Hatay'daki Hristiyan nüfus için ibadet ve toplumsal hayat açısından hayati önem taşıyan kiliselerin çoğu 6 Şubat 2023'te Türkiye ve Suriye'yi vuran depremlerden beri enkaz halinde. Peder Nikola Papasoğlu'nun yası hâlâ taze. Hatay'ın sahil ilçelerinden İskenderun'un merkezinde bulunan Aziz Nikola Kilisesi'nde bahsederken, "Oradan geçmemeye çalışıyorum" diyor Papasoğlu: "Kilisemizi yıkıntı halde görmek beni dayanılmaz şekilde üzüyor."
Bir zamanlar İskenderun'daki Ortodoks nüfusun başlıca ibadet mekanı olan çarşı içindeki Aziz Nikola Kilisesi, 6 Şubat 2023'te Türkiye ve Suriye'yi vuran depremlerden beri kısmen enkaz halde. Ön cephesi depremler sırasında çatının bir kısmıyla birlikte yıkılan 150 yıllık kilisede restorasyon çalışmalarının ne zaman başlayacağı henüz belli değil.
Aziz Nikola Kilisesi, Hatay'da yeniden inşa edilmeyi bekleyen tek ibadet mekanı değil. Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre depremde Hatay'daki 293 kayıtlı kültür varlığı depremde zarar gördü. Bunlar arasından bazı camilerde ve sembolik binalarda yeniden inşa çalışmaları başlasa da depremlerden etkilenen kiliselerden neredeyse hiçbiri henüz kullanıma açılmadı. Ekonomik ve bürokratik engeller, kiliselerin yeniden inşasını geciktiriyor.
Hatay'ın en kalabalık Hıristiyan cemaati olan Rum Ortodoks topluluğu, tarihi öneme sahip kiliselerinin yeniden inşası için hassas bir süreç yürütülmesinin yanı sıra büyük bütçeler de gerektiğini kabul ediyor, ancak birçoğuna göre gecikmenin tek sebebi para değil.
İsimlerini vermeksizin Inside Turkey'den Gonca Tokyol'a konuşan bazı Hataylı Hıristiyanlar, dillendirmeye gönülsüz olsalar da bürokratik zorluklarla ve üstü kapalı ayrımcılıkla hayatları boyunca karşılaştıklarını ve bu durumun depremlerden sonra da değişmediğini söylüyor.
Yeniden inşa
Mimar Buse Ceren Gül depremin yarattığı yıkıma dair görüntülerin ilk günlerde hem Türkiye'de hem dünyada büyük etki yarattığını ve herkesin nasıl da yardım etmek istediğini hatırlıyor. İş arkadaşlarından biri bunun hep böyle devam etmeyeceğini, bu insanların her zaman orada olmayacağını söylediğinde Gül bu yorumu biraz kötümser bulmuş.
İki yıl sonra ofisinde otururken, "Arkadaşım haklıydı" diyor Gül: "Günün sonunda hiç kimse yok, kalmadı. Sadece biz varız. Biz bizeyiz yani."
Genç mimar, yeniden inşa ve renovasyon çalışmalarının neden bu kadar uzun sürdüğü sorulduğunda "Zaten bu süreçlerin hızlı olmaması gerekiyor," diye cevap veriyor:
"Biz hiç bilinmeyen bir şeyin içerisinde yeni bir bilinen yaratmaya çalışıyoruz. Birçok yapı ilk defa projelendiriliyor. Bunları toparlamak, bulmak çok zor. Bunun ötesinde de biz yapıyı çizeriz, yaparız ama onun sahada nasıl uygulandığı önemli. Depremle iç içe olmak zorunda. Biz şu anda elimizdeki teknolojiyle, verileri değerlendirerek bir sonraki depreme yönelik bir çalışma yapıyoruz."
Ayrımcılık: Her yerde, her zaman
Depremden sonra yürüyen bürokratik süreçlere dahil olan ve ismini vermek istemeyen bir cemaat üyesi, "En başından beri kiliseleri yeniden yapmak için gereken paraya sahip olduğumuzu düşündüler" diyor. Cemaat üyesine göre, azınlıkların yeteri kadar parası olduğunu ya da bir şekilde bulabileceklerini düşünen hükümet yetkilileri, kiliselerin yeniden inşasını önceliklendirmedi.
Haberin tamamı için tıklayın.
