Jahd Khalil, Sparknews
Waleed Shawky, 2010 yılında Kahire’deki bir camide geniş bir depo dolusu bağışlanmış ilaç bulduğunda çok şaşırdı.
Düşük gelirli müşterilerinin ihtiyaçları olan ilaçların parasını ödemek için nasıl zorlandığını bilen eczacı, kullanılmayan ilaçların akıbetinin ne olduğunu uzun süredir düşünüyordu. Söylediğine göre, Mısır’da toplam ilaç atığı yıllık yaklaşık 1 milyar £ (112 milyon ABD$) değerinde.
Shawky, ihtiyaç fazlası ilaçları toplayan ve bunları ihtiyaç sahibi hastalarla buluşturan bir sivil toplum kuruluşu olan Medicine For All – Herkes İçin İlaç - girişimini başlattı. İlk olarak, üniversite personeli için hayırsever eczaneler açmak üzere eczacılık öğrencileri ile birlikte çalıştı. Sonrasında, program büyüterek geçen yıl 60,000 Mısırlıya ulaştı.
İlaç Mısır sağlık sistemindeki en büyük harcama kalemini teşkil ediyor ve Mısır’ın yaklaşık 90 milyonluk nüfusunun önemli bir kısmına henüz ulaşılamadı. Dünya Bankası’na göre, Mısırlıların yarısından fazlasının şöyle veya böyle bir sağlık sigortası varken, sağlık giderlerinin yüzde 72’si halen cepten karşılanıyor. Nüfusun dörtte birinin açlık sınırının altında olduğu ve yüzde 17’sinin yiyecek almakta bile zorlandığı Mısır’da birçok kişinin ilaca erişimi yok.
Medicine For All, arz fazlasını – yani kullanılmamış veya bir kısmı kullanılmış ilaçları – talep ile buluşturarak yeniden dağıtma yoluyla işliyor. Bağışların büyük çoğunluğu eczacılardan ve ilaç şirketlerinden geliyor çünkü kullanılabilir durumda bile olsa, son kullanma tarihine üç ile altı ay kalmış ilaçları satmalarına izin verilmiyor.
Yasa gereği, daha az miktarı yeterli olsa da olmasa da tam paket ilaç satın almak zorunda olan kişilerden de bağışlar geliyor. Bazı durumlarda, insanlar kendilerine yazılan ilaçlar bitmeden ilaç değişikliği yapmak zorunda kalıyor. Maddi durumu iyi olanlar, kullanılmamış ilaçları yardımseverliklerinden ötürü veya bağışlar vergiden düşülebildiği ve bağlı olduğu kiliseye veya camiye vermeleri gereken verginin yerine sayılabileceği için bağışlıyor olabilir.
Shawky’nin fikri ona tanınırlık kazandırdı, 2013’te, MIT Arap Forumu’nda finale kaldı ve Ashoka Bursu’na layık görüldü.
Kahire’nin doğusundaki Nasr City semtinde bulunan Medicine For All genel merkezinde, bir ilaç şirketinin yaptığı büyük bir bağış, bir düzine plastik çuval içinde ayrılmayı bekliyor. Shawky gönüllü eczacılık öğrencilerine bağışlanan ilaçları eleme ve ayırma eğitimi vererek onlara gerçek ilaçlarla çalışmanın paha biçilmez pratik deneyimini kazandırıyor.
Ekibi, son kullanma tarihi geçmiş veya tehlike teşkil eden ilaçları ıskartaya çıkararak geri kalanını bir veri tabanına kaydediyor. Ardından kurum, ilacı paydaş STK’lar aracılığıyla, tıbbi ihtiyaca ve ekonomik imkanlara göre seçilen alıcılara dağıtıp takibini yaparak hastaların ilaç kullanma süreçlerini tamamladıklarından emin oluyor. Her ay, gezici sağlık araçları da uzak bölgelerdeki hastalara ilaç götürüyor. Medicine For All, resmi olarak kurulduğu 2013 yılında 300,000 Mısır Lirası, geçen yıl ise 1.6 milyon Mısır Lirası değerinde ilaç bağışını ihtiyaç sahiplerine dağıttı.
Kahire’nin doğusunda yer alan bir semt olan Zeitoun’da, HelmyTorky’nin kuruluşu Al-Nour Al-Mohamedy her ay yaklaşık 30 hastaya ilaç dağıtıyor.
“Yarım hap bile alamıyorum,” diyor 64 yaşındaki eski tesisatçı Saber Mostafa Mohamed. Mohamed, her ay sosyal sigortadan 360 Mısır Lirası maaş alıyor ancak ilacı ona bunun iki katına mal oluyor.
Kalp hastalığından dolayı çalışmayı bırakmak zorunda kalmadan önce bile, ailesini geçindirmekle ilacı arasında seçim yapmak zorunda kalmış. “Kaderimi Allah’a emanet ettim,” diyor.
Yaklaşık 100 bin Mısır Lirası yıllık gideriyle, Medicine For All şu an için, Shawky’nin Ashoka burs programından aldığı burs sayesinde kısmen de olsa kendi kendini idame ettiriyor. Shawky faaliyetlerini büyütmeyi umuyor ve daha fazla finansman ve ortak bulmaya çalışıyor.
Mısır’da yaygın görülen ve pahalı ilaçlar gerektiren Hepatit C ve şistozomyas gibi kronik hastalıklardan muzdarip kişiler için bir sponsorluk programı başlatmış. Zeitoun’da, 54 yaşındaki bina hizmetlisi KarimaBakry Ahmed’in son tahlil sonuçları Medicine For All sayesinde ilaç almaya başladığından beri vücudunun hepatit C virüsünden arındığını ortaya koyuyor.
Artık ilaçlar ve yüksek ilaç maliyetleri dünya genelinde ülkelerin karşı karşıya olduğu önemli bir sorun ve başka yerlerde de benzer programların uygulanmasına yol açıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Sirum adlı kuruluş bire bir yeniden dağıtım için bir çevrimiçi bir sistem kullanıyor.
“Bu proje yanlış ilaç kullanımı sorunu olan her yerde işe yarayabilir,” diyen Shawky şöyle devam ediyor:
“Bu, Orta Doğu ve Körfez bölgesi için de uygulanabilir. Bu ülkelerdeki arkadaşlarım bana Mısır’dakiyle aynı sorunların bu ülkelerde de var olduğunu söylüyorlar.”
Medicine For All, tıbbi açıdan ve kalkınma açısından sağladığı faydaların ötesinde, mantaliteyi de değiştirerek en çok ihtiyacı olanları bir paylaşmaya teşvik etti.
“Bu kuruluş bana nasıl yaşanacağını öğretti,” diye konuşan tesisatçı Mohamed sözlerini şöyle sürdürüyor: “Artan ilacım olursa, Bay Helmy’e geri getireceğim.”
Daha fazla bilgi için tıklayın
