Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın depremzedelerden yeni konutlar için 1 yıllık süre istemesi, bu açıklamaların ardından hızla yapılan konut protokolleri, “Bu kadar konut bir yılda biter mi?” tartışması başlattı. Sosyal medyada inşaatçıların, “Bu kadar binayı yapacak para olsa da Türkiye’de yeterli demir, çimento, uzman işçi bulamazsınız” sözleri paylaşılırken, İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Taner Yüzgeç, TOKİ’nin yıllık üretimine dikkati çekti.
T24’e konuşan Yüzgeç, "TOKİ’nin 20 yılda yaptıkları yapacaklarının teminatıysa kaç konut yaptığına bakmak lazım. TOKİ, siyasilerin açıklamasına göre 20 yılda 1 milyon 170 bin, kendi verilerine göre 20 yılda 570 bin konut yapmış. Yıllık ortalamayı iki, üç katına çıkarsanız bile ancak bir yılda 100 bin konut yapımından söz edebilirsiniz. Sözü edilen sayı ise bundan çok daha fazla. Diyelim kaynak yarattınız. Bu boyutta bir yapım için Türkiye’deki tüm çalışmaların durması gerekebilir. Ancak asıl mesele bütçe. Öyle bir bütçeniz vardır ki çevre ülkelerden kaynak yaratırsınız. Ancak siz sadece konut değil şehir yapacaksınız, sadece konut söylemi de güven vermiyor" dedi.
Erdoğan, depremin ağır hasar verdiği 11 kentte TOKİ’nin 199 bin 739 konutun inşasına hemen başlayacağını bildirdi. Bu kapsamda çok sayıda şirketle bu ayın başında protokol yapıldı. Pazarlık usulüyle yapılan ihalelerin toplam bedeli şimdiden 75 milyar TL’yi geçti. Erdoğan, bir başka açıklamasında, köy evleri ile birlikte yapılacak toplam konut sayısının 270 bini bulacağını söylemişti.
Uzmanlar, hasar tespit çalışmalarının tamamen bitmesinin ardından, bölgede yapılması gereken toplam konut sayısının 350 bine yaklaşabileceğini söylüyor. Bu rakamlar, Erdoğan’ın depremin ilk gününden bu yana dile getirdiği, “Vatandaşlarımızdan bu konutlar için bir yıl istiyoruz” sözlerini tartışma konusu yaptı. Sosyal medyada, müteahhitlere, inşaatçılara dayanılarak yapılan paylaşımlarda bunun mümkün olmadığı ifade edildi.
"Kimse kimseyi kandırmasın"
Ekşi Sözlük’teki bir paylaşım, sosyal medyada ilgi çekti. İnşaat alanında uzman olduğunu söyleyen kişi, paylaşımında şu ifadeleri kullandı:
"Hükümetin vaadi 319 bin daire. Maliyeti yaklaşık 32 milyar dolar. Bu bütçeyi nereden sağlayacaksınız? İnşaatları bir yılda tamamlamak için 53 bin kalıpçı, 32 bin demirci, 100 bin ince işler ustası, 21 bin tesisatçı, 17 bin mühendis, 25 bin teknik ve idari kadro, toplam 250 bin kişi gerekmektedir. Bu kadar kişiyi, bölgede, nasıl, hangi şartlarda çalıştıracaksınız?
Çıkacak 10 milyon metreküp hafriyat için gerekli 10 bin kepçe ve kamyonu nereden getirmeyi planlıyorsunuz? 15 milyon metreküp beton için 170 beton santrali gerekli. Ne zaman kurmayı planlıyorsunuz? Konutların tamamlanması 8-10 yıldır. Kimse kimseyi kandırmasın. Konteyner kentlerin kurulumu bile 2-3 yıldan önce tamamlanamaz."
İMO Başkanı: Türkiye’deki tüm çalışmaları durdurmak gerekir
İMO Başkanı Yüzgeç ise asıl meselenin bütçe olduğunu, ancak bütçe olsa bile kaynak sorunu yaşanabileceğini söyledi. Yüzgeç, "Bu kadar büyük bir inşaat faaliyetinde tek sorun maddi kaynak değil. Malzeme üretimi ve temininden insan kaynağına kadar farklı zorluklar var. Bu boyutta bir yapım için Türkiye’deki tüm çalışmaların durdurulması gerekebilir" dedi.
Buna karşılık, "Bizimki gibi işlerde teknik olarak yapılamayacak şey yoktur. Örneğin öyle bir bütçeniz vardır ki, sadece kendi kaynaklarınızla yetinmeyip çevre ülkelerden de kaynak getirirsiniz. O zaman iş tamamlanabilir" yorumunu yapan Yüzgeç, şu an bir sosyal konutun inşaatının metrekare fiyatının 10 bin lira olduğuna dikkati çekerek, bütçenin büyüklüğünün buna göre hesaplayabileceğini vurguladı.
"TOKİ’nin ortalaması ortada"
Söz verilen konutların ne kadarının bir yıl içerisinde yapılabileceği konusunda TOKİ’nin kapasitesine bakmak gerektiğini vurgulayan Yüzgeç, şöyle devam etti:
"TOKİ, siyasilerin yaptığı açıklamaya göre 20 yılda 1 milyon 170 bin konut yaptı. Ancak bu rakam kesin değil. Bu rakamın içinde TOKİ marifetiyle yapılan sosyal konutlar da var. Deprem konutları var. Lüks konutlar var. Emlak Konut tarafından yapılan konutlar var. Bunların tamamı bu rakamın içinde. Biz TOKİ’nin kendi verilerine baktık, 20 yılda 570 bin konut yaptıklarını söylüyorlar. TÜİK verilerine göre ise 2002-2021 arasında kamu tarafından toplam 780 bin civarında konut üretildi.
Bu sayının içinde yapılan lojmanlar, belediyelerin yaptığı konutlar da var. Bunu esas alırsak, 780 bin konut 20 yılda yapıldığına göre yıllık ortalama 35 bin konut yapımından söz edilebilir. Tüm olanakları kullanıp bunu iki katına, üç katına çıkarsanız bile yıllık ancak 100 bin konut üretimi mümkün olabiliyor. Ama üç katına çıkartılırsa… Kendi söylediklerini esas alarak 20 yılda 1 milyon 170 bin konut yapıldığını kabul edelim. Bu durumda dahi yıllık 58 bin konut yapılabiliyor.
"Kaç konut yapılacağı da belirsiz"
Ne kadar konuta ihtiyaç olduğu konusunda somut bir veri yok. İhtiyaç net değil. Biz 35 binin üzerinde binanın yıkıldığını biliyoruz. Konut değil bina. Ancak ağır hasarlı ya da hasarlı binaların kaçı yıkılacak?
Orta hasarlı binaların da yıkılacağı açıklamaları yapıldı. Bunları tam olarak bilmiyoruz. Ancak böyle bir yıkıma girmek ihtiyacı da arttıracaktır. O yüzden maliyet hesabı şu an yapılamaz. Ancak sosyal konut inşaatının metrekare fiyatı ortalama 10 bin lira. Buna göre kaba bir hesap çıkarılabilir.
"Konut değil şehir yapılacak"
İnşaat Mühendisleri olarak tabii ki mümkün olduğu kadar çabuk insanların yeni konutlarına kavuşmasını arzu ederiz. Tüm olanakların seferber edilmesini isteriz. Ama burada söz konusu olan sadece konut yapımı değil.
Yeni şehirler yapacaksınız ve bu bütünlüklü bir kavramdır. İmar planları, ulaşım planları yapılması gerekir. Risk haritalarının çıkarılması gerekir. Hastane, park, ticarethane alanlarının planlamasının yapılması gerekir. Sadece konut yapıyorum demek güven vermiyor."
