İETT'nin Adalar'a minibüs kararı, Adalıları ayaklandırdı: İBB ne diyor, halk ne istiyor?

Faytonların 2020 yılında kaldırılmasının ardından ulaşım konusunun sıklıkla gündeme geldiği Adalar'da yeni minibüslerin hizmete alınacak olması, Adalıları harekete geçirdi. Adalar'da yaşayanlar ve sivil toplum kuruluşları "azman minibüs" olarak adlandırdığı minibüslere kesinlikle karşı çıkarken, İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) bayramın ilk günü olan 15 Haziran'da, bu araçları kullanıma sokacak. İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin basın biriminden yapılan açıklamada bunun bir "hizmet ve ihtiyaç" olduğunu belirtilirken, Adalılar ise "Biz bunu hizmet olarak görmüyoruz, ihanet olarak görüyoruz" diyor. 

2020 yılında özellikle hayvan aktivistlerinin karşı çıktığı ve "atlara eziyet edildiği" iddiaları üzerine Adalar'da faytonlar kaldırıldı. Bunun ardından herhangi bir ulaşım aracının olmadığı ilçede golf aracı tipindeki 13 kişilik elektrikli "adabüsler" ile ulaşım sağlanmaya başlandı. Ancak bu araçların tescilli olmaması ve yetersiz olduğu tartışmaları, yeni bir ulaşım alternatifi konusunu gündeme getirdi. 

İETT Başkanı İrfan Demet'in 9 Kasım 2023'te elektrikli minibüslerin hizmete sokulacağını duyurması, Ada halkının tepkisini toplamaya başladı. İlçede yaşayanlar ve sivil toplum kuruluşları, elektrikli olan ve mevcuttaki araçlardan daha büyük olan "azman minibüslerin" Adalar'ın tarihi, doğal ve kültürel yapısını tahrip edeceğini, yaya ve bisikletlileri tehlikeye atacağını savunarak karara karşı çıktı. 23 Mayıs 2024'te minibüslerin Adalar'a getirilmesi, çeşitli protestolara sebep oldu. Ada halkının araçların kullanımına karşı nöbet tutmaya başlaması üzerine minibüsler garajlara geri gönderildi. Ancak yapılan değerlendirmeler sonucu bu elektrikli minibüslerin 15 Haziran'da hizmete alınmasına karar verildi. 

Konuyla ilgili süreci T24'e anlatan Adalar Sivil İnisiyatifi’nden Kamer Alyanakyan, Adalar'da yaşayanların bu minibüslere tamamen karşı olduklarını ve bunun Adalar'ın sonunu getireceğini savundu. 

20-21-22 Mayıs tarihlerinde sırasıyla, Adalar Belediyesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve İETT'ye 1386 itiraz dilekçesi teslim ettiklerini dile getiren Alyanakyan, süreci şöyle anlattı:

"23 Mayıs sabahı, Adalara'a getirilen azman minibüsler öğle vakti test sürüşlerine çıktı. Biz alarma geçtik ve Adalılar olarak bir toplantı yaptık, araçların çalıştırılmaması, ada yollarına sokulmaması konusunda hemfikir olduk. 23 Mayıs öğle saatlerinde bir basın duyurusunda bulunduk.

23 Mayıs akşam saatlerinde ise ilk yolcularını taşıyan minibüslerle burun buruna geldik, minibüsleri durdurduk. O minibüsün tekrar hareket etmesine isin vermedik.

Bir saatlik müzakereler sonucu, getirilen minibüsler İETT yetkilileri tarafından garajlara gönderildi, sonrasında ise bizim nöbetlerimiz başladı.

Adalar Belediye Başkanı, 24 Mayıs’ta bizi, İETT Genel Müdürü’nü ve bazı yetkilileri halk toplantısı için davet etti.

27 Mayıs’ta yapılan halk toplantısında onlar bizi ikna etmeye gelmişti ama öyle bir direnç gördüler ki biz onları ikna ettik. Konunun rafa kalkacağı ifade edildi ve toplantı bu şekilde sonlandı."

Toplantıda söz verilenin aksine şeffaf bildilendirilmediklerini söyleyen Alyanakyan, "Adalar Belediyesi, bu konuda kamuoyu bilgilendirme hattı açtı ve seçimle gelen yöneticiler, halkın karşı olduğu bir konuda, sorularımıza cevap vermiyorlar.Verilen sözlere rağmen bu minibüslerin bayram bahanesiyle 15 Haziran'da kullanıma sokulacağını duyduk. Bu konuyla ilgili sorularımıza geri dönüşler alamadık. Biz verilen sözler gereği İETT’den herhangi bir minibüs dayatması beklemiyorduk. Son günlerde aldığımız duyumlardan sonra ise harekete geçtik ve eylemlere tekrar başlayacağız. Halk toplantısında minibüsler konusunda tek bir çatlak ses bile yoktu, bütün Ada halkı, tahribat yaratacak olan bu minibüslere kesinlikle karşı" dedi. 

"Bu minibüsler, Adalar'ı tamamen bitirir" 

Alyanakyan, minibüslere neden karşı olduklarını ise şu sözlerle anlattı:

"Azman minibüslerin kapladıkları hacim, Adabüslerin kapladıkları hacimin 3 katıdır. Hem genişlikleri hem de yüksekliklikleri Ada yolları için çok büyük.

Adalarımız bütünüyle doğal sit alanıdır ve Ada yolları, yaya yolu olarak tanımlanmıştır. 2020 yılında kadar toplu ulaşım zaten yoktu, faytonlu ulaşım vardı, o da talebe bağlıydı. Adalar zaten kontrolsüz ve sınırsız sayıda sayısız insanın günübirlik ziyaret ettiği bir yer.

Bu minibüslerle birlikte tamamen her türlü kirliliği Adalara bırakıp geri dönecekleri bir yer haline gelecek. Bu şekilde Adalar’a olan arzı artırmak, yolları genişleterek, yol kenarındaki ağaçları keserek bu tip faaliyetlerle İstanbul’dan Adalar’a gelişleri artırmak Adalar’ı tamamen bitirir." 

"Dayatmaya karşı olduğumuz için oy verdik" 

Adalar Vakfı Başkanı Ali Erkurt da “Yarın bu minibüsleri kullanıma başlatarak bir dayatma yapacaklar ve biz buna karşıyız. Dayatmalara karşı olduğumuz için oy verdik. Dayatmaların, oy verdiklerimiz tarafından gelmesini kabul etmiyoruz” diye konuştu. 

"Adalıların daha önce bu kadar birleştiği bir konu olmamıştı" 

Erkurt, bu minibüslerin adayı sıradanlaştıracağını ve genel görüntüye zarar vereceğini savundu. Erkurt, Adalar Belediyesi'nin de bu karara karşı olduğunu iddia etti:

“Adalar’ın yol genişlikleri 7 metreden fazla değil. Burada çalışacak araçların büyük araçlar olması, bireysel akülü araçların çoğalmasıyla felaket haline gelir ve Adalar’ın genel görselinde öyle bir aracın olması sorun yaratır.

Öyle bir noktaya gelindi ki, biz olmayacağını düşünürken olacağı anlaşıldı ve bir süre önce 10-12 aracı Büyükada’ya getirdiler, hemen servise sokmaya kalktılar. Adalılar servise çıkmasını engellemek için araçların önüne yattılar ve ciddi protestolar oldu.

Adalar Belediyesi de buna karşı, defalarca uyarmalarına rağmen inatla getirdiler, böyle bir ihale yapılmış ve bitirilmiş. ‘Size hizmet için getiriyoruz’ diyen bir İETT Müdürü var. Belediye Başkanı Ali Ercan Akpolat, büyük bir toplantı düzenledi ve İBB ulaşım yetkilileri, İETT yetkilileri de katıldı. Orada Adalılar büyük bir tepki gösterdi, daha önce Adalıların bu kadar birleştiği başka bir konu olmamıştı. Kime sorarsanız sorun, bu konuda tam bir ittifak halindeler. Bu araçları Adalar’a getirmek, burayı sıradanlaştırmak, basitleştirmek demektir. İstanbul’da istenmeyen görüntüleri buraya taşımamalılar. Kentsel sit, doğal sit, arkeolojik sit, hem de orman burası… İstanbul'u tanıtabilecek nitelikte bir yer burası. 16 bin nüfusu var ve bu hamleye karşı 4 bin 500 ıslak imza toplandı. Günlerdir Ekrem İmamoğlu dahil bütün yetkilere sesleniyoruz ama ses yok." 

"Golf araçlarının sürelerinin uzatılmaması bahane edildi" 

Golf tipi araçlara "razı olduklarını" söyleyen Erkurt, bunların sessiz, küçük ve yeterli olduğunu belirterek şunları söyledi:

"Bu golf tipi araçlarla trafik tescili alamamaları gerekçesiyle bu azman minibüsleri getirmek istediler. Araçları çalıştırmama yoluna bile gittiler. Bu tescilsiz olan golf arabalarının süreleri uzatıldı. Bu araçları bize veren şirket, 'biz bu araçları tescilli hale getirebiliriz' diyorlar. Ancak buna rağmen bir ihale yapıldı ve minibüsler devreye sokulmak isteniyor.

Halk toplantısında bizi dinlediler ve 'Bu işi konuşacağız, düşüneceğiz, golf araçlarının süresini uzatmaya çalışacağız' dediler.

Biz konunun düşünülmekte ve çalışılmakta olduğunu sanırken, bayramın ilk günü, minibüslerin bayram bahanesiyle servise çıkacağını duyduk."

Adalar'da kullanılan golf arabası tipli elektrikli araçlar  

İBB Basın: Adalılar için hizmet veriyoruz; bu, bir ihtiyaç

T24’e konuyla ilgili açıklama yapan İBB Basın Danışmanlığı ise 15 Haziran’da minibüslerin Adalar’da servise başlayacağını doğrularken, “Bayram sürecinde çok yoğunluk olacağı için büyük bir ihtiyaç” açıklamasını yaptı. 

İBB Basın’dan minibüslerin kalıcı olup olmayacağı konusunda bir yorum yapılmazken, Adalıların tepkisi için ise “Bu minibüslere oranın ihtiyacı olduğunu, hem sakinlerin hem de oraya gelenlerin büyük bir ihtiyacı olduğunu düşünüyoruz. Adalar’da toplu taşıma yok ve özellikle Büyükada çok büyük bir ada. Her yerini yürüyerek dolaşmak müsait olmayabiliyor. Biz İETT olarak toplu taşıma hizmeti vermek istiyoruz” denildi.  

Golf tipi araçların neden kullanılmadığına ilişkin soruya ise “O araçların hizmete başladığında belli bir hizmet süresi vardı. O nedenle o araçlarla devam edilmedi. Toplu taşımaya çok da uygun değildi, ihtiyacı tam karşılamıyordu ama asıl sebebi süresinden dolayı. Onun yerine toplu taşıma için değerlendirme yapılıp böyle bir araç tipi seçildi” denildi.

Bu minibüslerin Adalar’ın yol düzenine uygun olmadığı tepkileri için de “Adalar, trafiksiz bir yer, normal bir dolmuş hareketi gibi sık sık bir sefer olmayacak. İnsan yoğunluğunun dikkate alındığı seferler gerçekleştirilecek. Elektrikli motor, bisiklet zaten var, bizim araçlarımız güvenli bir şekilde insanları taşıyacaktır. Egzoz dumanı da olmayacak, güvenlik donanımları yüksek, elektrikli araçlar bunlar. Sık sık sefer olmayacağı için de bir trafik kirliliği yaratmayacaktır” açıklaması yapıldı.

İBB Basın’dan yapılan açıklamada, Adalılar’ın olası tepkileri için ise “Adalılar için hizmet veriyoruz böyle bir sonuç olmamasını umut ediyoruz” denildi.

Adalar Belediyesi yetkilileri ise T24'ün aramalarına ve mesajlarına yanıt vermedi.