'Endişeli AKP'liler'in yüzde 34'ü başörtülü vekile karşı

T24 - Metropoll Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Kuruluşu litaratürde 'Endişeli Modern' veya 'Dışlayıcı Modern' olarak adlandırılan seçmen kitlesinin Türkiye profilini çıkardı. 'Derin endişeli' kitlenin yüzde 86'sı yaşam biçimine karışılmadığını söyledi. Endişe duyanların yüzde 13'ü AKP'li, yüzde 52'si CHP'li, yüzde 11.4'ü ise MHP'li. Endişelilerin yüzde 31'i başörtülü. AKP'li endişelilerin yüzde 34'ü başörtülü millitvekiline karşı.

Referandumda 'hayır' diyen şehirlerdeki seçmenler üzerindeki araştırma bilinen doğruları yerle edecek. Referandumun ardından özellikle Akdeniz ve Ege sahil kesiminde giderek tırmanan, 'ülkenin gidişatı' ve 'özel hayata müdahale edileceği' kaygısı, alkollü içkilere yönelik kısıtlamalar ve 'heykel' tartışmasıyla daha da alevlendi.

Akşam gazetesinden Burcu Bulut'un haberine göre, Metropoll Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Kuruluşu litaratürde 'Endişeli Modern' veya 'Dışlayıcı Modern' olarak adlandırılan seçmen kitlesinin Türkiye profilini çıkardı.

Ocak ayında yapılan araştırma, referandumda 'hayır' oylarının fazla çıktığı Adana, Antalya, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bilecik, Çanakkale, Denizli, Edirne, Eskişehir, Hatay, İçel, İzmir, Kırklareli, Manise, Muğla, Tekirdağ, Tunceli, Uşak ile Ankara ve İstanbul'da 'hayır' oylarının fazla çıktığı ilçelerde gerçekleştirildi.

Örnekleme yöntemiyle belirlenen 3880 katılımcıya telefonla ulaşılan araştırmada, 'Türkiye'de laik yaşam biçiminin tehlike altında olduğunu düşünüyor musunuz?' şeklinde filtre bir soru yöneltildi.

Katılımcıların yaklaşık üçte birini oluşturan 1225 kişi bu soruya 'evet' yanıtı verdi. Daha sonra ankete, 'Endişeli' kesimi oluşturan bu 1225 kişiyle devam edildi. Bu kişilerin yüzde 51.5'ini kadınlar oluşturdu. Ankete katılan 1225 kişi sorulara verdikleri yanıtlara göre 'Derin Endişeliler' ve 'Normal Endişeliler' diye sınıflandırıldı.

Endişelilerin endişesi

'Türkiye'de laik yaşam biçiminin tehlike altında olduğunu düşünüyor musunuz?' şeklindeki filtre soruya 'evet' yanıtı veren ve 'Endişeli Kesim' olarak adlandırılan 1225 kişinin yüzde 13'ü AKP'li, yüzde 52'si CHP'li, yüzde 11.4'nü ise MHP'li çıktı.

AKP demokrasi için tehlike

'AKP iktidarının icraatlarının demokrasi için tehdit oluşturup oluşturmadığı' sorusuna, yüzde 60.7 oranında 'evet' dedi.

Düşünce paylaşılıyor

Endişeliler, kendi düşüncelerini çevreleriyle paylaşma konusunda korkusuz bir portre çizdi. Ankete katılanların büyük bölümü, yüzde 78.3'ü, 'düşüncemi çevremle paylaşmaktan çekinmem' dedi.

Yaşam biçimine müdahale yok

'Şimdiye kadar yaşam biçiminize müdahale edidi mi?' sorusuna ise sadece yüzde 13.5 oranında 'evet' yanıtı verildi. Bu kişilere müdahale şekli sorulduğunda, ilk sırayı 'mahalle baskısı' aldı. Mahalle baskısını, alkol-sigara kullanımı, açık yaşam tarzı, işten çıkarılma, giyim kuşam, din-mezhep-etnik köken, siyasi görüş ve kapalı yaşam tarzına yönelik müdahaleler izledi.

Yargı Hükümet'in kontrolünde

'Yargı hükümetin kontrolünde mi?' sorusuna yüzde 71.2 oranında 'evet' denildi.

Ergenekon, yıldırma operasyonu

'Ergenekon davası hükümetin muhaliflere yönelik yıldırma operasyonu mudur?' sorusuna yüzde 63.4 'evet' dedi.

Laikliğin garantörü ordu

Yüzde 72, 'laikliğin garantörü ordu mu?' sorusuna 'evet' dedi. 'Gerektiğinde asker yönetimi ele almalı mı?' sorusuna da yüzde 58.1 oranında 'evet' denildi. Endişeli kesim, 'AKP seçimle olmazsa, zorla düşürülmeli mi?' sorusunu yüzde 33 oranında 'evet' diye yanıtladı.

Başörtülü milletvekiline hayır

'Meclis'te başörtülü milletvekili bulunmasına karşı mısınız?' sorusuna, yüzde 57.3 oranında 'evet karşıyım' derken, doktor, öğretmen, polislerin başlarını örtmesine de yüzde 70.7 oranında karşı çıktılar.

Gidişat iyi sayılmaz

Endişeli seçmenler, 'Her şey dikkate alındığında Türkiye'nin gidişatını nasıl buluyorsunuz?' sorusunu yüzde 68.1 oranında 'kütü yönde ilerliyor' diye yanıtladı. Denekler, 'Türkiye'nin AB'ye girişi için referandum yapılsa ne yönde oy kullanırsınız?' sorusuna ise yüzde 56.6 oranında 'evet' yanıtı verdi.

İşsizlik değil mühim olan, laiklik

Araştırmaya katılan deneklerden 'endişe sıralaması' yapması istendi. buna göre ilk sırayı yüzde 17.5'luk oranla 'laikliğe yönelik tehdit' aldı. Bunu yüzde 16.4'le 'işsizlik', yüzde 11.3'le 'fakirlik ve ekonomik kriz', yüzde 6'yla 'ülke bütünlüğü', yüzde 4.8'le 'AKP İktidarı' ve yine yüzde 4.8'le 'PKK sorunu' izledi. Deneklere, bu endişelerin giderilmesi için ne yapılması gerektiği de soruldu. Bu soruya verilen yanıtlarda ilk sırayı yüzde 14'lük oranla 'Mevcut iktidarın değişmesi' yanıtı aldı. Bu yanıtı yüzde 8.4'le 'işsizlik sorunu çözülmeli', yüzde 7.2 ile 'Halk bilinçlenmeli' ve yüzde 5.8'le 'Hükümet düşürülmeli' yanıtları izledi.

En demokrat kitle Artvin ve Tunceli'de

Araştırma, bilinen gerçekleri bir kez daha vurguluyor. Sonuçlar, Alevi ve Kürtlerin demokrasiye en çok ihtiyaç duyan kesim olduğunu ortaya koyuyor, Artvin ve Tunceli dışında CHP'li seçmen hiç de demokrat değil.

Metropoll Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Kuruluşu'nun Başkanı Prof. Dr. Özer Sencar, 'Endişeliler' başlıklı araştırmanın son derece detaylı bir çalışma olduğunu belirterek, kendilerini şaşırtan bir sonuca ulaştıklarını söyledi. Genel kanının tersine endişeli kesimlerin belli bir görüş, ideoloji ya da parti mensubu olmadıklarının altını ısrarla çizen Sencar, araştırma sonuçlarının belirlediği saptamaları şöyle sıraladı:

Tek parti üyesi değiller

Endişeliler dediğimiz kesim laiklik hassasiyeti yüksek olan, yaşam biçimine müdahale edileceği kaygısı olan kişilerden oluşuyor. Genel kanı endişeli seçmenlerin sadece sol-laik kesimde olduğu yönündeydi. Oysaki laik yaşam konusunda endişesi olan AKP'li seçmenler de var. Bu araştırmayla MHP'nin içinde de yarıya yakın endişeli seçmen olduğunu gördük. Dolayısıyla endişeliler bir tek partinin mensubu değil.

AKP'yi terk ederlerse

Araştırma yaptığımız bölgede AKP'nin oyu yüzde 28 civarında. Yüzde 28'in 4 puanını da endişeli seçmenler oluşturuyor. Endişeliler eğer AKP'yi terk ederse bölgedeki oyu daha da azalacak. Bu AKP'liler için acil ve önemli bir konudur.

MHP sahillere kayıyor

AKP Orta Anadolu'daki muhafazakar MHP'lileri kazanmaya çalışıyor. Ama MHP seçmeni giderek sahillere kayıyor. Dolayısıyla Orta Anadolu'daki MHP'liler de CHP'ye kayabilirler. MHP seçmeni tutucu ve muhafazakar bir kitleden oluşmuyor. Seçmenlerin yarıya yakınını laiklik endişesi olan, laiklik yaşam tarzını benimsemiş kişiler oluşturuyor. AKP, MHP'nin bir kısmını kaybediyor, CHP'ye doğru itiyor.

Peygamber ocağı

CHP içinde en demokrat kitle Tunceli'den ve Artvin'den çıktı. Aleviler ve Kürtler demokrasi ihtiyacını daha fazla hissediyorlar. Tunceliler, Artvinliler ve BDP'liler dışında endişeliler dediğimiz kitlenin yüzde 70'i demokrat değil! Bu insanlara yönelttiğimiz, 'Ordu laikliğin garantörü müdür, ordu gerektiğinde yönetimi ele almalı mıdır ve AKP gerektiğinde ordu tarafından zorla düşürülmeli midir' şeklinde sorulara verilen cevaplar yüksek oranla 'evet' oldu. Oysaki 'laikliğin garantisi anayasadır, parlamentodur, halktır' denmesi gerekiyordu. Çünkü ordunun hiçbir şartta siyasal hayata müdahale etmemesi gerekir. Modern dünyada kimse orduya böyle bir fonksiyon yüklemiyor. Biz ise 'ordu peygamber ocağıdır' diyoruz. Türk insanında bu gelenek hala devam ediyor.

Sağlıklı insan tipi değil

'AK Parti zorla indirilmeli midir' diye sorduk Endişeli kesimin yüzde 70'i 'evet' dedi. Buradan endişeli dediğimiz kitlenin sağlıklı bir modern insan tipi çizmediğini söyleyebiliriz. Endişeli modern diye adlandırılan bu kesimi suçlamaktan ziyade 'bu insanlar niye böyle oldu' sorusu sorulmalıdır. Bilimadamları ve özellikle siyasi liderlerin bu konunun üzerinde hassasiyetle durması gerekiyor.

Müdahale alhısı var

AKP'nin, insanların hayatlarına müdahale yönünde somut bir tavrı yok ama, kamuoyuna, ortaya çıkış biçimi (mesela Başbakanın, Cumhurbaşkanının eşlerinin kıyafetleri) bu algıya sebebiyet veriyor olabilir.

CHP'nin varlığı belli değil

Endişeli seçmenler demokratik platformda parlamentoda muhalefetin yeterli olmadığını düşünüyor. Muhalefetten beklediklerini alamıyorlar. Bunun üzerine ya yargıdan ya da ordudan çözüm bekliyorlar. MHP Lideri Bahçeli, ordu konusunda kesinlikle taviz vermiyor. 'Hükümet değişecekse, bu demokratik yöntemlerle seçim platformunda olacak' diyor. Ama CHP içinde bu konuda alınan net bir tutum yok. Yargı beklentilere çözüm getiremeyince endişeli seçmenler çözümü ordudan bekliyor. Kılıçdaroğlu ile CHP, siyasi arenada var mı yok mu belli değil! Endişeli seçmenlerin orduya yönelmesi sadece militarist oldukları için değil, çaresizlikten de kaynaklanıyor.

AKP'yle endişe arttı

Endişelilerin yoğun olduğu bölgelerde yaşam tarzının da diğer bölgelere nazaran farklı olduğunu düşünüyoruz. Bu kesimin eğitim seviyesi yüksek ve dış dünyayla iletişimi fazla. Ama son 9 yıla baktığımızda, AKP iktidarı döneminde bu insanların endişelerinin arttığı görülüyor.

Anıt yıktırma kararı

AKP'nin Kars'taki İnsanlık Anıtı'nı yıktırma kararı çok yanlış bir karar oldu. En azından seçim sonrası beklenmeliydi. Bu konu gündeme bu şekilde getirilmemeliydi. Politikada zamanlama çok önemlidir. Bu tarz olaylar endişeleri büyüten olaylardır.

Kürtlerle yaşarız ama...

Endişeli seçmenlere, Kürt siyasi hareketi, Kürtçe eğitim ve Kürtlerle bir arada yaşam konusunda sorular da yöneltildi. Yüzde 74.7'si Kürtlerle bir arada yaşamaktan rahatsızlık duymayacağını belirtti. Ancak katılımcılar, 'Kürtçe eğitim olmalı mı?' sorusuna yüzde 76 oranında, 'hayır' derken, yüzde 53.1'i de Kürt siyasal hareketini temsil eden partilerin kapatılması gerektiğini savundu.

İmam nikahına 'evet'

'Endişeli Modern' veya 'Dışlayıcı Modern' diye nitelenen kesimin yüzde 69.1'i, 'evlilik için dini nikah şarttır' dedi. Yüzde 60'tan fazlası, kızının farklı bir etnik gruptan ya da farklı din veya mezhepten birisiyle evliliğine karşı çıkmayacağını bildirdi. 'Evinizde yaşayan kadın kolsuz kıyafetle dışarı çıkabilir mi?' sorusuna yüzde 73.5 oranında, 'Ailenizde başını örten var mı?' sorusuna yüzde 31.3 oranında 'evet' diye yanıt verdiler.

AKP'ye yakınlığıyla bilinen Metropoll Araştırma Merkezi'nin 12 Eylül referandumu sonrasında Türkiye'de 'hayır' oylarının en yoğun olduğu bölgelerde yaptığı araştırmanın başlığı 'Endişeliler.' Araştırmada görev alan akademisyenler ise  Prof. Dr. Özer Sencar, Prof. Dr. İhsan Dağı, Prof. Dr. Doğu Ergil ile Dr. Sıtkı Yıldız ve Dr. Vahap Coşkun.