu talepleri kabul edilmemiş. Türkiye'de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına rağmen yalnızca Hristiyan ve Yahudi öğrenciler din dersinden muaf tutuluyor. Leila Z., okul müdürünün muafiyet dilekçesini gördüğünde, "Oğlunuzun başınızı derde sokmayın" dediğini anlatıyor.
İnancı nedeniyle sürgün hayatı yaşayan Leila Z.'nin tek isteği, düşünce ve inanç özgürlüğünün saygı gördüğü bir ülkede yaşamak. Bugüne kadar çocuklarına yaşatılanlar ve başlarının belaya girme ihtimali nedeniyle çok acı çektiğini söyleyen Leila Z. şöyle devam ediyor:
"İran'daki protesto haberlerini her gün takip ediyorum. Kadınlar hakları için savaştığı için çok mutluyum ama ölümlerden dolayı çok üzgünüm. Çocuklarım ruhsal işkence çekti. Artık düşüncenin özgür olduğu bir ülkede yaşamak istiyorum."
