Özgür Deniz KAYA-İbrahim MAŞE-Harun UYANIK / İSTANBUL, (DHA) İSTANBUL\'da 14 Eylül 1509’da yaşanan ve ‘Küçük Kıyamet’ olarak bilinen büyük depremin yıl dönümünde Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy\'dan, korkutan bir açıklama geldi: “ İstanbul’da 7.7, 7.5 şiddetlerinde bir depremi öngörebiliriz. Arkası tsunami.” dedi.
14 Eylül 1509\'da İstanbul tarihinin en şiddetli depremini yaşadı. Küçük kıyamet (Kıyamet-i Suğra) denilen depremin ardından Marmara Denizi’nde tsunami meydana geldi. Boyları 10 metreye kadar yükselen dev dalgalar şehirde tufan yaşattı. Yer bilimcilerin son yüzyılda Doğu Akdeniz’de görülen en büyük doğal afet olarak tanımladığı depremin yarın yıl dönümü. YTÜ Doğa Bilimleri Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Şükrü Ersoy, 1509 depremini \"İstanbul\'un en sağlam merkezi kesiminde meydana gelen, şimdiki büyüklüğüyle yaklaşık 7.7 diyebileceğimiz, enerji olarak yaklaşık 3 tane Kocaeli depremi büyüklüğünde, çok büyük bir depremdi\" şeklinde tarif etti.
\"1509\'DAKİ TSUNAMİNİN SURLARI AŞTIĞI SÖYLENİR\"
Olası bir İstanbul depreminde tsunami dalgaları oluşacağını kaydeden Prof. Dr. Ersoy, \"1509 depreminde tsunami de var. Surları aştığı söylenir. Marmara\'nın tsunami tarihi de sabıkalı. 4 bin yıl içerisinde kayıtlarda 100\'e yakın tsunami var. Yaptığımız kazılarda bunların izlerini bulduk. Kim, \'Marmara kıyılarında tsunami dalgaları olmaz\' diyorsa, doğruyu söylemiyor. Bilimsel olarak yanlıştır. Marmara kıyılarında mutlaka tsunami dalgaları oluşabilir. Marmara\'nın içerisinde bin metreyi aşkın 3 tane çukur var. Bu çukurların yamaçlarındaki çamurlar, depremlerde sallandıkları takdirde denizaltı heyelanlarıyla tsunamiler oluşabilir” diye konuştu.
ÇİFTE DEPREM TEHLİKESİ
Bölgede \'çifte deprem\' potansiyeli olduğunun da altını çizen Prof. Dr. Ersoy, \"Marmara\'da bir depremi konuşuyorsak tsunamiyi de birlikte anmamız gerekiyor. Çünkü tarihsel olarak bunlar hep birlikte gerçekleşmiş. Marmara\'nın çifte deprem oluşturma özelliği de var. 1999 depreminde merkezleri Kocaeli ve Düzce olmak üzere 2 ayrı yerde 3 tane şiddeti 7\'den büyük deprem meydana geldi. Bunun benzeri 1912 ve 1766 yıllarında da yaşandı\" dedi.
\"TSUNAMİ DALGALARI 5 DAKİKA İÇERİSİNDE GELEBİLİR\"
Prof. Dr. Ersoy, tsunaminin sinsi bir şekilde geliştiğine dikkat çekerek şunları kaydetti:
\"Tsunami dalgası o kadar sinsi ki bazen cepheden değil, \'kıyı boyu akıntıları\' ile kıyıları süpürerek gelebilir. Hatta iç denizlerde dalgalar karşı kıyıya çarpıp 1 saat sonra dönebilir. Bu dalgalar 5 dakika içerisinde gelebilir. Uzak bölgelerde 20 dakikaya kadar çıkabilir ama her halükarda tsunamiden kaçış planları yapabiliriz. Deprem gibi değil. Kıyılarda, karaların içlerine doğru kaçmamız, yüksek yerlere çıkmamız gerekiyor. Sahildeysek, bir tekne içerisindeysek açık denize gitmemiz gerekiyor. Açık deniz, tsunami ve depremde en güvenilir yerdir. Çünkü deprem dalgaları suyun içerisinden geçmez. Tsunami dalgaları da açık denizde olmaz. Sadece kıyılarda olur. Açık denizler daha güvenlidir.\"
\"7.7 BÜYÜKLÜĞÜNDE DEPREM ÖNGÖREBİLİRİZ\"
Olası depremin büyüklüğü hakkında ise Prof. Dr. Ersoy, \"Bir grup araştırmacıya göre 30 yıl içinde yüzde 65 olasılıkla şiddeti 7\'den büyük bir deprem olacak. Bunun 19 yılı geçti. Tehlikenin riski artıyor. Yarın da olabilir, 11 yıl sonra da. Tekrarlanma aralıkları genellikle tutar. Sürenin yaklaştığını buradan öngörebiliriz. Marmara için en kötü senaryo 1509 depreminin tekrarlanmasıdır. Yaklaşık 7.7, 7.5 şiddetlerinde bir depremi öngörebiliriz\" yorumunu yaptı.
\"5 İLÇE DEPREMDEN DAHA ÇOK ETKİLENECEK\"
Özellikle Avrupa Yakası\'nın sahil kesiminin zemin olarak daha tehlikeli olduğunu kaydeden Prof. Dr. Ersoy, “Aksaray\'dan Zeytinburnu\'na, Bakırköy\'e, Küçükçekmece\'ye, Avcılar\'a, Büyükçekmece\'ye doğru giden sahil kesiminin zemini daha hassas. Dolayısıyla buradaki yapılar depremden daha çok etkilenecek. Bu bölgelerdeki kentsel dönüşümün hızına biraz daha ağırlık vermemiz gerekiyor. İnşaatlar ilçenin zeminine özel yapılmalı. Maalesef sağlam kayalar üzerinde bile inşaat yapmasını bilmiyoruz. Kadıköy\'de yaptığınız bir binayı Avcılar\'da yapamazsınız. Avcılar\'da yaptığınız bir binayı Şişli\'de yapamazsınız. Zemin özellikleri birbirinden farklı\" dedi.
\"TABLO VAHİM\"
İstanbul\'da 4 milyon konut olduğunu söyleyen Prof. Dr. Şükrü Ersoy şunları kaydetti:
“Marmara Bölgesi\'ndeki 11 ilde 25 milyon insan yaşıyor. 6 milyon konut var. Dolayısıyla tablo vahim. Geçmişte olduysa gelecekte de böyle bir deprem bizi karşılayabilir. Günümüzde de küçük depremler, gelecek depremlerin habercisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmiş depremleri sağlam zeminler üzerinde yaşadık. Gelecek depremleri çürük zeminler üzerinde karşılayacağız. 150 bin ile 300 bin arasında insanın ölmesi demek\" diye konuştu.
DEPREMDE EN GÜVENİLİR YER SAĞLAM BİNALAR
Prof. Dr. Ersoy, vatandaşlara da görevler düştüğünü belirterek, \"Vatandaşlar her şeyi devletten beklemek yerine apartmanlarında, mahallelerinde, sitelerinde örgütlenmeli. İstanbul\'da her yıl büyük deprem tatbikatı yapılmalı. AFAD\'ın, Kızılay\'ın, karar vericilerin, kolluk kuvvetlerinin, arama kurtarma ekiplerinin ve herkesin olacağı deprem tatbikatını her yıl yapmamız gerekiyor. Kentsel dönüşümü iyi yaparsanız depreme karşı güçlü yapılar ortaya çıkarırız. Depremde en güvenli yerler, sağlam binaların içleridir. İnsanları sokaklarda daha büyük tehlikeler bekliyor. Binalarımızı sağlam yapmalı ve eşyalarımızı da sabitlemeliyiz. Bina elbette sağlanacak, sallansın diye inşa edilir. İyi bir mühendislik görmüş bina yıkılmaz” diye konuştu.
