İlker Başbuğ: IŞİ­D’­in Tür­ki­ye için­de­ki ama­cı PKK’­yı mo­bi­li­ze et­mek

Eski Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ, TSK'nın IŞİD ve PKK'ya yönelik hava operasyonlarına ilişkin olarak, "IŞİD teröründen en kârlı çıkanın Kürtler olduğunu" iddia etti. "Ku­zey Irak bağ­la­mın­da bak­tı­ğı­nız­da Kürt­ler ka­za­nı­yor" diyen Başbuğ, "Tab­lo bu. IŞİD bir ye­re sal­dı­rı­yor, IŞİD alı­yor, son­ra IŞİD ora­dan atı­lı­yor ve o böl­ge yi­ne Kürt­le­rin eli­ne ge­çi­yor" dedi. Başbuğ, "IŞİ­D’­in Tür­ki­ye için­de­ki ama­cı PKK’­yı mo­bi­li­ze et­mek, bu amaç­la­nı­yor. Bu oyu­na gel­me­mek la­zım" ifadelerini kullandı.

Sözcü gazetesinden Özlem Gürses'in sorularını yanıtlayan (27 Temmuz 2015) İlker Başbuğ'un açıklamaları özetle şöyle:

Türkiye, Su­ruç sal­dı­rı­sı­nı an­la­ma­ya ça­lı­şır­ken şim­di de IŞİD var­lı­ğı­na yö­ne­lik ope­ras­yo­nun bir par­ça­sı ol­du. Bu­nu na­sıl de­ğer­len­di­ri­yor­su­nuz?

İn­san­sız araç­lar için za­ten izin var. Da­ha ile­ri bir adım için ha­va gü­cü­nün kul­la­nı­mı­na izin ve­rile­bi­lir. Ama bu­nun ar­tı­sı­nı-ek­si­si­ni iyi dü­şün­mek ge­rek. Biz­de ma­ale­sef içi­miz­de de teh­dit var. İç bün­ye­miz­de teh­dit ol­ma­sa bel­ki da­ha ko­lay… Unu­tul­ma­sın ki, Su­ri­ye sı­nı­rı bo­yun­ca ve ül­ke, için­de cid­di bir IŞİD teh­di­di ile kar­şı karşıyayız. IŞİ­D’in bu ka­ra­ra ve uy­gu­la­ma­la­ra kar­şı na­sıl ha­re­ket ede­ce­ği­ni de ile­ri­de gö­re­ce­ğiz.

IŞİ­D’­i kim kur­du kim kul­la­nı­yor?

Ön­ce geç­mi­şe ba­ka­lım… Çün­kü ta­rih, ders çı­kar­ma­yan­lar için acı­ma­sız­dır. 16 Ocak 1923, Cum­hu­ri­ye­t’­ten ön­ce, Mu­sul ola­yı tar­tı­şı­lır­ken Mus­ta­fa Ke­ma­l’­in Mec­li­s’­te yap­tı­ğı ko­nuş­ma var: “İn­gi­liz­ler Mu­sul-Ker­kük böl­ge­sin­de bir Kürt hü­kü­me­ti teş­kil et­mek is­ti­yor­lar. Bu­nu yap­tık­la­rı tak­dir­de bu fi­kir bi­zim sı­nı­rı­mız da­hi­lin­de­ki Kürt­le­re de si­ra­yet ede­bi­lir.” Bu tes­pit bu­gün de ay­nen ge­çer­li. 2015’te ne­re­ye gel­dik? Bel­ki de ta­rih bo­yun­ca ba­ğım­sız bir Kürt dev­le­ti­ne da­ir ümit­le­rin en te­pe nok­ta­sı­na gel­di­ği an­da­yız. Ira­k’­ta si­ya­si ya­pı­nın de­ği­şi­mi bir de­fak­to du­rum ola­rak kar­şı­mız­da du­ru­yor. Bu­nu kim en­gel­le­ye­bi­lir?

 

'IŞİD'cileri ABD serbest bıraktı'

 

Bu en­gel­le­ne­bi­lir mi?

Çok zor­laş­tı ama bu­nu si­ya­si açı­dan en­gel­le­ye­bi­le­cek hâ­lâ iki ül­ke var, Tür­ki­ye ve İran. Pe­ki şim­di dü­şü­ne­lim, ba­ğım­sız bir Kürt dev­le­ti na­sıl ku­ru­la­bi­lir? Böy­le bak­tı­ğı­mız za­man önü­mü­ze ilk ola­rak IŞİD ola­yı çı­kı­yor. Ba­kın, IŞİ­D’­in li­de­ri şu an­da Bağ­da­di. Bu ki­şi 2004’te Fel­lu­ce­’de Ame­ri­ka­lı­lar ta­ra­fın­dan ya­ka­la­nı­yor, 2004’ün Ara­lık ayın­da ser­best bı­ra­kı­lı­yor. Ay­nı an­da ce­za­evin­de bu­lu­nan mi­li­tan­la­rın sa­yı­sı da 24 bin ci­va­rın­da.

Bun­la­rın hep­si IŞİD mi­li­ta­nı mı?

He­men he­men… Bu mi­li­tan­la­rın bir kıs­mı ser­best bı­ra­kı­lı­yor. Bir ba­kı­yor­su­nuz bun­lar Ba­as­’cılar­la bir­le­şi­yor.

 

'Musul Barzani'ye geçecek'

 

IŞİ­D’­i Ame­ri­ka­lı­lar kur­du o za­man… Ne amaç­la pe­ki?

Biz 2000’li yıl­la­rın ba­şın­da hep ne di­yor­duk? Ker­kük, Ker­kük, Ker­kük. Bu ara­da bir bak­tık Ker­kük Bar­za­ni­’nin kon­tro­lü­ne geç­ti. Çı­ka­cak­lar mı? Bi­le­mi­yo­rum. Ker­kük böl­ge­de en kri­tik nok­ta­lar­dan bi­riy­di. Şimdi Mu­sul var, Mu­sul IŞİ­D’­de evet, ora­ya bir ope­ras­yon dü­şü­nü­lü­yor, ama ya­pıl­mı­yor. Pe­ki ya­rın ya da ile­ri­ki sü­reç­te Ame­ri­ka Mu­su­l’­a bir ope­ras­yon ya­par­sa, Mu­su­l’­dan IŞİD çı­kar­ı­lır­sa ki­min kon­tro­lü­ne ge­çe­cek ora­sı? Yi­ne Bar­za­ni­’nin kon­tro­lü­ne ge­çe­cek. Ne olu­yor ya­ni? Bar­za­ni bu­nu söy­le­di; “Mu­su­l’­dan son­ra Ira­k’­ta­ki si­ya­si ya­pı bu şek­liy­le ka­la­maz, de­ği­şik­li­ğe uğ­ra­ya­cak.” Bun­la­rı gör­me­miz la­zım.

 

'Lozan'ı iyi okumak gerekiyor'

 

Peki bu IŞİD me­se­le­sin­den kim ka­zanç­lı çı­kı­yor?

Ku­zey Irak bağ­la­mın­da bak­tı­ğı­nız­da Kürt­ler ka­za­nı­yor. Tab­lo bu. IŞİD bir ye­re sal­dı­rı­yor, IŞİD alı­yor, son­ra IŞİD ora­dan atı­lı­yor ve o böl­ge yi­ne Kürt­le­rin eli­ne ge­çi­yor. Bu­nu iyi dü­şün­mek la­zım, “Ne olu­yor” di­ye? Yi­ne ta­ri­he ba­ka­lım, 6 Ocak 1923 yılında, Lo­zan Kon­fe­ran­sı, Azın­lık­lar Alt Ko­mis­yo­nu var, bu­ra­ya gün­dem­de ol­ma­yan bir tek­lif ge­ti­ri­li­yor; tek­li­fi ge­ti­ren kim? Ame­ri­ka. Tek­lif şu: “Er­me­ni­ler için ulu­sal yurt ola­rak bir top­rak par­ça­sı bu­la­lım, bu böl­ge­yi ta­nım­la­ya­lım ve bu böl­ge­ye sal­dı­rı ve sız­ma­la­ra kar­şı bir ko­ru­ma dü­ze­ne­ği ku­ra­lım.”

 

 

'PYD  o kadar güçlü değil ama…'

 

Ne­re­yi öne­ri­yor­lar bu­nun için?

Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi­ni. Ba­kın tek­lif şöy­le de­vam edi­yor : “Böy­le­ce Tür­ki­ye ve Su­ri­ye ara­sın­da ta­raf­sız bir böl­ge ku­rul­muş olur. Bu top­rak par­ça­sı­nın de­ni­ze ko­lay bir çı­kış yo­lu da var­dır.” Pe­ki, o hal­de, 6 Ocak 1923’te Er­me­ni­ler için dü­şü­nü­len şey, bu­gün baş­ka bi­ri­si için mi dü­şü­nü­lü­yor? Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi ilk de­fa gün­de­me gel­mi­yor ya­ni. Ira­k’­ın ku­ze­yin­den baş­ka, şim­di bir de Su­ri­ye­’nin ku­ze­yi so­ru­nu­muz var. Çok kri­tik bir du­rum.
Ha­ri­ta­ya bak­tı­ğı­nız­da bu­gün Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de IŞİ­D’­in kon­tro­lün­de olan hat, Ira­k’­ın ku­ze­yin­de Kürt­le­rin kon­tro­lün­de olan hat­la bir­le­şe­bi­lir. Ba­zı­lar di­yor ki, “PYD o ka­dar güç­lü de­ğil, or­du­su yok, si­la­hı yok.” Pe­ki bu böl­ge­le­ri za­ten biz­zat PYD mi ele ge­çir­di? Ha­yır, ön­ce IŞİD, son­ra koa­lis­yon güç­le­ri, on­lar çe­ki­ldikten sonra da Kürt­ler gi­ri­yor. Mo­del hep bu.

Han­gi­si da­ha teh­li­ke­li IŞİD mi PYD mi?

Mu­ka­ye­se et­me­mek la­zım. IŞİD kan­lı bir te­rör ör­gü­tü. PYD de te­rör ör­gü­tü. İki­si de risk de­ğil ar­tık, teh­dit. İki­siy­le de mü­ca­de­le ede­cek­si­niz.

 

'Ortak akılla hareket etmeliyiz'

 

Su­ru­ç’­ta­ki olay ne ya­rat­tı?

PKK’­yı gü­ven­lik güç­le­ri ile kar­şı kar­şı­ya ge­tir­di. Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti­’nin Kürt va­tan­daş­la­rı ile dev­le­ti kar­şı kar­şı­ya ge­tir­di. Za­ten bel­ki de is­te­ni­len bu. Ve eğer sağ­du­yu ile ha­re­ket edil­mez­se bir nok­ta­da IŞİ­D’­in is­te­di­ği şe­ye de hiz­met et­miş olur­su­nuz.

IŞİ­D’­in Tür­ki­ye için­de­ki ama­cı PKK’­yı mo­bi­li­ze et­mek, bu amaç­la­nı­yor. Bu oyu­na gel­me­mek la­zım. Bu­ra­da her­ke­se ama her­ke­se gö­rev dü­şü­yor. Ön­ce as­ker, son­ra iki po­lis. Son­ra Hü­da Pa­r’­dan bi­ri. Bu sıç­rat­ma­dır, yay­ma­dır. Or­tak akıl­la ha­re­ket şart bu­ra­da.

 

'Bizde bütünleşme sorunu var'

 

Ni­ye çö­zül­mü­yor bu me­se­le­ler?

Özel­lik­le Su­ruç ola­yın­dan son­ra da gör­dük, top­lum­da her ko­nu­da bir bö­lün­müş­lük var, bir tür­lü bü­tün­le­şe­mi­yo­ruz. Bu, Türkiye için çok kö­tü bir şey. Su­ru­ç’­ta, Cey­lan­pı­na­r’­da,
Adı­ya­ma­n’­da ya­şa­nan­la­rın hep­si kor­kunç olay­lar. Bu olay­la­ra kar­şı ay­nı nok­ta­da ol­ma­mız la­zım, ama bö­lün­müş­lük var. Bu ül­ke­nin cay­dı­rı­cı­lı­ğı­nı da ze­de­le­yen bir du­rum. Şim­di bü­tün­leş­me­ye ih­ti­ya­cı­mız var.

Kim sağ­la­ya­cak bü­tün­leş­me­yi?

Top­lum sağlayacak. Di­ğer­le­ri sağ­la­ya­mı­yor iş­te, top­lum sağ­la­ya­cak. Her ola­ya kar­şı eşit me­sa­fe­de du­ra­rak sağ­la­ya­cak. Te­rör olay­la­rı­nın hep­si­ne ay­nı me­sa­fe­de olup, ay­nı şid­det­le kar­şı koy­ma­nız la­zım. Bu bü­tün­lü­ğü sağ­la­ya­cak ikin­ci­ ad­res; TBMM’­dir. Ümit­siz­li­ğe ka­ram­sar­lı­ğa düş­me­ye­lim. Bu TBMM, Kur­tu­luş Sa­va­şı’­nı ya­pan Mec­lis, bu­nu da ba­şar­ma­lı­dır. Ye­ni ku­ru­la­cak hü­kü­met bu so­rum­lu­lu­ğu al­ma­lı.

 

'Te­rör örgütüyle mü­ca­de­le­yi kes­mek tehlikeli'

 

Tür­ki­ye na­sıl bir po­zis­yon al­ma­lı tüm bu ge­liş­me­le­re?

Her şey­den ön­ce Ira­k’­ın ku­ze­yin­de bir Kürt dev­le­ti ih­ti­ma­li­ni Tür­ki­ye hiç ak­lın­dan çı­kar­ma­ma­lı. Ve İra­n’­la bir­lik­te bu­na en­gel ol­mak için tüm si­ya­si gü­cü­nü or­ta­ya koy­ma­lı. Si­ya­si, eko­no­mik gü­cü­nü kul­lan­ma­lı. Di­ğer bir teh­dit de içer­de­ki PKK ko­nu­su, bu unu­tul­muş­tu. Ne di­ye baş­lan­mış­tı; “A­na­lar ağ­la­ma­sı­n”. Ama ba­zı si­ya­set­çi­ler di­yor ki “Ge­re­kir­se ölü­rüz.” Ba­kın ner­eden ne­re­ye ge­li­yo­ruz. Biz hep şu­nu söy­le­dik, “Te­rör­le mü­ca­de­le­yi ke­se­rek di­ğer alan­lar­da gö­rüş­me­ye gi­rer­se­niz bu teh­li­ke­li­dir.” Şim­di içeri­de bir PKK teh­di­di var. Ba­kın sal­dı­rı­lar baş­la­dı. Ner­eden alı­yor­lar ce­sa­re­ti? “Bu Su­ru­ç’­a mi­sil­le­me­di­r” di­yor­lar, bu kor­kunç bir şey, bu ka­bul edi­le­bi­le­cek bir şey de­ğil. İçer­ide bir de IŞİD teh­di­di var. 2000 mi­li­ta­nı ol­du­ğu söy­le­ni­yor. Mül­te­ci so­ru­nu var, 2.5 mil­yon… Ya­rın bu mül­te­ci­ler de bir gü­ven­lik so­ru­nu oluş­tu­ra­bi­lir.

 

'So­run­la­rı­mı­za da­ir ce­vap­lar Ata­tür­k’­te var'

 

Tür­ki­ye bu­gün gü­ven­li bir ül­ke mi? Her­kes “bom­ba her an her yer­de pat­la­ya­bi­li­r” en­di­şe­si için­de.

Gü­ven­li ta­bi­i, ter­si­ni söy­le­mek doğ­ru da de­ğil. Bom­ba Lon­dra­’da da pat­la­ya­bi­lir. Te­rör teh­di­di her yer­de var.

Ne yap­ma­lı?

Bu­gün­kü so­run­la­rı­mı­za da­ir tüm ce­vap­lar hep Mus­ta­fa Ke­mal Ata­tür­k’­te. Di­yor ki; “Or­ta­do­ğu­’da Arap­la­rın ken­di ara­la­rın­da­ki so­run­la­rına hiç mü­da­hil ol­ma­yın, uzak­ta ka­lı­n”. Tür­ki­ye cid­di so­run­lar­la kar­şı kar­şı­ya.. Keş­ke baş­lan­gıç­tan be­ri Tür­ki­ye Su­ri­ye­’de­ki ola­ya ta­raf­sız kal­say­dı. Keş­ke…

Bu sa­at­ten son­ra ne ya­pı­la­bi­lir?

En te­mel ama­cı­mız Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de­ki ko­ri­do­run Ku­zey Irak ta­ra­fıy­la bir­leş­me­si­ni ön­le­mek ol­ma­lı. Bu çok kri­tik bir ko­nu. Su­ri­ye Hü­kü­me­ti ile dip­lo­ma­tik iliş­ki­ye mut­la­ka ge­çil­me­li. Bu ol­ma­dan so­run­la­rı çö­ze­mez­si­niz. İn­gi­liz
Dı­şiş­le­ri Ba­ka­nı açık­la­ma yap­tı “İs­te­di­ği­miz Esa­d’­ı de­vir­mek de­ğil, bir si­ya­si ge­çi­ş” di­yor. Ira­k’­ta dev­le­ti çö­kert­ti­ler, ay­nı ha­ta­yı bu­ra­da yap­mak is­te­mi­yor­lar. Dev­le­tin ku­rum­la­rı sağ­lam dur­sun, ba­şın­da­ki adam de­ği­şe­bi­lir, o so­run de­ğil.

 

'Sı­nı­rı­mız­da­ki oyu­nu boz­mak zo­run­da­yız'

 

Di­ye­lim ki Su­ri­ye­’nin ku­ze­yin­de­ki bu ko­ri­dor Ira­k’­ın ku­ze­yi ile bir­leş­ti?

Ol­maz. Ol­ma­ma­lı. Bu oyu­nu boz­ma­lı Tür­ki­ye, boz­ma­lı.

TSK bu­nu an­lat­mı­yor mu­dur?

An­lat­maz olur mu, an­la­tı­yor­dur mut­la­ka. Ama et­raf­lı­ca dü­şün­mek la­zım. Si­ya­si, dip­lo­ma­tik, eko­no­mik güç­le­ri kul­la­narak, yi­ne de çö­züm bu­la­mı­yor­sa­nız Su­ri­ye top­rak­la­rın­da ha­va­dan kon­trol edi­len bir gü­ven­lik­li böl­ge ge­re­kir. Ken­di top­rak­la­rı­mız­da da IŞİ­D’­e kar­şı net po­zis­yon al­mak la­zım, net!

Sı­nı­rı­mız?

Bu sı­nır, kon­tro­lü zor bir sı­nır, par­ça­lan­mış. Ama yi­ne de bu­na kar­şı bir şey­ler ya­pı­la­bi­lir. Ki­lis böl­ge­sin­de­ki uy­gu­la­ma gi­bi… Gü­ven­lik­li böl­ge ilan edil­di bi­li­yor­su­nuz… Muh­te­me­len IŞİ­D’­e gi­den, ka­tı­lan in­san­la­rın bü­yük bir kıs­mı Tür­ki­ye­’den gi­di­yor, bu­nu müm­kün ol­du­ğun­ca en­gel­le­mek ge­re­kir. Bir IŞİ­D’­e gi­den­ler var, bir de PYD’­ye gi­den­ler var. Ona da en­gel ol­mak la­zım.