12 Eylül darbesinin hayatta kalan mimarları Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya hakkında açılan davaya bakan Özel Yetkili Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nin Genelkurmay Başkanlığı, MİT, Jandarma ile Emniyet’ten ellerindeki darbe ile ilgili belgeleri göndermelerine dair yazılara yanıtlar geldi. Genelkurmay, Aralık 1979 tarihli muhtıraya ilişkin ellerinde bilgi ve belge bulunmadığını bildirirken, diğer kurumlardan da benzer yanıtlar gönderildi.
12 Eylül iddianamesi kabul edilirken, Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Süleyman İnce, dünkü duruşmada kurumlardan gelen yanıtları açıkladı. En dikkat çeken yanıt Genelkurmay’dan geldi. Mesut Hasan Benli'nin Radikal'deki haberine göre; mahkeme, Genelkurmay’dan “Aralık 1979 tarihinde TSK tarafından Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk’e teslim edilen muhtıranın onaylı bir suretinin” gönderilmesi istemişti. Ancak Genelkurmay, “uyarı mektubuna (muhtıra) ilişkin bilgi ve belgeye rastlanılmadığı” yanıtını gönderdi.
MGK da ipe un serdi
Mahkeme ayrıca, Genelkurmay’dan “darbe öncesinde yapıldığı iddia edilen toplantıların tutanaklarını”, ‘Bayrak Harekât direktifinin bir örneği” ile “darbe öncesinde yapılan planların” onaylı bir suretini de istemişti. Genelkurmay bunlara yanıt vermedi.
Mahkeme o dönem işten çıkartılan hakim ve savcıları HSYK’ya, öğretmenleri de Milli Eğitim Bakanlığı’na sormuştu. HSYK iki karar örneği gönderirken, Bakanlık “Biz de bilgi belge yok” cevabı verdi.
Mahkeme, darbesi sonrasında oluşan Milli Güvenlik Konseyi tarafından alınan kararla açıklanan bildirilerin onaylı suretleri için Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’ne de müzekkere yazmıştı. Ancak Milli Güvenlik Kurulu, kendisinin 24 Ocak 1984 tarihinde ilk toplantısını yaptığını belirterek bilgi ve belge bulunmadığı yanıtını gönderdi.
Adalet Bakanlığı, MİT Müsteşarlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı’na darbe dönemindeki işkence suçlarına dair ellerinde bilgi ve belge bulunup bulunmadığına dair mahkemenin sorusuna bu kurumlardan gelen yanıtlar da farklı olmadı. Üç kurum da işkencelerle ilgili ellerinde bilgi ve belgenin bulunmadığını ifade etti. Kara Kuvvetleri Komutanlığı’ndan Mamak Askeri Cezaevi’ndeki işkence olaylarıyla ilgili istenen belgelerden de ses çıkmadı.
İşkenceden suç duyurusu
Mahkeme Başkanı Süleyman İnce, duruşma tutanağına geçirmediği şu yorumda bulundu: “Yanıtlar öz itibariyle idarenin valiliklerde illere, MİT Müsteşarlığı’nda ilgili merkezlere gönderilen raporlardan oluşmaktadır. Bu yazılar bizleri darbenin arka planına götürecek nitelikte midir. Bunu takdirlerinize bırakıyorum. Bu yazıları incelerken, Çorum, Maraş, ve Sivas olayları bir daha olmasın diye düşündüm.”
Mahkeme bir kez daha bu kurumlara yazı yazılarak bilgilerin istenmesine karar verdi. Ayrıca, Evren ve Şahinkaya hakkında “sistematik işkenceye neden olmaktan” suç duyurusunda bulunulacak. Mahkeme iki sanığın tutuklama talebini reddederken, sanıkların sağlık durumunun İstanbul Adli Tıp Kurumu’na sorulmasına karar verdi. Mahkeme iki sanık hakkındaki iddianamenin Cumhurbaşkanlığına gönderilmesine de hükmetti.
Radikal dosyada
Duruşmada müdahallik talebinde bulunan bazı avukatlar ise eski CIA Türkiye İstasyon Şefi Fuller’in açıklamalarının yayınlandığ Radikal gazetesinin dünkü sayısı ile Radikal muhabiri İsmail Saymaz’ın kitabını da dava dosyasına sundu.
Yataklarında getirilebilirler
Mahkeme dün ara kararını açıkladı. TBMM, Başbakanlık, CHP, MHP, Hak-İş, DİSK ve bireysel başvurulardan 104 yaşındaki Berfo Ana’nın müdahillik başvurusu mahkemece kabul edildi. Mahkeme Evren ve Şahinkaya’nın tutuklanması talebini reddederken, Adli Tıp Kurumu’nun raporuna göre gerekirse yataklarında duruşmaya getirilmesine karar verdi. Ayrıca Evren ve Şahinkaya hakkında, sistematik işkence için suç duyurusunda bulunulacak. Bir sonraki duruşma ise 11 Mayıs 2012’ye ertelendi. Her ihtimale karşı Evren ve Şahinkaya’nın ifadesi için de görüntülü sistem kurulacak.
1 Mayıs devlet sırrı
Mahkeme tensip tutanağını hazırlarken, MİT Müsteşarlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi’ne müzekkere yazarak darbe öncesinde yaşanan 1 Mayıs, Sivas, Çorum ve Kahramanmaraş olaylarıyla ilgili ellerinde bilgi ve belge bulunup bulunmadığını sormuştu. Emniyet ve MİT söz konusu olaylara ilişkin birer klasörlük bilgi ve belge gönderdi. Jandarma Genel Komutanlığı adına Genelkurmay Başkanlığı’nın yanıt verdiği müzekkerede, gönderilen bilgi ve belgelerin ağırlıklı olarak Maraş olaylarıyla ilgili olarak Sıkıyönetim Askeri Mahkemesi’nin karar örneğinden oluştuğu belirlendi. Verilen yanıtta, 1 Mayıs olaylarıyla ilgili ‘devlet sırrı’ yorumu yapılırken, mahkeme de sözkonusu belgeleri bu açıdan değerlendirdi.
