İklim krizi: BBC, sera gazlarının İngiltere'ye kaçak sokulduğunu ve internette satıldığını ortaya çıkardı

BBC, atmosferi aşırı derecede kirleten sera gazlarının Doğu Avrupa'dan İngiltere'ye kaçak yollardan sokulup, satıldığını ortaya çıkardı.

Hidroflorokarbon (HFC) gazların reklamları ve satışı yasadışı bir şekilde sosyal medyada yapılıyor. BBC'nin bulduğu bir satıcı da bu gazların otobüslerle İnglitere'ye sokulduğunu aktardı.

HFC'ler sıklıkla buzdolapları, klimalar ve sprey kutularında kullanılıyor.

Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere bu gazların kullanımını kısıtlıyor, yerlerine daha temiz alternatiflerinin kullanılmasını teşvik ediyor.

Ancak hala HFC'lerle çalışan cihazlar nedeniyle milyonlarca sterlinlik bir yasa dışı pazar oluştu.

İngiliz yasalarına göre sadece kayıtlı şirketler HFC'leri ithal edebiliyor, satışını yapıp kullanabiliyor. Alıcıların da F gazı (Florlanmış gaz) sertifikasına sahip olmaları gerekiyor.

BBC'nin araştırması, Çin yapımı HFC'lerin araçların bagajlarında ya da kamyonlarla kaçırıldığı Romanya-Ukrayna sınırında başladı.

Yerel satıcıların gaz vadettiği onlarca internet reklamı gördük ve büyük miktarlarda HFC bulabileceğini söyleyen "George" adlı bir satıcıyla buluştuk.

George bizi sınır geçiş noktasının yakınlarındaki sessiz bir kırsal yola yönlendirdikten sonra, arabasının bagajını açtı ve bize HFC dolu iki tüp gösterdi.

Yaklaşık 100 sterline satabileceğini söyledi. İngiltere'deki yasa dışı pazarlarda aynı miktardaki gaz 240 sterline satılabiliyor.

George ayrıca tüpleri İngiltere'ye sokabilmek için bize yakındaki otobüs garajından kalkan yolcu otobüslerinin bagaj bölümlerini kullanmamızı önerdi.

Bu yöntemle daha önce Almanya'ya bir seferde 70-80 tüp gönderdiğini, önemli olanın doğru şöförü bulmak ve parasını vermek olduğunu belirtti.

HFC'ler nedir?

Hidroflorokarbonlar, 1987'de Montreal Protokolü ile yasaklanan, ozon tabakasını delen kimyasallara alternatif olarak üretildi.

Protokol Klorofolorokarbonların (CFC) kullanımını yasakladı ve daha sonra yavaş yavaş HFC'lerin kullanımına geçildi.

İnsan yapımı HFC'ler renksiz ve kokusuz.

Genelde klimalarda, sanayi tipi soğutucularda ve buzdolaplarında kullanılıyor ve bazı sprey tüplerinde ve yangından koruyucu sıvılarda bulunabiliyor.

Ancak HFC'ler güçlü seragazları ve bazı HFC karışımları karbondioksitten binlerce kat daha kirletici.

Bilim insanları HFC'lerin dünyadan yansıyan sıcaklığı soğurarak küresel ısınmaya olumsuz etkide bulunduğunu tespit etti.

İngiltere bu gazların kullanımını 2024 itibarıyla yüzde 69 oranında azaltmayı amaçlıyor.

Çevre suçlarını araştıran Çevre Soruşturma Ajansı (EIA) adlı kuruluştan Fin Walravens, yasa dışı HFC ticaretinin çoğu insanın bilmediği bir suç olduğunu ancak "dev kâr oranlarının" bunu suçlular için "çok cazip bir hale getirdiğini" söylüyor.

Çin'de 30 sterline satılan gaz tüpleri, İngiltere'de 200 sterlinin üzerinde fiyatlara satılabiliyor.

Walravens, HFC'lerin görünmez gazlar olmasına karşın, "küresel ısınmaya büyük etkilerinin olduğunu" söyledi ve gümrük yetkililerini bu konu dikkatli olmaya çağırdı.

Romen çevre kuruluşu 2Celcius'tan Mihai Stoica da yetkililere bu ticaretin durdurulması için acilen işbirliği yapma çağrısında bulundu.

Stoica, "Bunu daha önce yapmalıydık. Mümkün olduğunca çabuk harekete geçmeliyiz" dedi.

Yetkili makamların çabalarına karşın, yasadışı HFC tüpleri AB genelinde ve İngiltere'de dağıtılıyor.

BBC'nin araştırması, bu gazların reklamının ülke geneline Facebook üzerinden yapıldığını ortaya çıkarttı.

Kuzey Londra'daki bir satıcıyla temasa geçtik. Bu gazları satma lisansı yoktu ve gazları 2006'da yasaklanan tek kullanımlık tüplerin içinde satmayı teklif etti.

EIA'nın Temmuz ayında yayımladığı rapora göre yasadışı HFC ticareti, Avrupa pazarındaki tüm ticaretin yüzde 20 ila 30'unu oluşturuyor.

Başlıca lisanslı HFC tedarikçilerinden A-Gas'ın Avrupa Faaliyetleri Direktörü Rob Parker yasadışı HFC ticaretinin "hiç kimse zarar görmüyor gibi göründüğünden kurbanı olmayan bir suç olarak algılandığını" söyledi:

"Ancak burada elde edilen kâr, çok daha karanlık suç faaliyetleri için kullanılacak organize suç örgütlerine gidecek. En nihayetinde de kurallara uyulmadığı için küresel ısınma daha da kötüleşecek"

İngiltere Çevre Kurumu'ndan bir sözcü ise "İşletmelerin HFC'lerden kaynaklanan emisyonları azaltmak için konulan kurallara uymasını sağlamakta kararlıyız. Gereken durumlarda sıkı bir şekilde takipçisi olacağız" dedi.

İngiltere Çevre Kurumu, geçen Eylül ayında piyasaya verilen kotadan daha fazla HFC gazları sürdüğü için bir şirkete 1 milyon sterlinden fazla para cezası vermişti.

Bu, bir İngiliz şirketine HFC kurallarını ihlal ettiği için verilen ikinci ceza olmuştu.