Bir sebze bu kadar şöhretli olur da kapris yapmaz mı hiç? Biraz fazla ilgi istiyor kabul. Ama verdiklerinin yanında lafı bile olmaz bizce…
Patlıcangiller, Solanum tuberosum ailesindendir. Bitkinin toprak altında kalan yumrularına patates adı verilir. En önemli besin kaynakları arasındadır.
Nişasta bakımından zengin yumrularından ötürü dünyanın hemen her yerinde yetiştirilir. Yaklaşık 60–80 santimetreye kadar boylanabilir. Bir yıllık otsu bir bitkidir.
Pembemsi beyaz çiçekler açar. Bitkinin toprak yüzeyinde kalan kısımlarında zehirli alkoloitler bulunur. Sadece yediğimiz yumruları zehirli değildir. Tek bir bitki yaklaşık 20 adet yumru oluşturabilir.
Kabukları sarı, kahverengimsi beyaz ya da mordur. Etleriyse beyaz ya da sarı renklidir. 16. yüzyılın ikinci yarısında İspanyollar tarafından İspanya’ya götürülmüş ve oradan da tüm dünyaya yayılmıştır.
► ► ► ► ►
Bilin bakalım neler ister?
■ Ilıman ve serin iklim bitkisidir.
■ Yumruların üzerinde göz adı verilen tomurcuklar vardır. Diktiğinizde sürgün vererek, yeni bitkilerin oluşmasını sağlarlar. Genelde de tohumla değil, bu tomurcuklarla çoğaltılırlar.
■ Sağlıklı gelişim göstermesi için tınlı, kumlu, humusça zengin topraklara ihtiyaç duyar.
■ Dikim sırasında yumruların gözleri uyanmış olmalı ve üzerinde bir santimetre boyunda filizleri bulunmalıdır.
■ İlkbaharda, geç donlar sona erdiği zaman dikebilirsiniz.
■ Özellikle İzmir Ödemiş’te yazlık dikim de yapılabilir. Bu durumda hasat kışa denk gelecektir.
■ Dikim yaparken, sıra aralarında 70–75 santimetre, sıra üzerindeyse 20–40 santimetre mesafe bırakın.
■ Toprak derinliği beş santimetreden fazla olmamalıdır.
■ Çok bakım isteyen bir bitkidir. Çıkmadan önce toprağı tırmıkla düzeltirseniz yüzeyde oluşan yabani otları da engellemiş olursunuz.
■ 3–4 yaprak verdikten sonra çapalama yapabilirsiniz. Böylece hem nem korunur, hem de yabani otlar yeniden engellenmiş olunur.
■ Çiftlik gübresi kullanırsanız çok mutlu olur. Ancak verimi artırmak için en iyi yöntem her zaman olduğu gibi önce toprağı tahlil ettirmek ve çıkan sonuca göre gübre kullanmaktır. Suya hasret bırakmayın
■ Suya olan ihtiyacını bazı ipuçlarıyla belli eder. Alt yapraklarında solma ve sararma varsa bilin ki alarm veriyordur.
■ İlk sulamayı yumrular fındık büyüklüğüne geldiğinde yapabilirsiniz.
■ Çiçeklenmeyle yumru yapma arasında kalan süre, suya en çok ihtiyaç duyduğu dönemdir.
■ Sulamayı ihmal ederseniz yumrularda çatlaklar, kararmalar ve boşluklar ortaya çıkar. Dolayısıyla verimi düşer. Sabredin az kaldı…
■ Hasat zamanının geldiğini yapraklarına bakarak anlayabilirsiniz. Yaprak ve saplar sararıp kuruyunca, yumrular normal büyüklüklerini alıp bitkiden kolayca ayrılınca ve kabuk kalınlaşıp sertleşince anlayın ki hasat zamanıdır.
■ Hasadı yaparken dikkati elden bırakmayın. Yumruları kesip zedelememeye ve toprakta yumru bırakmamaya özen gösterin. Söküm sırasında toprağın yaş olmaması gerekir.
■ Topladıktan sonra da özen ister. İyi bir şekilde saklanmazsa yumrular çürür, pörsür, filizlenerek değerlerini kaybeder.
■ Satın alırken kabuğunu kazıyıp içine bakın ki doğru karar verin. Sarı olan makbul ve lezzetlidir. Faydaları
■ Şeker hastalarına iyi gelir.
■ Susuzluğu giderir.
■ Karaciğer ve damar şişliklerine faydalıdır.
■ Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur.
■ Mide gazlarına ve ülsere karşı bire birdir.
■ İçeriğindeki manganez cildin gergin görünmesini sağlar. ❏
Bol miktarda nişasta içeren patatesin besin değeri çok yüksektir. Sindirimi kolaydır. Tarımı ülkemizin hemen hemen tüm bölgelerinde yapılsa da, büyük bölümü Nevşehir ve Niğde illerimizden sağlanır.
