Hayatımıza kolaylıklar getirdi ama bilgisayar ve cep telefonu gibi iletişim teknolojileri, zarar vermek amacıyla da sık kullanılıyor. Bu duruma ‘siber zorbalık’ deniyor. Mağduriyetini dile getirenlerin sayısı gün geçtikçe artıyor, hatta intihar sebepleri arasında adı geçiyor, yani siber zorbalık almış başını gidiyor.
Bilgi ve iletişim teknolojileri özellikle de internet, bilgiye ulaşma, bilgiyi saklama ve paylaşma ihtiyacına cevap verme özelliği ile hayatımızın vazgeçilmezlerinden. Yararlarının yanı sıra teknolojinin kötü niyetle kullanımdan kaynaklanan sorunlar da var. Bunların başında siber zorbalık geliyor.
Tülay Karabağ'ın ntvmsnbc'de yer alan haberi şölyle: Siber zorbalık iletişim teknolojilerini kullanarak bir birey veya gruba, özel ya da tüzel bir kişiliğe karşı yapılan teknik veya ilişkisel tarzda zarar verme davranışlarının tümü olarak tanımlanıyor.
Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri bölümünden Dr. Hüseyin Serin de, özellikle genç ergenler üzerindeki etkisine dikkat çekmek için doktora tezini siber zorbalık üzerine yazdı. Bunun için İstanbul’daki ilköğretim okullarının 5, 6, 7 ve 8. sınıflarındaki 4291 öğrenci, 916 öğretmen ve 727 yöneticiyle anket çalışması yaptı, çarpıcı verilere ulaştı. Çalışmaya göre, öğrencilerin yüzde 26.52’si bir şekilde siber zorbalığa maruz kalıyor.
Siber zorbalığı; “Bilgisayar, cep telefonu, e-posta gibi araçlar vasıtasıyla bireylerin tehdit edilmesi, küçük düşürülmesi, cinsel objeler içeren resim ve mesajların gönderilmesi, yani ısrarlı ve tekrar edici bir şekilde başkalarına zarar vermek amacıyla kullanılması” olarak tanımlayan Dr. Hüseyin Serin, araştırmanın sonuçlarını şöyle değerlendirdi:
Hem siber zorba, hem siber mağdur
“Araştırma sonucunda öğrencilerin yüzde 26.52’sinin siber zorbalığa bir şekilde karıştığı görüldü. Öğrencilerin yüzde 9.42’sinin siber zorbalık yaptıkları, yüzde 11.79’unun siber mağdur oldukları ve yüzde 5.31’inin ise hem siber zorba hem de siber mağdur oldukları ortaya çıktı. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden hem daha az siber zorbalık davranışlarında bulundukları hem de daha az siber mağdur oldukları belirlendi.”
Siber zorbalığı okullarda ve gençler arasında yaygınlaşan ciddi bir tehlike olarak değerlendiren Dr. Serin’e göre, yakın gelecekte eğitim kurumları içinde siber zorbalık, geleneksel okul zorbalığından daha çok tartışılacak. Eğitim Yöneticisi Serin’in çalışmayla dikkat çektiği bir diğer nokta ise okul yöneticileri, öğretmenler, öğrenciler ve velilerin siber zorbalık davranışlarının üstesinden nasıl gelebilecekleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmamaları.
İntihar nedeni olabilir
Türkiye’de siber zorbalık davranışlarını önleme ve mağdur öğrencilere yaklaşımla ilgili bir programın bulunmadığını belirten Dr. Serin’e göre bu durumun sonuçları olumsuz, hatta yıkıcı olabilir: “Siber zorbalığa maruz kalan ergenler birçok yönden olumsuz etkilenebilmektedir. Sosyal ilişkide bozulma, okuldan kaçma, üzüntü, öfke, endişe, akademik başarısızlık, okul devamsızlığı, yalnızlık, depresyon ve intihar etme gibi ciddi sorunlar görülmektedir.”
Dr. Serin’in çalışmasına göre, düşük sosyo-ekonomik çevredeki okullarda okuyan öğrenciler, orta ve üst sosyo-ekonomik çevredeki okullardakilerden daha fazla siber mağduriyet yaşıyor.
Tehdit, taciz, izinsiz bilgi kullanma
Siber zorbalığın görülme biçimlerini; online kavga, zarar verme, iftira, başka kimliğe bürünme, başkasının bilgilerini internet ortamında izinsiz kullanma, dışlama, siber tehdit ve siber taciz olarak sıralayan Dr. Hüseyin Serin, en azından evdeki bilgisayarın kontrollü kullanılmasında ailelere de sorumluluk düştüğü görüşünde. O önerilerin bazıları şöyle:
• Bilgisayarı kontrolsüz biçimde çocuğa vermeyin.
• Önyargı ve endişelerinizle interneti yasaklamayın. İnternet ilişkileri ve sanal yaşamla ilgili bilgiler edinerek bu bilgilerinizi çocuğunuzla paylaşın.
• Bilgisayarı çocuğunuzun odasına değil, salona veya oturma odasına kurun.
• İnterneti sırayla kullanın. Böylece aynı bilgisayarı kullanarak hem çocuğunuzun aşırı kullanımını engellemiş hem de bilgisayarı denetimsiz bırakmamış olursunuz.
• Çocuğunuzla ilişkinize önem verin. İnternette herhangi bir sorunla karşılaştığında hiç çekinmeden size başvurabileceğini ifade edin.
• İnternet kullanımınızla ilgili çocuğunuza iyi bir model olun.
