Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, Meclis’in “asli kurucu” değil, “temsili kurucu” sıfatıyla anayasa yapabileceğini savundu. Uçum'un ifadelerine hukukçulardan tepki geldi. Uçum’un yorumunu “kurucu Meclis şartını aşabilmek için manevra” olarak değerlendiren Anayasa hukukçusu Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz, “Demokratik anayasalar böyle yapılmaz” dedi. eski Devlet Bakanı Ufuk Söylemez de “Siyasi iktidar, mevcut anayasaya göre yemin etti. Sıfırdan yapma hakkını kim verdi?” tepkisini gösterdi; "Soyadı gibi bu konuda yüksekten uçmuş gibi gözüküyor. Anayasayı, evrensel hukuk kurallarını, toplumsal sözleşmenin şartlarını bir anlamda göz ardı ederek, kendine göre niyetini hayata geçirecek adımlarla hukuku eğip bükmeye çalışıyor” dedi.
Seçimin hemen ardından yeni anayasayı gündeme alan iktidar, bu kapsamda çalıştaylar düzenlemeye başladı. Hukukçuların, mevcut Meclis’in “kurucu Meclis” olmadığı gerekçesiyle yeni anayasaya yapamayacağı eleştirileri sürerken iktidardan yeni “formül” geldi.
Mehmet Uçum ne demişti?
Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, 25 Ocak’ta Saray’da gerçekleştirilen “Yeni Anayasa Genel Değerlendirme Çalıştayı”nda konuştu. Kurucu olmayan Meclis’in anayasa yapamayacağı konusuna değinen Uçum, “Bunlara göre yeni anayasa yapma yetkisi sadece savaşlar, darbeler, ülkelerin zorla parçalanması sonucu ortaya çıkan egemendedir. Bu yaklaşım demokrasi ve halk karşıtı bir konuma sürüklenmek demektir” iddiasında bulundu. Uçum, “TBMM, bu özelliğiyle yeni anayasa yapma iradesini ortaya koyduğu anda, yeni anayasa yapmak bakımından cari anayasal düzen normlarıyla bağlı değildir. Çünkü bu karardan sonra yeni anayasa yapımı bakımından artık eski anayasal düzene göre kurulu bir organ değil, toplumsal ve siyasi meşruiyet fonksiyonunu kullanan temsili kurucu iradedir. Milletin doğrudan egemenlik kullanması ve seçilmiş temsilcilere anayasanın üstünde temsili kurucu irade görevi vermesi hiçbir şekilde yasaklanamaz” diye konuştu. Uçum, TBMM’nin temsili kurucu irade olarak yeni anayasa yapım sürecini yürütürken Anayasa Mahkemesi (AYM) denetimine de bağlı olmayacağını savundu.
“Eleştirileri aşabilmek için bir manevra!”
Cumhuriyet’ten Sefa Uyar’a konuşan Prof. Dr. Şule Özsoy Boyunsuz, Uçum’un açıklamalarının “yeni anayasa için kurucu Meclis olması gerektiği yönündeki eleştirileri aşabilmek için manevra” olarak gördüğünü söyledi. Anayasa hukuku teorisinde demokratik katılım, ifade özgürlüğü gibi birtakım temel önkoşulların olduğuna işaret eden Boyunsuz, “Bu açılardan baktığımızda bu temel önkoşulların mevcut olmadığını görüyoruz. Biraz şuna benziyor: ‘Biz anayasa değişikliği yapacak çoğunluğu Meclis’te çıkaramayız, basit çoğunlukla kanun yapar gibi anayasa yapalım.’ Öyle bir şey yok. Onun demokratik meşruluğu olmaz. Zaten Türkiye’de demokrasinin önkoşulları da yok. Her türlü özgürlük baskı altında” dedi.
“Soyadı gibi bu konuda yüksekten uçmuş!”
Başkanlığını eski TBMM Başkanı Hüsamettin Cindoruk’un yaptığı Milli Merkez Hareketi’nin Ankara Temsilcisi ve Sözcüsü, eski Devlet Bakanı Ufuk Söylemez, Uçum’a, “Soyadı gibi bu konuda yüksekten uçmuş gibi gözüküyor. Anayasayı, evrensel hukuk kurallarını, toplumsal sözleşmenin şartlarını bir anlamda göz ardı ederek, kendine göre niyetini hayata geçirecek adımlarla hukuku eğip bükmeye çalışıyor” dedi. Uçum’un bu konuda otorite sayılmadığını söyleyen Söylemez, “Kendilerine göre kesip biçip, anayasa yapmak istiyorlar. Meclis’i biz, sıfırdan anayasa yapsınlar diye seçmedik. İktidar, mevcut anayasaya göre yemin etti. Sıfırdan yapma hakkını kim verdi?” ifadelerini kullandı.
