Sinema filmlerine yardımları yöneten devlet kurumu Sinema Ulusal Merkezi (CNC), bir Fransız filminde aktör, senarist veya prodüktörlere ödenecek tavan ücreti 990 bin euro olarak belirledi. Bu rakamın üstünde ücret verilmesi halinde filme kamu finansmanı sağlanmayacağını kararlaştırdı.
Konu 2012 yılında Fransız prodüktör Vincent Maraval’ın yaptığı bir açıklamadan bu yana sinema dünyasının gündemindeydi. Sinema filmlerine devlet tarafından yapılan yardımların giderek arttığının, bunun da büyük ölçüde oyunculara verilen ücretlerden kaynaklandığının bu yıl başlarında yayımlanan bir raporla ortaya çıkmasının ardından tartışma yeniden alevlenmişti. Konu; ünlü aktör Gerard Depardieu'nün, bolca kazanmasına rağmen “Fransa’da aşırı vergi var” diyerek ikâmetini Belçika’ya aldırması ve Rus vatandaşlığına geçmesiyle bambaşka bir boyut kazanmıştı.
CNC, bu hafta aldığı beklenmedik bir kararla tartışmaya son noktayı koymuş görünüyor. İkinci Dünya Savaşı sonundan bu yana Fransız sinemasını desteklemek amacıyla yerli filmlere finansman sağlayan CNS, giderek arttığını ve “film bütçeleriyle orantısız” olduğunu belirttiği oyuncu maliyetlerine üst sınır getirdi. Bu sınırın aşılması halinde filmlere kamu yardımı yapılmayacağını kararlaştırdı. Sınır sadece oyuncular değil, aynı zamanda prodüktör, yönetmen ve senaristlere verilen ücretleri de kapsıyor. Buna göre; bütçesi 4 milyon eurodan az olan filmler için ücret üst sınırı üretim maliyetinin yüzde 15’ini aşamayacak. Bu oran bütçesi 4 ile 7 milyon euro arasında olan filmler için yüzde 8, 7 ile 10 milyon Euro arasındaki filmler için yüzde 5 olarak belirlendi. Bütçesi 10 milyon euroyu aşan filmlerde oynayan veya bu filmler için çalışanlar ise 990 bin eurodan fazla ücret alamayacak.
Bu sınırlama ne anlama geliyor?
CNC tarafından belirlenen limit her şeyden önce Fransız toplumundan gelen talebe yanıt veriyor ve Fransız sinemasında maliyet ile gelirler arasında uçurumlar oluşmasını engellemeyi amaçlıyor. Filmlerin, ticari potansiyellerinin üzerinde bütçeyle çevrilmesinin önüne geçilmek hedefleniyor. Zira kimi Fransız yıldızlar, kendilerini aynı zamanda aktör, yönetmen, prodüktör ve senarist gösterip film başına milyonlarca euro ücret alıyorlar. Örneğin, Fransa’da bir yıldız olan ancak Fransa dışında hemen hiç tanınmayan komedyen ve oyuncu Dany Boon, “Supercondriaque” adlı 31 milyon euro bütçeli son filmi için aktör, yönetmen ve senarist sıfatlarıyla toplam 6 milyon euro kazandı. Bu da filmin toplam bütçesinin yaklaşık yüzde 20’sine eşit. Fransa’da 5 milyondan fazla kişinin sinemada seyrettiği komedi türü bu film, Fransa dışında neredeyse hiç yankı uyandırmadı.
Elbette Fransa'da her oyuncu, yönetmen, prodüktör veya senarist aynı ücreti almıyor. Hatta oyuncuların ezici çoğunluğuna kamuoyunun tahmin ettiğinin çok altında ücret ödeniyor. Fakat Vincent Cassel, Jean Reno, Marion Cotillard, Gad Elmaleh, Guillaume Canet, Audrey Tautou veya Léa Seydoux gibi bugün Fransa genelinde olağanüstü ünlü, uluslararası planda ise az çok isim yapmış oyuncular, Fransız yapımı film başına 500 bin ile 2 milyon arasında kazanıyor. Burada bir parantez açıp, bu isimlerin Hollywood prodüksiyonlarında oynadıklarında sadece 50 bin ile 200 bin euro arasında kazandıklarının da altını çizelim. Vincent Cassel, örneğin, dünya genelinde 226 milyon euro hasılat kaydeden “Black Swan” (Siyah Kuğu) adlı ABD yapımı film için yaklaşık 230 bin euro almış, ancak hasılatı 23 milyon euroyu dahi bulmayan Fransız yapımı “Mesrine” adlı filmden 1 milyon 500 bin euro kazanmıştı. On kat daha az hasılata yedi kat daha fazla ücret.
CNC işte buna, yani Fransız filmlerinin oyuncu maliyetlerinin yüksek olmasına kazan kaldırıyor. 2011 yılında çekilen 207 Fransız filminden 8’inin bütçesi 20 milyon, 12’sinin 15 milyon, 52’sinin ise 7 milyon Euro’nun üzerindeydi. Geri kalanların bütçesi ise 4 milyon euroyu geçmiyordu. 2012 yılında gösterime giren “Asteriks ve Oburiks Gizli Görevde” adlı, 50 milyon euro gibi kaydadeğer bütçeye sahip film sinemalarda sadece 3 milyon 700 bin kişi tarafından seyredildi. Yani gişede zarar etti.
Fransa’daki rakamlar Hollywood tarafından bazı oyuncu, yönetmen, prodüktör ve senaristlere ödenenlerle karşılaştırıldığında komik görülebilir. Birkaç örnek vermek gerekirse; Tom Cruise “Mission: Impossible” (Görevimiz Tehlike) serisinin dört bölümü için 231 milyon, Keanu Reeves “Matrix” serisinin üç bölümü için 210 milyon, Johnny Depp ise “Karayip Korsanları” serisinin dört bölümü için 145 milyon euro kazanmışlardı.
CNC'nin getirdiği yeni ücret sınırlaması pratikte işe yarayacak mı? Sinema sektörüne kredi konusunda uzman Cofiloisirs adlı şirkete göre “CNC doğru olanı yaptı, fakat sektör zaten belirli bir süredir kendi içinde kontrol mekanizması yaratmaya başlamıştı”. Ülkenin belli başlı prodüktörleri ise CNC’nin adımını “meşru” görmekle birlikte işin özünü değiştirmeyeceği görüşünde. Prodüktörler, TV kanalları ünlü oyuncuları talep etmeye devam ettiği sürece kamu desteği olmasa da yüksek ücretli filmlerin yapılacağını söylüyorlar. CNC’nin sağladığı finansman bugüne kadar film bütçelerinin ortalama yüzde 15’ini karşılıyordu. Ancak yeni kriterlere göre bu rakamın bundan böyle değişeceği söyleniyor.
